anayasa hukuku Genel Esaslar Dersİ İçİn
Bİlgİ Kaynakları
[1]

 

Kemal Gözler

“Anayasa hukukunun bilgi kaynakları [2] anayasa hukuku kurallarının bulunacağı yerleri ve bunların kapsamları hakkında bilgi edinilecek belgeleri ifade eder. Anayasa hukukunun başlıca bilgi kaynakları şunlardır:

I. anayasalar

Şüphesiz anayasa hukukunun bilgi kaynakları arasında en önemlisi anayasalardır. Doğal olarak bir anayasal meseleyle karşılaşıldığında yapılması gereken ilk şey, o konuda anayasada bir kural olup olmadığına bakmaktır.

A. Türk AnayasalArı

Türk anayasalarının bilgi kaynakları resmî kaynaklar ve özel kaynaklar olarak iki gruba ayrılabilir.

1. Resmî Kaynaklar.- Resmî kaynaklar arasında Düstur ve TBMM Tutanak Dergisi ve Resmî Gazete yer alır. Bunların en önemlisi Resmî Gazetedir. Resmî Gazete, Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü tarafından Ankara’da yayımlanmaktadır. Gazete bayilerinde satılmaz. Resmî Gazete kural olarak günlüktür; ancak bazen acele yayınlanması lazım gelen bir metin için aynı gün ikinci bir sayı daha çıkarılır. Buna “mükerrer sayı” denir. Resmî Gazetenin 2000 yılından bu yana olan sayılarına ücretsiz olarak http://rega.basbakanlik.gov.tr adresinden ulaşılabilmektedir. 1997-2000 yılları arasındaki sayılara ücretli bir site olan http://www.rega.com.tr adresinden ulaşılabilir ve bu sitede arama yapabilirsiniz.

2. Özel Kaynaklar : Anayasa Derlemeleri.- Resmî kaynakların dışında birçok özel kişinin yaptığı anayasa derlemeleri de vardır. Bunların içinde en önemli ikisi şunlardır:

1. Suna Kili  ve Şeref Gözübüyük , Türk Anayasa Metinleri, Ankara, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2000 (Bu derleme 1808’den bu yana bütün Türk anayasalarını ve anayasal belgelerini içermektedir).
2. Server Tanilli, Anayasalar ve Siyasal Belgeler, İstanbul, Cem Yayınevi, 1976. (Bu derleme 1808’den bu yana bütün Türk anayasalarını [1982 Anayasası hariç] ve anayasal belgelerini ve keza bazı yabancı anayasaları içermektedir).

İnternette Anayasalar.- Türk anayasa metinlerine internet üzerinden pek çok adresten ulaşılabilir. Örneğin: www.anayasa.gen.tr.

B. Yabancı Anayasalar

Türkçe.- Maalesef Dünya anayasalarının Türkçe olarak derlendiği yeni tarihli bir kaynak yoktur. Bununla birlikte, bazı ülkelerin Anayasalarını içeren şu iki eski derleme vardır:

1. Server Tanilli, Anayasalar ve Siyasal Belgeler, İstanbul, Cem Yayınları, 1976, 668 s. (Bu kaynakta A.B.D., Fransa, İtalya, Almanya, İsviçre, SSCB, Çin, Cezayir Anayasalarını bulabilirsiniz. Ancak 1976 tarihli olan bu kaynaktaki Anayasalardan bazıları yürürlükten kalkmış, diğerlerinde de önemli değişiklikler yapılmıştır).
2. Yaşar Gürbüz , Anayasalar, İstanbul, Filiz Kitabevi, 1981, 493 s. (Bu kaynakta A.B.D., Almanya, Fransa, İtalya, Çin, SSCB, Çin, Yugoslavya Federal Sosyalist  Cumhuriyeti, Cezayir ve Kolombiya Anayasalarını bulabilirsiniz. Ancak 1981 tarihli olan bu kaynaktaki Anayasalardan bazıları yürürlükten kalkmış, diğerlerinde de önemli değişiklikler yapılmıştır).

Yabancı Dilde.- Dünya anayasalarının tamamına İngilizce olarak şu iki kaynaktan ulaşmak mümkündür:

1. Amos J. Peaslee, Constitutions of Nations, The Hague, Martinus Nijhoff, Dorothy Peaslee Xydis tarafından hazırlanan üçüncü baskı, (Cilt I: “Africa”, 1965; Cilt II: “Asia, Australia and Oceana”, 1966; Cilt III: “Europe”, 1968; Cilt IV: “Americas”, 1970).
2. Rainer Grote ve Rudiger Wolfrum (Ed.), (Editor Emeritus: Gisbert H. Flanz), Constitutions of the Countries of the World, New York, Oceana Publications, 1971’den Beri Devamlı Gözden Geçirilen ve Güncelleştirilen Yayın, 20 Cilt. ISBN: 0-379-00467-4. (www.oceanalaw.com).

İnternette Yabancı Anayasalar.- İnternet sayesinde yabancı anayasaların son metinlerine ulaşma sorunu artık ortadan kalkmıştır. İnternetten her ülkenin anayasasının İngilizce veya bu anayasanın orijinal dilindeki metnine kolayca ulaşılabilmektedir. Aşağıdaki sitelerden değişik ülkelerin anayasalarının İngilizce metinlerine ulaşılabilir:

1. ICL: International Constitutional Law (A. Tschentscher):  http://www.oefre. unibe.ch/law/icl/index.html
2. “Constitution Finder” (John Paul Jones, The T.C. Williams School of Law, University of Richmond): http://confinder.richmond.edu/
3. CODICES: http://codices.coe.int (Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu tarafından hazırlanan bu veritabanından Avrupa Konseyi üye ülkelerinin anayasa metinlerinin İngilizce veya Fransızca çevirilerine ulaşılabilmektedir.
4. Constitution Society - National Constitutions : http://www.constitution.org/cons/ natlcons.htm
5. Constitutions of Countries of the World (Editors: Rainer Grote ve Rudiger Wolfrum; Editor Emeritus: G.H. Flanz, Ed., Oceana Law): http:// www.oceanalaw.com/ (Ücretlidir).

II. Anayasa Mahkemesi Kararları

Anayasa hukukunun bilgi kaynaklarının ikincisi Anayasa Mahkemesi kararlarıdır. Bir anayasal mesele hakkında anayasada kural yoksa o konuda Anayasa Mahkemesinin kararlarına bakmak gerekir.

1. Türk Anayasa Mahkemesi Kararları.- Türk Anayasa Mahkemesi kararları Resmî Gazetede ve Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisinde bulunabilir. Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisinin ilk sayısı 1964 yılında yayınlanmıştır. En son olarak 40’ıncı sayısı yayınlanmıştır (Mayıs 2005). Bu Dergiye atıf genellikle şöyledir: AMKD, Sayı 26, s.234. Üniversite Kütüphanelerinde bu dergi genellikle bulunmaktadır. Anayasa Mahkemesi kararları hakkında şu değişir yapraklı dört ciltlik derlemeyi de zikretmek gerekir: Mustafa S. Aykonu ve E. Aydın Özkul (Haz.), Anayasa Yargısı, Ankara, Anayasa Mahkemesi Yayınları, 1981-2005 (4 Cilt). Türk Anayasa Mahkemesi kararlarına http://www.anayasa.gov.tr adresinde bulunan Anayasa Mahkemesinin resmî internet sitesinden ulaşmak mümkündür (http://www.anayasa.gov.tr/KARARLAR/IPTITRZ.htm). 2000 yılından sonra yayınlanan Anayasa Mahkemesi kararlarına Resmî Gazeteden (http://rega.basbakanlik.gov.tr) de ulaşılabilir. Anayasa Mahkemesi kararlarına “Kazancı İçtihat Bilgi Bankası (www.kazanci.com)”ndan da ulaşılabilir ve bu kararlarda arama yapılabilir (Ücretlidir).

2. Amerikan Federal Yüksek Mahkemesi Kararları .- Birleşik Devletler Yüksek Mahkemesi (Supreme Court of the United States; www.supremecourtus.gov) kararları, Government Printing Office (Washington, D.C.) tarafından yayınlanan ve U.S. şeklinde kısaltılan United States Reports’ta bulunmaktadır. Bu kaynağa atıf usûlü şöyledir: 354 U.S. 298. İlk rakam cilt numarasına, son rakam ise sayfa numarasına işaret eder. Amerikan Yüksek Mahkemesi kararlarına internet aracılığıyla şu adresten ulaşılabilir: www.supremecourtus.gov/opinions/opinions.html; http://www.findlaw.com/casecode/supreme.html; http://supct.law.cornell.edu/supct/

3. Fransız Anayasa Konseyi  Kararları.- Fransız Anayasa Konseyi (Conseil constitutionnel ) kararları Fransız Resmî Gazetesinde (Journal officiel) yayınlanmaktadır. Keza kararlar, Anayasa Konseyi tarafından yılda bir kez yayınlanan Recueil des décisions du Conseil constitutionnel de de bulunmaktadır. Fransız Anayasa Konseyi kararlarına internet üzerinden de ulaşmak mümkündür. Bu kararlara Fransız Anayasa Konseyinin web sitesinden (http://www.conseil-constitutionnel.fr) ulaşılabilir (http://www.conseil-constitutionnel.fr/general/decision.htm). Aynı kararlara ve keza Fransız mevzuatına http://www.legifrance.gouv.fr ve http://www.journal-officiel.gouv.fr adreslerinden de ulaşmak mümkündür. Fransa’da çok tanınmış bir Anayasa Konseyi kararları derlemesi de vardır: Louis Favoreu ve Loïc Philip, Les grandes décisions du Conseil constitutionnel, Paris, Sirey, Onüçüncü Baskı, 2005, 1065 s.

4. Alman Federal Anayasa Mahkemesi.-  Alman Federal Anayasa Mahkemesi (Bundesverfassungs­gericht ) kararları Sammlung der Entscheidungen des Bundes-verfassungsgerichts ’de bulunabilir. Bu yayın BverfGE şeklinde kısaltılmaktadır. Alman Anayasa Mahkemesi kararlarına Almanca olarak www.bundesverfassungs­gericht.de ’den ulaşılabilir. Bazı kararların İngilizce özetlerine http://www.jura.uni-sb.de/Entscheidungen/abstracts/entsch-e.html adresinden ulaşılabilmektedir.

5. İtalyan Anayasa Mahkemesi Kararları.- İtalyan Anayasa Mahkemesi kararları Giurisprudenza costituzionale isimli süreli yayında bulunabilir. Bu yayın 1990 yılına kadar Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kütüphanesi tarafından izlenmiştir. İtalyan Anayasa Mahkemesi hakkında http://www.cortecostituzionale.it adresinde bulunan siteden bilgi edinilebilir.

5. Avrupa Konseyi Ülkeleri Anayasa Mahkemesi Kararları.- Bu ülkelerin Anayasa Mahkemesi kararlarının bazılarının İngilizce ve Fransızca özet çevirilerine  Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu tarafından oluşturulan CODICES (http://codices.coe.int) veritabanından ulaşılabilir ve bu veritabanında arama yapılabilir. 

6. Frankofon Ülkeler Anayasa Mahkemesi Kararları: Fransızcayı kullanan 41 ülkenin Anayasa Mahkemesinin kararlarına şu veritabanından  ulaşılabilir: ACCPUF (Association des Cours constitutionnelles ayant en partage l’usage du français): http://www.accpuf.org.

***

Şu iki eserde yabancı anayasa yargısı organlarının önemli kararları yıllık olarak özetlenmektedir:

- Annuaire international de justice constitutionnelle  (Paris, Economica ve Presses universitaires d’Aix-Marsaille, 1985’ten beri). Groupe d’Etudes et de recherches sur la justice constitutionnelle tarafından hazırlanan bu içtihad derlemesinde belli başlı ülkelerin anayasa yargısı organlarının verdiği önemli kararların yıllık özetleri bulunmaktadır.

- Bulletin de jurisprudence constitutionnelle (Strasbourg, Conseil de l’Europe, Commission de Venise). Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu tarafından çıkarılan bu eserde Avrupa Konseyine üye ülkelerin anayasa yargısı organları tarafından verilen önemli kararların özeti bulunmaktadır. İngilizce ve Fransızca olarak yayınlanmaktadır.

III. Bilimsel Eserler

Anayasa hukuku genel esaslarının üçüncü bilgi kaynağı bilimsel eserlerdir. Bilimsel eserler genel eserler, monografiler ve makaleler olarak üç grup altında toplanabilir. “Genel eserler”, anayasa hukukunun bütünü hakkında bilgi verirler. Monografiler anayasa hukuku alanında belirli bir konuyu derinlemesine inceleyen kitaplardır. Örneğin hükûmet sistemleri hakkında yazılmış bir kitap, bir monografidir. Makaleler ise belirli bir konu hakkında yazılmış ve bir monografi teşkil etmeyecek uzunlukta kısa inceleme yazılarıdır. Makaleler dergilerde yayınlanır.

A. Genel Eserler

Anayasa hukukunun üçüncü bilgi kaynağı anayasa hukuku alanında yazılmış bilimsel eserlerdir. Anayasa hukuku alanında yayınlanmış genel eserler şunlardır:

Türkiye (Sadece genel esaslar değil, Türk anayasa hukuku kitapları da alınmıştır):

ALDIKAÇTI (Orhan), Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası, İstanbul, İ.Ü. Hukuk Fakültesi Yayınları, Dördüncü Baskı, 1982, 410 s.

ARMAĞAN (Servet), Türk Esas Teşkilât Hukuku, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1979, 404 s.

ARSLAN (Zühtü), Anayasa Teorisi, Ankara, Seçkin yayınları, 2005, 295 s.

ATAR (Yavuz), Türk Anayasa Hukuku, Konya, Mimoza, İkinci Baskı, 2002, 418 s.

ARSEL (İlhan), Anayasa Hukuku: Demokrasi, Ankara, Doğuş Matbaacılık, 1964, 248 s.

ARSEL (İlhan), Türk Anayasa Hukukunun Umumî Esasları (Birinci Kitap: Cumhuriyetin Temel Kuruluşu), Ankara, Mars Matbaası, 1965, 471 s.

BAŞGİL (Ali Fuat), Esas Teşkilat Hukuku: Türkiye Siyasî Rejimi ve Anayasa Prensipleri (Cilt I, Fasikül I), İstanbul, Baha Matbaası, 1960, 272 s.

çağlar (Bakır), Anayasa Bilimi: Bir Çalışma Taslağı, İstanbul, BFS Yayınları, 1989, 332 s.

ÇAVUŞOĞLU (Naz) Anayasa Notları, İstanbul, Beta, 1997, 232 s.

DAL (Kemal), Türk Esas Teşkilât Hukuku, Ankara, Bilim Yayınları, İkinci Baskı, 1986, 304 s.

ERDOĞAN (Mustafa), Anayasal Demokrasi, Ankara, Siyasal Kitabevi, Altıncı Baskı, 2004, 380 s.

ERDOĞAN (Mustafa), Anayasa Hukuku, Ankara, Orion Yayınları, 2005, 320 s.

EROĞUL (Cem), Anatüzeye Giriş (“Anayasa Hukukuna Giriş”), Ankara, İmaj Yayıncılık, Onuncu Baskı, 2005, 394 s.

ESEN (Bülent), Türk Anayasa Hukuku, Ankara, Ayyıldız Matbaası, 1971, 156 s.

ESEN (Bülent Nuri), Anayasa Hukuku: Genel Esaslar, Ankara, Ayyıldız Matbaası, 1970, 616 s.

GİRİTLİ (İsmet) ve SARMAŞIK (Jale), Anayasa Hukuku, İstanbul, Der Yayınları, 1998, 244 s.

GÖREN (Zafer), Anayasa Hukukuna Giriş, İzmir, Barış Yayınları - Fakülteler Kitabevi, 1997, 558 s.

GÖZLER (Kemal), Anayasa Hukukuna Giriş: Genel Esaslar ve Türk Anayasa Hukuku, Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları, Beşinci Baskı, 2004, 384 s.

GÖZLER (Kemal), Türk Anayasa Hukuku, Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları, 2001, 1071 s.

GÖZLER (Kemal), Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları, İkinci Baskı, 2004, 432 s.

GÖZÜBÜYÜK (A. Şeref), Anayasa Hukuku, Ankara, Turhan Kitabevi, Altıncı Baskı, 1998, 433 s.

KABOĞLU (İbrahim Ö.), Anayasa Hukuku Dersleri, İstanbul, Legal Yayıncılık, 2. Baskı, 2005, 421 s.   

KubalI (Hüseyin Nail), Anayasa Hukuku Dersleri, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1971, 533 s. (Eski baskılar: Esas Teşkilat Hukuku Dersleri, İstanbul, 1943; Devlet Ana Hukuku Dersleri, İstanbul, 1946; Anayasa Hukukunun Genel Esasları ve Siyasî Rejimler, İstanbul, 1965).

Kürkçüer, (Orhan Melih), Esas Teşkilât Hukuku, Ankara, Ankara İktisadî ve Ticarî İlimler Akademisi, Üçüncü Baskı, 1966, 240 s.

ÖZÇELİK (Selçuk), Esas Teşkilat Hukuku Dersleri, Birinci Cilt: Umumî Esaslar, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1982, 325 s.

ÖZÇELİK (Selçuk), Esas Teşkilat Hukuku Dersleri, İkinci Cilt: Türkiye’nin Siyasî rejimi ve Müesseseleri, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1976, 305 s.

RUMPF (Christian), Türk Anayasa Hukukuna Giriş, Ankara, 1995, 201 s.

SABUNCU (Yavuz), Anayasaya Giriş, Ankara, İmaj Yayıncılık, Onuncu Baskı, 2004, 360 s.

Soysal (Mümtaz), Anayasaya Giriş, Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1969, 293 s.

Soysal (Mümtaz), 100 Soruda Anayasanın Anlamı, İstanbul, Gerçek Yayınevi, Onbirinci Baskı, 1997, 281 s.

TANÖR (Bülent) ve YÜZBAŞIOĞLU (Necmi), 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, İstanbul, Beta Yayınları, Dördüncü Baskı, 2004, 520 s.

TANİLLİ (Server), Devlet ve Demokrasi: Anayasa Hukukuna Giriş, İstanbul, Adam Yayınları, 2000, 653 s.

TEZİÇ (Erdoğan), Anayasa Hukuku, İstanbul, Beta, Dokuzuncu Baskı, 2004, 456 s.

TİKVEŞ (Özkan), Teorik ve Pratik Anayasa Hukuku, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, 1982, 529 s.

TUNAYA (Tarık Zafer), Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku, İstanbul, Araştırma, Eğitim, Ekin Yayınları, Beşinci Baskı, 1982, 688 s.

TUNÇ (Hasan), Anayasa Hukukuna Giriş, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım, 1999, 225 s.

TUNÇ (Hasan) ve BİLİR (Faruk), Anayasa Hukuku, Ankara, Gazi Kitabevi, 2005, 194 s.

TURHAN (Mehmet), Anayasal Devlet, Ankara, Naturel, Üçüncü Baskı, 2004, 262 s.

TÜZEL (Sadık), Anayasa Hukuku, İzmir, Ege Üniversitesi İktisadî ve Ticarî Bilimler Fakültesi Yayınları, Üçüncü Baskı, 1969, 397 s.

Yayla (Yıldızhan), Anayasa Hukuku Ders Notları, İstanbul, Filiz Kitabevi, 1985, 182 s.

- Anayasa Yargısı, Ankara, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Yılda Bir Kez (Bu yayın Anayasa Mahkemesinin kuruluş yıldönümü münasebetiyle yılda bir kere Nisan ayında düzenlenen sempozyumlarda sunulan bildiri metinlerini kapsamaktadır. Türk anayasa hukukunun önemli bir kaynağı hâline gelmiştir. En son 22’nci cildi yayınlanmıştır. Son ciltlere http://www.anayasa.gov.tr/ayargi.htm adresinden ulaşmak mümkündür).

- Bunlara şu üç “pratik çalışma” kitabını da eklemek gerekir:

TUNÇ (Tunç) ve BİLİR (Faruk), Anayasa Hukuku Uygulamaları, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım, Üçüncü Baskı, 2005, 346 s.

ODER (Bertil Emrah) ve KANADOĞLU (O. Korkut), Aktif Öğrenme İçin Anayasa Hukuku Pratik Çalışmaları, İstanbul, Beta Yayınları, 2001, 120 s.

TURHAN (Mehmet) ve GÜVEN (Serhat), Anayasa Hukuku Pratik Çalışmaları, Ankara, Naturel, 2005, 276 s.

Fransa:

1950 Öncesi (Klasikler):

Barthélemy (Joseph) ve Duez (Paul), Traité de droit constitutionnel, Paris, Dalloz, 1933, 955 s (Tıpkı Basım: Economica, 1985; Collection "Les introuvables" des Editions Panthéon-Assas, 2004).

Carré de Malberg (Raymond), Contribution à la théorie générale de l'Etat, Paris, Sirey, 1922 (Tıpkı Basım: CNRS, 1962) (2 Cilt). (c.I: 837 s.; c.II, 638 s.)

Duguıt (Léon), Traité de droit constitutionnel, Paris, Ancienne librairie fontemoing, İkinci Baskı, 1921-1925 (5 Cilt). (c.III, Üçüncü Baskı, 1928, 856; c.IV, 1924, İkinci Baskı, 932 s.; c.V: İkinci Baskı, 1925, 703 s.)

Duguıt (Léon), Manuel de droit constitutionnel, Paris, Ancienne librairie fontemoing, E. de Boccard, dördüncü Baskı, 1923, 605 s.

Esmein (Adhémar), Eléments de droit constitutionnel français et comparé, (Henry Nézard Tarafından Gözden Geçirilmiş Sekizinci Baskı), Paris, Sirey, Cilt I, 1927, 648 s.; Cilt II, 1928, 725 s.

HaurIou (Maurice), Précis de droit constitutionnel, Paris, Sirey, İkinci Baskı, 1929, (Tıpkı Basım: C.N.R.S., Paris, 1965), 759 s.

LaferrIère (Julien), Manuel de droit constitutionnel, Paris, Editions Domat-Montchrestien, İkinci Baskı, 1947, 1112 s.

Vedel (Georges), Droit constitutionnel, Paris, Sirey, 1949, (Tıpkı Basım, 1989, G. Carcasson ve O. Duhamel Tarafından Sunulan Tekrar Yayın, Dalloz, 2002), 616 s.

1950 Sonrası (Modern Eserler):

Ardant (Philippe), Institutions politiques et droit constitutionnel, Paris, LGDJ, Onyedinci Baskı, 2005, 616 s.

Cadart (Jacques), Institutions politiques et droit constitutionnel, Paris Economica, Üçüncü Baskı, 1990, 2 Cilt.

Cadoux (Charles), Droit constitutionnel et institutions politiques, (Cilt I : Théorie générale des institutions politiques), Paris, Cujas, Dördüncü Baskı, 1995, 408 s.

CARCASSON (Guy), La Constitution, Paris. Seuil, Altıncı Baskı, 2004, 432 s.

CHAGNOLLAUD (Dominique), Droit constitutionnel contemporain: (Tome 1 : Théorie générale - Les régimes étrangers), Paris, Armand Colin, Dördüncü Baskı, 2004, 399 s.

CHAGNOLLAUD (Dominique), Droit constitutionnel contemporain (Tome 2: Le régime politique français), Armand Colin, Dördüncü Baskı, 2005, 443 s.

Chantebout (Bernard), Droit constitutionnel, Paris, Armand Colin, Yirmiikinci Baskı (Ağustos 2005 Güncelleştirmesi), 2005, 594 s.

COHENDET (Marie-Anne), Droit constitutionnel, Paris, Montchrestien, İkinci Baskı, 2002, 406 s.

CONSTANTINESCO (Vlad) ve PIERRÉ-CAPS (Stéphane), Droit constitutionnel, Paris, Presses Universitaires de France, Themis droit public, 2004, 586 s.

Debbasch (Charles), PONTIER (Jean-Marie), BOURDON (Jacques) ve RICCI (Jean-Claude), Droit constitutionnel et institutions politiques, Paris, Economica, Dördüncü Baskı, 2001, 1033 s.

DUHAMEL (Olivier) Droit constitutionnel et politique, Paris, Seuil, 1994, 896 s.

Duverger (Maurice), Le système politique français, Paris, P.U.F., Yirmibirinci Baskı, 1996, 616 s.

Fabre (Michel Henry), Principes républicains de droit constitutionnel, Paris, L.G.D.J., Dördüncü Baskı, 1984, 515 s.

FAVOREU (Louis) et al., Droit constitutionnel, Paris, Dalloz, Sekizinci Baskı, 2005, 941 s.

FRANCK (Claude), Droit constitutionnel, Paris, PUF, Coll. Themis, 2001, 512 s.

GIcquel (Jean) ve  GIcquel (Jean-Eric) Droit constitutionnel et institutions politiques, Paris, Montchrestien, Yirminci Baskı, 2005, 709 s.

GUILLENCHMİDT (Michel de), Droit Constitutionnel et Institutions Politiques, Paris, Economica, 2004, 467 s.

Hamon (Francis) ve Troper (Michel), Droit constitutionnel, Paris, L.G.D.J., Yirmidokuzuncu Baskı, 2005, 896 s.

JacquE (Jean Paul), Droit constitutionnel et institutions politiques, Paris, Dalloz, Coll. Mementos, Beşinci Baskı, 2003, 194 s.

Jeanneau (Benoît), Droit constitutionnel et institutions politiques, Paris, Dalloz, Coll. Mementos, Sekizinci Baskı, 1991.

Leclercq (Claude), Droit constitutionnel et institutions politiques, Paris, Litec, Onuncu Baskı, 1999, 657 s.

Lavroff (Dmitri Georges), Le droit constitutionnel de la Ve République, Paris, Dalloz, Üçüncü Baskı, 1999, 1100 s.

MATHİEU (Bertrand) ve VERPEAUX (Michel), Droit constitutionnel, Paris, PUF, Coll. Droit fondamental, 2004, 928 s.

OLİVA (Eric), Droit constitutionnel, Paris, Sirey, 4. Baskı, 2004, 420 s.

Pactet (Pierre) MELİN-SOURAMANİEN (Ferdinand), Institutions politiques-Droit constitutionnel, Paris, Armand Colin, Yirmidördüncü Baskı, (Ağustos 2005 Güncelleştirmesi), 2005, 639 s.

PORTELLİ (Hugues), Droit constitutionnel, Paris, Dalloz, Altıncı Baskı, 2005, 347 s.

Prélot (Marcel) ve Boulouis (Jean), Institutions politiques et droit constitutionnel, Paris, Dalloz, Onbirinci Baskı, 1990.

ROUSSEAU (Dominique) ve VIALA (Alexandre), Droit constitutionnel, Paris, Montchrestien, 2004, 480 s.

TurpIn (Dominique), Droit constitutionnel, Paris, P.U.F., Dördüncü Baskı, 2003, 767 s.

ZOLLER (Elisabeth), Droit constitutionnel, Paris, PUF, İkinci Baskı, 1999, 642 s.

Bunlara bir de sözlük eklemek gerekir: DUHAMEL (Olivier) ve MENY (Yves), (der.), Dictionnaire constitutionnel, Paris, PUF, 1992, 1112 s.

A.B.D:

BARRON (Jerome A.) ve DIENES (C. Thomas), Constitutional Law, St. Paul, MN, Thomson West, Beşinci Baskı, 2003, 632 s.

FİSHER (Louis), American Constitutional Law, Durham, N.C. Carolina Academic Press, Beşinci Baskı, 2003, 1172 s.

LOWİ (Theodore J.) et al. American Government: Power and Purpose, New York, W.W. Norton&Company, Sekizinci Baskı, 2004, 687 s.

Mason (Alpheus Thomas) ve STEPHENSON (Donald Grier), American Constitutional Law: Introductory Essays and Selected Cases, New Jersey, Prentice Hall, Onüçüncü Baskı, 2001, 725 s.

NOWAK (John), ROTUNDA (Ronald D.) ve NOWAK (John E.), Constitutional Law (Hornbook Series), St. Paul, Minn., West Publishing Co., Yedinci Baskı, 2004, 1652 s.

STEPHENS (Otis H.) SCHEB (John M.), American Constitutional Law, Belmont, CA, Wadsworth Publishing, Üçüncü Baskı, 2002, 960 s.

SHANOR (Charles), American Constitutional Law: Structure and Reconstruction; Cases, Notes and Problems, St. Paul, MN, Thomson-West, İkinci Baskı, 2003, 896 s.

MASSEY (Calvin R.), American Constitutional Law: Powers and Liberties, Gaithersburg, MD., Aspen LawPublishers, İkinci Baskı, 2005, 1280 s.

TRIBE (Laurence H.), American Constitutional Law, New York, Foundation Press, 2000, c.I, 1470 s.

WİLSON (James Q.) ve DİIULLİO (John J.), American Government: Institutions and Policies, Boston, New York, Houghton Mifflin Co., Dokuzuncu Baskı, 2004, 614+74 s.

İngiltere :

ALLEN (Michael) ve THOMPSON (Brian), Cases and Materials on Constitutional and Administrative Law, Oxford University Press, Sekizinci Baskı, 2005, 736 s.

BARENDT (Eric) Introduction to Constitutional Law, Oxford, Oxford University Press, 1998, 214 s.

BARNETT (Hilaire A.), Constitutional and Administrative Law, London, Cavendish Publishing Ltd., Beşinci Baskı, 2004, 870 s.

BRADLEY (Anthony W.)  ve EWİNG (Keith D.), Constitutional and Administrative Law, London, Longman,  Onüçüncü Baskı, 2002, 960 p.

De Smıth (S.A.) ve Brazier (Rodney), Constitutional and Administrative Law, London, Penguin Books, Altıncı Baskı, 1989, 756 s.

HOOD PHİLLİPS (Owen) ve JACKSON (Paul), Constitutional and Administrative Law, London, Sweet & Maxwell, Sekizinci Baskı, 1997, 984 s.

Punnet (R.M.), British Government and Politics, Cambridge, Gower Publishing Company, Dördüncü Baskı, 1985, 557 s.

YARDLEY (D.C.M.), Introduction to Constitutional and Administrative Law, London, LexisNexis UK, 1995, 224 p.

İtalya:

BİSCARETTİ Dİ RUFFİA (Paolo), Diritto costituzionale, Napoli, Jovene Editore, Onbeşinci Baskı, 1989.

Belçika:

WIgny (Pierre), Droit constitutionnel: principes et droit positif, Bruxelles, Bruylant, 1952,  2 Cilt, 947 s.

Delpérée (Francis), Le droit constitutionnel de la Belgique, Bruxelles, Bruylant, 2000, 1050 s.

Delpérée (Francis), Le système constitutionnel de la Belgique, Buruxelles, Larcier, 1999, 342 s.

UYTTENDAELE (Marc), Precis de droit constitutionnel belge, Bruxelles, Emile Bruylant, 2001, 986 s.

İsviçre:

Aubert (Jean-François), Traité de droit constitutionnel suisse, Neuchâtel, Editions Ides et Calendes, 1967.

THÜRER (Daniel), AUBERT (Jean-François) ve MÜLLER (Jörg Paul) (Ed.), Verfassungsrecht der Schweiz: Droit constitutionnel suisse, Zürih, Schulthess Verlag, 2001.

AUER (Andreas), MALINVERNI (Giorgio) ve HOTTELIER (Michel), Droit constitutionnel suisse, Berne, Staemfli Editions SA 2000, (c.I: L’Etat; c.II: Les droits fondamentaux)

Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku:

Cappelletti (Mauro) ve Cohen (William), Comparative Constitutional Law, Indianapolis, New York, The Bobbs-Merril Company, 1979, 628 s.

CORRADO (Michael Louis), Comparative constitutional law: Cases and Materials, Carolina Academic Press 2005, 243 s.

GREWE (Constance) ve RUİZ FABRİ (Hélène), Droit constitutionnels européens, Paris, PUF, 1995, 661 s.

JACKSON (Vicki C.) ve TUSHNET (Mark), Comparative Constitutional Law, New York, Foundation Press, 1999, 1507 s.

ROSENFELD (Michel), SAJO (Andras), BAER (Susanne) ve DORSEN (Norman) (Eds.), Comparative Constitutionalism; Cases and Materials, St. Paul, MN, Thomson-West, 2003, 1383 s.   

VERGOTTİNİ (Giuseppe de), Diritto constituzionale comparato, Padova, CEDAM, 1999, 1091 s.

Karşılaştırmalı Politika ve Devlet Sistemleri

ALMOND (Gabriel A.), POWELL (G. Bingham), DALTON Russel J.) ve STROM (Kaare), Comparative Politics Today: A World View, Update, Pearson Longman, Sekizinci Baskı, 2003, 832 s.

BLONDEL (Jean), Comparative Government, London, New York, Prentice Hall, İkinci Baskı, 1995, 418 s.

CHARLTON (Roger), Comparative Government, London, Logman, 1986, 204 s.

CURTİS (Michael) (ed.), Introduction to Comparative Government, New York, Harper Collins, Üçüncü Baskı, 1993, 639 s.; Longman, Beşinci Baskı, 2002, 640 s.

GUCHET (Y.) (Der.), Les systèmes politiques des pays de l’Union européenne, Paris, A. Colin, 1994.

HAGUE (Rod), HARROP (Martin) ve BRESLİN (Shaun), Comparative Government and Politics: An Introduction, Houndmilles, Palgrave Macmillan Press, Dördüncü Baskı, 2001, 336 s. 

B. Monografiler

Anayasa hukukunu bütünüyle inceleyen sistematik eserlerin aksine, monografiler bu hukuk dalındaki sadece bir konuyu derinlemesine inceler. Bu tür eserler, inceledikleri konunun ince ayrıntılarına kadar iner. Yüksek lisans tezleri, doktora tezleri, eskiden mevcut olan doçentlik tezleri ve profesörlük takdim çalışmaları monografik nitelikte eserlerdir. Anayasa hukuku alanında yazılmış monografilerinin bir listesini yapmak mümkün değildir. Burada monografilere örnek olsun diye eski ve yeni sadece birkaç monografi zikrediyoruz:

Erdal Onar, İsrail’in Kendine Özgü Bir Hükûmet Sisteminden Eskisine Geri Dönüşü, Ankara, 2003.

Ergun Özbudun, Parlâmenter Rejimde Parlâmentonun Hükûmeti Murakabe Vasıtaları, Ankara, AÜHF Yayınları, 1962.

Hasan Tunç, Karşılaştırmalı Anayasa Yargısı, Ankara, Yetkin Yayınları, 1997.

Kemal Gözler, Devlet Başkanları: Bir Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku  İncelemesi, Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları, 2001.

Mehmet Turhan, Hükûmet Sistemleri, Ankara, Gündoğan Yayınları, 2. Baskı, 1993.

Merih Öden, Türk Anayasa Hukukunda Eşitlik İlkesi, Ankara, Yetkin Yayınları, 2003.

Nur Uluşahin, Anayasal Bir Tercih Olarak Başkanlık Sistemi, Ankara, Yetkin Yayınları, 1999.

O. Korkut Kanadoğlu, Anayasa Mahkemesi, İstanbul, Beta Yayınları, 2004.

Serap Yazıcı, Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Sistemleri, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2002.

Tunçer Karamustafaoğlu, Yasama Meclislerini Fesih Hakkı, AÜHF Yayınları, 1982.

Yusuf Şevki Hakyemez, Militan Demokrasi Anlayışı, Ankara, Seçkin Yayınları, 2000.

Yüksel Metin, Ölçülülük İlkesi: Karşılaştırmalı Bir Anayasa Hukuku İncelemesi, Ankara, Seçkin Yayınları, 2002.

C. Makaleler: Dergiler  (Süreli Yayınlar )

Makaleler, monografi gibi sadece tek bir konuyu inceleyen ama monografiden çok daha kısa (örneğin 20-30 sayfa) olan çalışmalardır. Makaleler bilimsel ve meslekî dergilerde yayınlanırlar. Burada anayasa hukukunun genel esasları alanında yazılmış bütün makalelerin listesini yapmak haliyle imkânsızdır. Aşağıda sırf örnek oluşturması için birkaç makale sıralanmıştır:

Servet Armağan, “Dünya Devletleri Anayasalarında Lâiklik Prensibinin Düzenlenişi, Yeni Türkiye, Yıl 4, Sayı 22, Temmuz-Ağustos 1998, s.732-741.

Meltem Dikmen-Caniklioğlu, “Seçim Sistemlerinin Siyasî İstikrarın Sağlanmasındaki Rolü”, Anayasa Yargısı, Ankara, Anayasa Mahkemesi Yayınları, 1999, Cilt 16, s.17-44.

Mustafa Erdoğan, “Avrupa Birliği Anayasalarında Devletin Temel Nitelikleri”, Liberal Düşünce, no 23, Yaz 2001, s.29-35.

Kemal Gözler, “Yasama Dokunulmazlığı: Bir Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku İncelemesi” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 56, Temmuz-Eylül 2001, No 3, s.71-101.

Yusuf Şevki Hakyemez, “Temel Hak ve Özgürlüklerde Objektif Sınır Kavramı ve Düşünce Özgürlüğünün Objektif Sınırları”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 57, No 2, 2002, s.17-40.

Christian Rumpf, “Ölçülülük İlkesi ve Anayasa Yargısındaki İşlevi”, Anayasa Yargısı, Ankara, Anayasa Mahkemesi Yayınları, 1993, Cilt 10, s.25-48.

Mehmet Turhan, “Anayasacılık Açısından Çoğunluk İlkesi” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 50, No 1-2, 1995, s.401-414.

Dergiler.- Makaleler, “dergiler”de yayınlanır. O nedenle anayasa hukuku makalelerinin yayınlandığı dergileri bilmek gerekir. Türkiye’de sırf anayasa hukukuna özgü bir dergi yoktur. Anayasa hukuku alanındaki makaleler, genel hukuk, yahut siyasal bilim, hatta kamu yönetimi dergilerinde yayınlanmaktadır. Anayasa hukuku alanında makalelerin bulunabileceği başlıca Türkçe, Fransızca ve İngilizce dergiler şunlardır:

Türkçe:
Amme İdaresi Dergisi (http://www.todaie.gov.tr/tkutuphane2.asp)
Ankara Barosu Dergisi
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (http://www.politics.ankara. edu.tr/sbfdergisi.php’de son sayılardaki makalelere ulaşılabilir)
Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi
Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
İnsan Hakları Yıllığı (http://www.todaie.gov.tr/tkutuphane2.asp)
İstanbul Barosu Dergisi
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası
Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
Türkiye Barolar Birliği Dergisi
- Anayasa Yargısı, Ankara, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Yılda Bir Kez (Bu yayın Anayasa Mahkemesinin kuruluş yıldönümü münasebetiyle yılda bir kere Nisan ayında düzenlenen sempozyumlarda sunulan bildiri metinlerini kapsamaktadır. Türk anayasa hukukunun önemli bir bilgi kaynağı hâline gelmiştir. En son 22’nci cildi yayınlanmıştır. Son ciltlere http://www.anayasa.gov.tr/ayargi.htm adresinden ulaşmak da mümkündür).

Maalesef yukarıda saydığımız fakülte dergilerinin çoğunluğu düzenli aralıklarla çıkmamaktadır. Yukarıda sayılan akademik dergilerin yanında, Türkiye Günlüğü, Birikim, Toplum ve Bilim, Yeni Türkiye, Liberal Düşünce gibi kitapçılarda ve bazen gazete bayilerinde satılan, uzman olmayan okuyucu kitlesine hitap eden vulgarizasyon dergilerinde de doğrudan veya dolaylı olarak anayasa hukukunu ilgilendiren makalelere rastlanabilir. Bunlara son yıllarda çıkan Güncel Hukuk, Günışığı Hukuk Dergisi, Yeni Hukuk gibi “popüler” aylık hukuk dergilerini de eklemek gerekir. Bunlarda da zaman zaman anayasa hukukunu ilgilendiren kısa makaleler bulunmaktadır.

Fransızca:

Revue du droit public  et de science politique en France et à l’étranger, (RDP), İki aylık. (Paris, LGDJ). (1894’ten beri, iki aylık). (Münhasıran anayasa hukuku değil, kamu hukuku dergisidir. Ancak yüksek oranda anayasa hukuku makalesi yayınlanır).

Revue française de droit constitutionnel (RFDC), (Paris, PUF). (1990’dan beri, Yılda dört defa.).

Pouvoirs : Revue d’études constitutionnelles et politiques (Paris, Seuil, PUF). (Kısaca Pouvoirs şeklinde anılır) (1977’den beri).

Annuaire international de justice constitutionnelle  (Paris, Economica ve Presses universitaires d’Aix-Marsaille, 1985’ten beri).

İngilizce:

International Journal of Constitutional Law (I.CON). 2003’ten beri. Yılda dört sayı. New York University School of Law için Stanford University Libraries' HighWire Press yardımıyla Oxford University Press tarafından yayınlanıyor. Makale metinlerine Oxford Journals Online (http://www3.oup.co.uk/ijclaw/) veritabanından ulaşılabilir. Bu veritabanına pek çok üniversite kütüphanesi abonedir.

European Constitutional Law Review (EuConst) 2005’ten Beri. Yılda üç sayı. W. T. Eijsbouts et al. tarafından yayınlanıyor Amsterdam, Hollanda. T.M.C. Asser Pres tarafından dağıtımı yapılıyor. ISSN: 1574-0196.  Dergiye Cambridge Journal Online (http://journals.cambridge.org/action/displayJournal?jid=ECL) veritabanından ulaşılabilmektedir.

European Public Law Journal. 1995’ten Beri. The Institute of European Public Law at the Law School, Hull University (http://www.hull.ac.uk/law/pubs/eplj.html) için Kluwer tarafından yılda dört sayı olarak yayınlanıyor. İçindekiler listelerine http://www.kluwerlawonline.com/toc.php?area=Journals&mode=bypub&level=4&values=Journals~~European+Public+Law adresinden ulaşılabilir. Makalelerin tam metinlerine http://atoz.ebsco.com/ veritabanından ulaşılabilir. Bu veritabanına pek çok üniversite kütüphanesi abonedir.

Review of Constitutional Studies / Revue d'études constitutionnelles. 1993’ten Beri. Yılda İki Sayı. Law Centre, University of Alberta, Edmonton, Canada tarafından yayınlanıyor. Sayıların içindekiler listesine ve makalelerin özetlerine  http://www.uofaweb.ualberta.ca/ccs/Review.cfm den ulaşılabilir.

Constitutional Forum constitutionnel. 1989’dan Beri. Yılda Dört Sayı. Law Centre, University of Alberta, Edmonton,  Canada tarafından yayınlanıyor. Derginin içindekiler listesine şu adresten ulaşılabilmektedir: http://www.uofaweb.ualberta.ca/ccs/Forum.cfm.

University of Pennsylvania Journal of Constitutional Law (U. PA. J. CONST. L.). 1997’den Beri. Yyılda Dört Sayı. University of Pennsylvania Law School, Philadelphia, tarafından yayınlanmaktadır. Tam metinlerine ücretsiz olarak http://www.law.upenn.edu/conlaw/ den ulaşılabilmektedir.

Constitutional Commentary. 1984’ten Beri. Yılda Üç Sayı. The University of Minnesota Law School tarafından yayınlanıyor. İçindekiler listelerine http://www.law.umn.edu/constcom/index.html den ulaşılabilir. Makalelerin tam metinleri http://search.epnet.com/login.aspx?direct=true&db=aph&jid=CUY veri tabanından temin edilebilir.

Hastings Constitutional Law Quarterly. 1972’den Beri. Yılda Dört Sayı. UC-Hastings College of the Law tarafından yayınlanıyodr. Sayıların içindekiler listesine ve makale özetlerine http://w3.uchastings.edu/clq/ den ulaşılabilir.

Yukarıdaki dergilerin tam metinleri HeinOnline (http://heinonline.org) veritabanında da bulunmaktadır. Bu veritabanına Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi IP’leri üzerinden ulaşılabilir (http://www.ankara.edu.tr/rectorate/kutuphane/e_kutuphane.html).

Yukarıdaki anayasa hukuku dergilerinin dışında İngilizce çıkan çeşitli hukuk fakültesi dergilerinde yığınla anayasa hukuku makalesi yayınlanmaktadır. Örneğin Arizona Law Review, California Law Review, Cambridge Law Journal, Columbia Law Review, Duke Law Journal, Emory Law Journal, Florida Law Review, Harvard Law Review, McGill Law Journal, Michigan Law Review, Stanford Law Review, UCLA Law Review, Virginia Law Review, Washington Law Review vs. Bu dergilerin ve daha pek çok hukuk dergisinin tam metinlerine HeinOnline (http://heinonline.org/HOL/CurrentJournals) veritabanından ulaşılabilir.

III. İnternet Kaynakları

Aşağıdaki internet sitelerinden anayasa hukuku hakkında çeşitli bilgiler edinilebilir.

1. Türkçe

a) “Türk Anayasa Hukuku Sitesi” (www.anayasa.gen.tr).- Kemal Gözler tarafından hazırlanan bu sitede, Türk anayasa metinleri, yabancı anayasa metinleri için linkler, anayasa hukuku alanındaki bazı kanun metinleri, yerli ve yabancı yüksek mahkeme kararlarını bulmak için linkler, anayasa hukuku alanında yazılmış kitap ve makale listeleri ve bazı kitap ve makalelerin tam metinleri bulunmaktadır. Keza bu sitede anayasa hukukunun belli başlı konuları kısaca olsa da işlenmektedir.

b) “Yaşayan Anayasa” (www.yasayananayasa.ankara.edu.tr).- Bu site Levent Gönenç, Ozan Ergül ve Ersoy Kontacı tarafından hazırlanmaktadır. Türk Anayasa pratiği alanındaki güncel gelişmeler bu siteden izlenebilir.

2. Yabancı Dilde

Yabancı dilde hazırlanmış pek çok anayasa hukuku sitesi vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:

ICL: International Constitutional Law (A. Tschentscher): http://www.oefre.unibe.ch/ law/icl/index.html

The Constitution Society: http://www.constitution.org

The American Constitution Society: http://www.americanconstitutionsociety.org/

International Association of Constitutional Law: http://iacl-aidc.org

Centre for Constitutional Studies (Alberta-Canada): http://www.law.ualberta.ca/centres/ ccs/

Constitutional Law Center: http://www.megalaw.com/top/constitutional.php

Constitutional Law - Yahoo: http://dir.yahoo.com/Government/law/constitutional/

FindLaw Constitutional Law Center: http://supreme.lp.findlaw.com/

CataLaw: Legal Topics: Constitutional Law: http://www.catalaw.com/topics/Constitu-tional.shtml#FIKRASI

The 'Lectric Law Library Lawcopedia's Constitutional Law & Rights: http://www. lectlaw.com/tcon.htm

LII: An Overview of Constitutional Law:  www.law.cornell.edu/topics/constitutional. html

CODICES: http://codices.coe.int (Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu veritabanı).

Chan Robles Virtual Law Library:  http://www.chanrobles.com/worldconstitutions.htm

Droit constitutionnel critique (Olivier Camy): http://www.droitconstitutionnel.net

Droitconstit.org (Stéphane Cottin): www.droitconstit.org

http://www.washlaw.edu/forint/alpha/c/constitutionallaw.htm

 

Anayasa Mahkemesi Siteleri:

ABD Yüksek mahkemesi: http://www.supremecourtus.gov/

Alman Federal Anayasa Mahkemesi: http://www.bundesverfassungsgericht.de/

Avusturya Anayasa Mahkemesi: http://www.vfgh.gv.at/

Fransız Anayasa Konseyi: http://www.conseil-constitutionnel.fr/

İspanyol Anayasa Mahkemesi: http://www.tribunalconstitucional.es/

İtalyan Anayasa Mahkemesi: http://www.cortecostituzionale.it/index.htm

Türk Anayasa Mahkemesi: http://www.anayasa.gov.tr

Avrupa Konseyi Üye Ülkeleri Anayasa Mahkemeleri: CODICES: http://codices.coe.int

ACCPUF Association des Cours constitutionnelles ayant en partage l’usage du français (Dünya’da Fransız dilini kullanan 41 ülkenin anayasa mahkemelerinin kararları): http://www.accpuf.org

IV. Kaynak Tarama ve TEMİN ETME[3]  

Kaynak tarama ve temin etmeyi kitaplar ve makaleler arasında ayrım yaparak incelemek gerekir.

A. Kitap Tarama ve temin etme

1. Tarama.- Kitap tarama, kütüphane kataloglarına bakılarak yapılır. Kataloglar 1990’lı yıllara kadar karton fişler üzerinde tutulurdu ve bu fişler çekmecelerde yazar adına veya kitap adına göre alfabetik olarak sıralanırdı. Okuyucu aradığı kitabı bu çekmecelere bakarak bulurdu. 1990’lardan sonra kataloglar bilgisayar ortamında tutulmaya başlanmıştır. Okuyucu, bilgisayardaki kataloğa girerek yazar adı, kitap adı, konu vs. kutularına istenilen bilgileri yazar ve o kitap kütüphanede varsa kitabın tam adı ve bulunduğu yer (numarası) ortaya çıkar. Kütüphanelerde bilgisayar ortamında tutulan kataloglarda kitap aramak için çoğunlukla kütüphaneye de gitmeye gerek yoktur. Zira bu katalogların çoğuna internet aracılığıyla online olarak ulaşılabilmektedir. Dolayısıyla kütüphaneye gitmeden, kütüphanelerde (hatta başka şehirlerdeki ve başka ülkelerdeki kütüphanelerde) internet üzerinden kaynak taraması yapılabilmektedir. Online kaynak taraması yapılabilecek en önemli yerli ve yabancı kütüphanelerin isimleri ve internet adresleri şöyledir: 

Yabancı Kütüphaneler:

ABD Kongre Kütüphanesi (Library of Congress): http://www.loc.gov; Burada online katalog taraması için: http://catalog.loc.gov/

İngiliz Kütüphanesi (The British Library): http://www.bl.uk. Burada online katalog taraması için: http://blpc.bl.uk/

Fransız Millî Kütüphanesi (Bibliothèque nationale de France): http://www.bnf.fr. Burada online katalog taraması için: http://catalogue.bnf.fr/

Türk Kütüphaneleri:
Millî Kütüphane : http://www.mkutup.gov.tr
           Kitap Tarama: http://www.mkutup.gov.tr/veritabani.html
           Makale Tarama: http://194.27.216.4/cgi-bin/WebObjects/Makale
Türkiye Büyük Millet Meclisi Kütüphanesi : http://www.tbmm.gov.tr/kutuphane.htm
ULAKBİM Sosyal Bilimler VeriTabanı: www.ulakbim.gov.tr/cabim/vt/uvt/sbvt/
Ankara Üniversitesi Kütüphaneleri: http://www.ankara.edu.tr/kutuphane/
A.Ü. Hukuk ve SBF Kütüphanelerinde Arama: http://papirus.ankara.edu.tr/web/ catalog/search.php
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kütüphanesi: http://www.istanbul.edu.tr /hukuk/kitap_arama.htm
Gazi Üniversitesi Merkez Kütüphanesi: http://bliss.gazi.edu.tr
Koç Üniversitesi Merkez Kütüphanesi: http://www1.ku.edu.tr/main/library/
Bilkent Üniversitesi Merkez Kütüphanesi: http://bliss.bilkent.edu.tr
Anadolu Üniversitesi Merkez Kütüphanesi: http://kybele.anadolu.edu.tr/
Uludağ Üniversitesi Merkez Kütüphanesi: http://kybele.uludag.edu.tr/

2. Temin Etme.- Aradığınız kitap bulunduğunuz yerdeki kütüphanede varsa, onu kütüphaneden ödünç alabilirsiniz (Bazı kütüphaneler öğrencilere ödünç kitap vermez). Kitabın tamamına değil, birkaç sayfasına ihtiyaç duyulursa sadece o sayfaların fotokopisi yaptırılabilir. Maalesef ülkemizdeki üniversite kütüphaneleri fakirdir. Pek çok üniversitemizin kütüphanesinde piyasada bulunan pek çok baskı yapmış Türk anayasa hukuku kitapları bile yoktur. O nedenle, Türkiye’de öğrencilerin kütüphanelere güvenmemeleri, kendi kitaplıklarını oluşturmaya bakmaları gerekir. Piyasada bulunan kitapları temin etmenin en sağlam yolu onları kitapçılardan satın almaktır. Türkiye’de online olarak şu internet sitelerinden kitap satın alınabilir: www.hukukmarket.com, www.seckin.com.tr, www.ideefixe.com.tr veya www.yenisayfa.com (Haliyle bu sitelerdeki kitap arama motorları piyasada bulunan kitaplar bakımından kaynak taraması yapmak amacıyla da kullanılabilir). ABD’de yayınlanan ve piyasada bulunan anayasa hukuku kitapları www.amazon.com’dan araştırılabilir ve satın alınabilir. İngiltere’de yayınlanan kitaplar için aynı şey www.amazon.co.uk; Fransa’da yayınlanan kitaplar için www.amazon.fr veya www.fnac.com adreslerinden yapılabilir.

Bazı klasik kitapların tam metinlerine internet üzerinden ücretsiz olarak ulaşmak mümkündür. Örneğin anayasa hukukuyla ilgili olarak Hobbes, Rousseau, Locke, Machiavelli gibi düşünürlerin eserlerine (İngilizce olarak) aşağıdaki sitelerden ulaşılabilir:

Gutenberg Projesi: http://www.gutenberg.net/index.shtml

Virjinya Üniversitesi Kütüphanesi Elektronik Kitap Sayfası: http://etext.lib.virginia. edu/ebooks/

Sözlük, Ansiklopedi Gibi Online Kaynaklar İçin: Bartleby: http://www.bartleby.com/

B. Makale TARAMA ve TEMİN ETME

1. Tarama: Makale arama, kitap aramaya göre çok daha zordur. Kütüphanelerde kitap katalogları vardır; ama makale katalogları yoktur. Türkiye’de yayınlanan makaleler bakımından makale taraması, Millî Kütüphane tarafından aylık olarak yayınlanan Türkiye Makaleler Bibliyografyası’na bakılarak yapılabilir (Bu kaynağa online olarak şu adresten ulaşılabilir: http://tmb.mkutup.gov.tr/cgi-bin/WebObjects/Makale ; http://194.27.216.5/cgi-bin/WebObjects/Makale).

Yabancı makaleler bakımından arama yapmak Social Science Citation Index (SSCI) kullanılabilir.  SSCI’a online olarak  ISI: Web of Science (http://www.isinet.com) (http://portal.isiknowledge.com/portal.cgi?DestApp=WOS&Func=Frame) veritabanından ulaşmak mümkündür. Keza Blackwell Synergy (http://www.blackwell-synergy.com), EBSCO Host: (http://search.epnet.com), A-to-Z (EbscoHost) (http://atoz.ebsco.com), Cambridge University Press (http://journals.cambridge.org), HeinOnline: (http://heinonline.org/), Kluwer Online (http://www.kluweronline.com), Oxford Reference Online (http://www.oxfordreference.com), Oxford Journals Online (http://www3.oup.co.uk/jnls), Springer Link (http://link.springer-ny.com) gibi çeşitli online veritabanlarında da makale taraması yapılabilir.

2. Temin Etme.- Makaleler dergilerde yayınlanır. Makaleye ulaşmak için içinde bulunduğu derginin hangi kütüphanede bulunduğu saptamak ve ondan sonra o kütüphaneye gidip o dergiyi bulup aranan makalenin fotokopisini yaptırmak gerekir. Piyasada bulunan dergiler satın da alınabilir.

Online Veritabanları.- Çeşitli yabancı dergilerin tam metinlerini içeren çeşitli veritabanları vardır. Bunlar aracılığıyla aranılan makalenin tam metnine ulaşmak mümkündür. Ancak bunların çoğunluğu ücretlidir. Bazı üniversite kütüphaneleri bunların bazılarına abonedir. O üniversiteye bağlı bilgisayarlardan bu veritabanlarında makale araştırması yapılabilir ve bulunan makalenin metni indirilebilir. Hukuk alanındaki dergileri içeren en geniş veritabanı “HeinOnline” (http://heinonline.org/)’dır. Bu veritabanından 400’den fazla hukuk dergisi bulunmaktadır. Bu veritabanına Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesine bağlı bilgisayarlardan ulaşılabilir (http://www.ankara.edu.tr/rectorate/kutuphane/e_kutuphane.html). Hukukla ilgili makalelerin yayınlandığı çeşitli dergilere aşağıdaki veritabanlarından da ulaşmak mümkündür:

A-to-Z (EbscoHost): http://atoz.ebsco.com

Blackwell - Synergy: http://www.blackwell-synergy.com/

Cambridge University Press: http://journals.cambridge.org

EBSCO Host: http://search.epnet.com

Academic Search Premier (EbscoHost): http://search.epnet.com

EJS (formerly Ebsco Online): http://journal.ebsco.com

JSTOR: www.jstor.org./jstor

Elsevier Science Direct: http://www.sciencedirect.com/

HeinOnline: http://heinonline.org/

IEEE Xplore: http://ieeexplore.ieee.org/Xplore/DynWel.jsp

JSTOR: http://www.jstor.org/

Kluwer Online: http://www.kluweronline.com/

Oxford Reference Online: http://www.oxfordreference.com/

Oxford Journals Online: http://www3.oup.co.uk/jnls/

Springer Link: http://link.springer-ny.com/

Web of Science-WOS:  http://www.isinet. com/journals/index.html http://atlas.ulakbim.gov.tr/cgi-isi/CIW.cgi;

Wiley InterScience: http://www3.interscience.wiley.com/

 

 

DAHA FAZLASI İÇİN

Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Metodolojisi, Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları, 1999, s.1-130.

Yaşar Karayalçın, Hukukda Öğretim-Kaynaklar-Metod: Problem Çözme, Ankara, BTHAE Yayınları, Dördüncü Baskı, 1994.

Zeynel Dinler, Bilimsel Araştırma ve İnternet’e Bağlı Bilgi Merkezleri El Kitabı, Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları, 1998.

Halil Seyidoğlu, Bilimsel Araştırma ve Yazma El Kitabı, İstanbul, Güzem Yayınları, Yedinci  Baskı, 1997.

 

ANAHTAR TERİMLER

Anayasa derlemeleri

Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi

Bilgi kaynağı

BverfGE: Sammlung der Entscheidungen des Bundesverfassungsgerichts

Dergiler  

Genel Eserler

Kaynak tarama

Kaynak Temin Etme

Makaleler

Monografiler

Online katalog taraması

Online Veritabanları

RDCC: Recueil des décisions du Conseil constitutionnel

Resmî Gazete

Resmî Gazete

Süreli Yayınlar

TBMM Tutanak Dergisi

U.S.: United States Reports