Türk Anayasa Hukuku Sınavları

TÜRK ANAYASA HUKUKU SİTESİ

anayasa.gen.tr

Ana Sayfa: www.anayasa.gen.tr

LAW 104: TÜRK ANAYASA HUKUKU

Mid Term 1 (28 Mart 2006) (Doç. Dr. Kemal Gözler)

Ad Soyad:

No:

TALİMAT: 1982 Anayasası metnini kullanmak serbesttir. Her sorunun değeri sorunun yanında belirtilmiştir. Süre 50 dakikadır. Lütfen okunaklı yazınız. Sadece istenilene cevap veriniz. Küçük küçük ve sık satır yazmayınız.

SORULAR

1. Türkiye’de otomobil sürmek için “sürücü belgesi” almak gerekir. Bu, temel hak ve hürriyetlerin kullanılması sistemlerinden hangisine örnektir? Sadece sistemin ismini yazınız. (5 puan)

2. 1961 Anayasanın yargı alanında getirdiği iki yeniliği yazınız. (5 p.)

3. Bir kanunun kabulü için yapılan oylamada TBMM Genel Kurulunda 210 kabul, 190 ret, 30 çekimser oy çıkmıştır. Bu oylamada Anayasanın aradığı karar yetersayısı var mıdır? (5 p). (Önce şıklardan birisini seçin. Sonra gerekçesini yazın). A) Karar yeter sayısı vardır. Anayasaya bir aykırılık yoktur. B) Karar yetersayısı yoktur. Çünkü,

4. 1924 Anayasasının benimsediği demokrasi anlayışı nasıldı? Bu anlayışın sadece ismini yazınız. (5 p)

Aşağıdaki dört test sorusu (5-8) önceki yıllarda sorulmuş hakimlik sınavı soruları esas alınarak hazırlanmıştır:

5. 1982 Anayasasına göre, Cumhurbaşkanının yayımlanmasını uygun bulmadığı kanunları bir kez daha görüşülmesi için TBMM'ye geri gönderme yetkisi ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? (5 p)

A) Cumhurbaşkanının geri gönderdiği bir kanunu TBMM'nin aynen kabul edebilmesi için, TBMM üye tamsayısının üçte iki çoğunluğunun oyu gerekir.

B) Cumhurbaşkanı dilerse kanunun tümümü değil, sadece uygun bulmadığı hükümlerini TBMM'ye geri gönderebilir.

C) Cumhurbaşkanının yayımlanmasını uygun bulmadığı kanunu bir kez daha görüşülmesi için TBMM'ye göre gönderebilmesi için Başbakan ve ilgili bakanın imzası gerekir.

D) Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi veren bir yetki kanununu bir kez daha görüşülmesi için TBMM'ye geri gönderemez.

E) Cumhurbaşkanını geri gönderme yetkisini 20 gün içinde kullanmalıdır.

6. 1982 Anayasasına göre, TBMM'nin aşağıdaki işlemlerinden hangisi bir "parlamento karan" değildir? (5 p)

A) TBMM İçtüzüğünde değişiklik yapılması D) Bir milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılması

B) Cumhurbaşkanının seçilmesi E) Bir bakanın Yüce Divana sevk edilmesi

C) Bir milletlerarası antlaşmanın onaylanmasının uygun bulunması

7. Olağanüstü hallerde, temel hak ve özgürlükler için Anayasada öngörülmüş bulunan aşağıdaki güvencelerden hangisi kaldırılabilir? (5 p)

A) Dernekler önceden izin alınmaksızın kurulurlar. D) Kişinin maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulamaz.

B) Suç ve cezalar geçmişe yürütülemez. E) Kimse din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz.

C) Suçluluğu mahkeme kararıyla saptanıncaya kadar kimse suçlu sayılamaz.

8. Milletvekilliği sırasında 2 yıl hapis cezası ile kesin hüküm giyen milletvekilinin durumu hakkında aşağıdakilerden hangisi doğru bilgidir? (5 p)
A) Bu durumda milletvekilliği başkaca bir işleme gerek kalmadan kendiliğinden düşer.
B) Milletvekilliğin düşmesine Yüksek Seçim Kurulu karar verir.

C) Milletvekilliğinin düşmesine TBMM Genel Kurulu karar verir.

D) Bu durumda milletvekilliği, bu husustaki kesin mahkeme kararının TBMM Genel Kurula bildirildiği anda düşer.

E) Bu milletvekilinin milletvekilliği düşmez; aldığı cezanın yerine getirilmesi de milletvekilliği sıfatının sona ermesine bırakılır; milletvekilliği süresince zamanaşımı işlemez.

9. Varsayalım ki TBMM çıkardığı bir kanunla şöyle bir düzenleme yapmıştır: “Türkiye’de yabancılar dernek kurabilmesi veya kurulmuş bir derneğe üye olabilmeleri İçişleri Bakanlığının iznine bağlıdır”. (10 p) Bu düzenleme Anayasaya uygun mudur? Neden? A) Anayasaya uygundur. B) Anayasaya aykırıdır.

Çünkü,

10. A) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesini çiğnediği kanaatine varırsa hükmedebileceği müeyyide nedir? B) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine aykırı olan işlemini iptal edebilir mi? C) Bir Türk Mahkemesinin kararının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine aykırı olduğu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararıyla tespit edilirse, hakkında karar verilen kişinin Türk Mahkemesi kararına karşı yapabileceği bir şey var mıdır? (10 p)

11. Varsayalım ki gelecek genel seçimler 2007 yılının Kasım ayının ilk Pazar günü yapılacaktır. TBMM, 1 Şubat 2007 günü seçim kanununda değişiklik yaparak nispi temsil seçim sistemini terk etmiş ve tek-isimli-tek turlu çoğunluk sistemini kabul etmiştir. Ayrıca aynı kanunla ülke genelindeki % 10’luk seçim barajını da kaldırmıştır. Kasım 2007 seçimleri, çoğunluk sistemine göre yapılmış ve keza %10’luk baraj da uygulanmamıştır. Bu olayda anayasaya bir aykırılık var mıdır? (10 p). A) Anayasaya aykırılık yoktur. B) Anayasaya aykırılık vardır. Çünkü,

12. TBMM bir kanun çıkararak T. C. Ombudsmanlık Başkanlığı kurmuştur. Anamuhalefet partisi bu kanuna karşı süresi içinde ve usûlüne uygun olarak Anayasa Mahkemesinde iptal davası dava açmıştır. Anamuhalefet Partisi böyle bir kurumun Anayasada yer almadığını o nedenle bu Kanunun Anayasaya aykırı olduğunu iddia etmektedir. Bu kanun, Anayasaya aykırı mıdır? A) Anayasa aykırıdır. B) Anayasaya aykırı değildir. Çünkü,

13. Ekte dağıtılan Diyarbakır Altıncı Ağır Ceza Mahkemesinin 6 Mayıs 2005 tarihli kararının Anayasamıza uygunluğunu tartışınız. (10 p)

14. Ekte dağıtılan Murat Yetkin’in Radikal Gazetesinin 2 Aralık 2005 tarihli sayısında yayınlanan “Sürpriz Seçim Olabilir mi” balıklı yazısını anayasa hukuku açısından değerlendiriniz.

Etrafınızdaki arkadaşlarınızın ismini yazınız. Ön: Arka: Sağ: Sol:

Sorular ve cevaplarına dersin web sayfasından ulaşabilirsiniz (http://home.ku.edu.tr/~kgozler/law104.htm)

LAW 104 Mid Term 1. 28 Mart 2006, Ek Sınav Malzemesi

Soru 13 İçin Metin: Diyarbakır Altıncı Ağır Ceza Mahkemesinin 6 Mayıs 2005 Tarihli Kararı.- “Talebin kabulü ile yurt dışı bağlantılı olarak illegal silahlı terör örgütlerinin yasadışı faaliyetlerine yönelik olarak faillerin belirlenmesi, ele geçirilmesi ve suç delillerinin elde edilmesi ve eylem planlamalarının önceden öğrenilmek sureti ile engellenmesi başka yollarla mümkün olmadığından yurt dışı çıkışlar ve girişler dahil olmak üzere, Telsim, Turkcell, Avea, Türk Telekom AŞ uzak mesafe telefon hizmeti vermeye yetkili A, B, C tipi lisansı olan iletişim şirketleri tarafından işletilen ve telefon üzerinden yapılan iletişime ait tüm detay kayıtlarının (cell id, data hattı, imai, ams, mms, gprs üzerinden internete bağlanma bilgileri) MİT Müsteşarlığı’nca alınması ve incelenmesi hususunda Anayasa’nın 22. maddesi ile 4422 sayılı yasanın 2, 4, 11 ve 16. maddeleri uyarınca izin verilmesine karar verildi.” (Vatan, 1 Haziran 2005; Hürriyet, 2 Haziran 2005).

İzleme’nin terim sözlüğü

Cell id: Telefon üzerinde kullanıcıya görünen semt adı. Aslında iletişim için hangi baz istasyonun kullanıldığını gösterir. Cell id ile konuşmayı yapanın o sırada hangi semtte bulunduğu tespit edilir.

Data hattı: Bilgisayarlara uzaktan bağlanıldığında iletişimi hızlandıran özel bilgi aktarma hattı.

IMEI: Cep telefonunun seri numarası.

AMS (Akıllı mesaj servisi): Bilgisayar üzerinden internet sayesinde bir yada birden çok kişinin cep telefonuna aynı anda kısa mesaj gönderen sistem.
MMS (multimedya mesaj servisi): Kısa mesaj sadece yazılı mesaj gönderirken bu servisle sesli görüntülü mesaj göndermek mümkün olur.

GPRS (General Packet Radio System): İnternete cep telefonuyla hızlı bağlanmak için sistem.

VoIP: Telefon görüşmelerini mesafeden bağımsız olarak internet üzerinden sağlayan teknoloji. İletişim için telefon yerine internet hatları kullanıldığı için görüşme maaliyetleri düşer.

IP sunucu karşı sunucu bağlantıda kullanılan telefon bağlantısı: Internet protokol kelimelerinin kısaltılmasıyla oluşan IP dinamik ve statik olarak ikiye ayrılır. Dinamik IP sürekli değişirken statik IP internet sunucu bilgisayarlarda kullanılır. Cep telefonu ile IP’si bilinen bilgisayara uzaktan bağlantı kurulur.

Soru 14 İçin Metin

Sürpriz seçim olabilir mi?

Murat Yetkin

AKP'nin seçimi öne almamak için nedeni çok. Ancak her şey 2006'nın ilk yarısında belli olacak

Radikal, 02/12/2005

AKParti hükümetinin 2006 bütçesi çerçevesinde önüne koyduğu icraat programını alt alta koyunca ilk akla gelen, hükümetin seçime gitme hazırlığı yaptığı oluyor. Ayrıntılarını haber sayfalarında okuyabilirsiniz, bugüne dek bu kadar popülist adımlar atan her hükümet, erken seçim söylentilerini önce yalanlamış, ancak kısa süre sonra seçime gitmiştir.

Başbakan Tayyip Erdoğan ve hükümetinin ve AK Parti Meclis yönetiminin üyeleri, her fırsatta erken seçime gitmeyeceklerini, Türkiye'de son dönem, zamanında seçim yapan ilk iktidar olacaklarını, bu durumun da ülkedeki siyasi istikrarın göstergesi sayılacağını söylüyor.

Erdoğan'ın erken seçime gitmemek için bu siyasi söylem dışında nedenleri de var. Öncelikle, uluslararası sermaye çevreleri tarafından görülmemiş övgülere yol açan ekonomik politikadaki gidişin seçim ortamının belirsizliğiyle tavsamasını istemiyorlar. Gelecek yılın Avrupa Birliği, Kıbrıs ve Kürt meseleleri başta olmak üzere yeterince siyasi sorunlarla dolu olacağı zaten görüldüğünden, bunların üzerine bir de seçim ortamının getireceği sorunların eklenmesini istemiyorlar.

Ancak, AK Parti kurmaylarının seçime gitmek istememesindeki asıl neden, Ankara'daki yaygın inanca göre 2007'deki cumhurbaşkanlığı seçimi.

Bu konuyu, parti içi dar sohbetlerde bile açtırmak istemediğine dair bilgiler var, ama Erdoğan belli bir düzeye ulaşan her Türk siyasetçisi gibi Çankaya Köşkü'ne yerleşmek istiyor.

Erdoğan'ın Çankaya'ya çıkmasına yönelik eleştiriler iki başlık altında toplanabilir. Birincisi, ideolojik-psikolojik nedenler: Özetle, Tayyip beyin eşi Emine hanımın türbanlı olması. Bunun, Atatürk Türkiye'sinin kodlarına indirilmiş ciddi bir darbe olacağını öne sürenler var. Öte yandan buna bir anayasal ve yasal engel bulunmuyor. İkincisi ise siyasi öngörülere dayanıyor. Bu öngörü ve iddiaları en net şekliyle CHP lideri Deniz Baykal dile getiriyor. Şöyle özetlenebilir: 'Erdoğan'ın cumhurbaşkanı seçilmesi o kadar önemli değil. Önemli olan bu Meclis'in cumhurbaşkanını seçmemesi. Bu Meclis'in seçeceği AK Parti çizgisindeki bir cumhurbaşkanı (Eşleri türbanlı olmayan Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül veya Devlet Bakanı Mehmet Aydın gibi bir isim de olsa), cumhurbaşkanlığı yetkileri içinde olan Anayasa Mahkemesi üyesi atama konusunda parti çizgisi dışına çıkmayacaktır. Dolayısıyla, Anayasa Mahkemesi birkaç yıl içinde AK Parti'nin çeşitli ittifaklarla Meclis'ten geçirebileceği ve yasal sistemi İslami kurallarla donatma amaçlı yasal düzenlemeleri 'Anayasa'ya aykırılık' nedeniyle geri çeviremeyecek duruma gelecektir. Amaç budur.

Bu senaryoya, giderek daha çok konuşulur olan şu ekleme de yapılıyor: Bu aşamada, başkanlık sistemi devreye girecektir. Dolayısıyla Erdoğan ilk aşamada cumhurbaşkanı olmayı değil, birkaç yıl daha bekleyip Türkiye'nin ilk başkanı olmayı hedeflemektedir.

Başkanlık sisteminin Türkiye için de, muhalefetteki CHP için de mutlaka kötü olacağı yolundaki bakışın doğruluğu henüz yeterince tartışılmış değil. Ancak bu senaryo, AK Parti'nin erken seçime gitmek istememesinin gerekçesi olarak sunuluyor. CHP, belki de bu yüzden önceki gün, 2006'da seçim olacakmış gibi çalışmalara başlama kararı aldı.

Öte yandan, AK Parti'nin en üst kademelerinden sızan bilgiler, partinin ağır toplarının artık erken seçim soruları ve söylentilerini yalanlamakta eskisi kadar katı olmadıkları, hatta kimi durumlarda, soruları yanıtsız bıraktıkları yönünde. Eğer AK Parti yönetim kademelerinde erken seçim bir ihtimal olarak dahi senaryolara dahil edilmişse, ya da edilmek üzereyse, bunun için fazla bir vakit yok.

Anayasa'ya göre, seçimin normal zamanından önceki bir yıl içinde erken seçim yapılamıyor. Yani bir erken seçim olacaksa, bunun en son tarihi Kasım 2006 başı olabilir. (En son seçimin tarihi 3 Kasım 2002 idi.) Yine Anayasa ve yasalara göre, Meclis'in seçim kararı alması ile seçimlerin yapılması arasında en az doksan gün olmak zorunda. Bu da bizi üç ay geriye doğru giderek temmuz sonuna getiriyor. Yani Türkiye bir erken seçime gidecekse bunun kararının 2006'nın ilk yarısında, Meclis tatile girmeden önce alınması zorunluluğu var.

Tekrarlamak gerekir ki, 2006 zor bir yıl olacak ve ne olacaksa ilk yarısı içinde olacak.

Kaynak: http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=171714

TALİMAT: 1982 Anayasası metnini kullanmak serbesttir. Her sorunun değeri sorunun yanında belirtilmiştir. Süre 40 dakikadır. Lütfen okunaklı yazınız. Sadece istenilene cevap veriniz. Küçük küçük ve sık satır yazmayınız.

4. 1924 Anayasasının benimsediği demokrasi anlayışı nasıldı? Bu anlayışın sadece ismini yazınız. (5 p)

Aşağıdaki dört test sorusu (5-8) önceki yıllarda sorulmuş hakimlik sınavı soruları esas alınarak hazırlanmıştır:

A) Cumhurbaşkanının geri gönderdiği bir kanunu TBMM'nin aynen kabul edebilmesi için, TBMM üye tamsayısının üçte iki çoğunluğunun oyu gerekir.

XB) Cumhurbaşkanı dilerse kanunun tümümü değil, sadece uygun bulmadığı hükümlerini TBMM'ye geri gönderebilir.

C) Cumhurbaşkanının yayımlanmasını uygun bulmadığı kanunu bir kez daha görüşülmesi için TBMM'ye göre gönderebilmesi için Başbakan ve ilgili bakanın imzası gerekir.

D) Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi veren bir yetki kanununu bir kez daha görüşülmesi için TBMM'ye geri gönderemez.

6. 1982 Anayasasına göre, TBMM'nin aşağıdaki işlemlerinden hangisi bir "parlamento karan" değildir? (5 p)

A) TBMM İçtüzüğünde değişiklik yapılması D) Bir milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılması

7. Olağanüstü hallerde, temel hak ve özgürlükler için Anayasada öngörülmüş bulunan aşağıdaki güvencelerden hangisi kaldırılabilir? (5 p)

XA) Dernekler önceden izin alınmaksızın kurulurlar. D) Kişinin maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulamaz.

B) Suç ve cezalar geçmişe yürütülemez. E) Kimse din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz.

XD) Bu durumda milletvekilliği, bu husustaki kesin mahkeme kararının TBMM Genel Kurula bildirildiği anda düşer.

E) Bu milletvekilinin milletvekilliği düşmez; aldığı cezanın yerine getirilmesi de milletvekilliği sıfatının sona ermesine bırakılır; milletvekilliği süresince zamanaşımı işlemez.

9. Varsayalım ki TBMM çıkardığı bir kanunla şöyle bir düzenleme yapmıştır: “Türkiye’de yabancılar dernek kurabilmesi veya kurulmuş bir derneğe üye olabilmeleri İçişleri Bakanlığının iznine bağlıdır”. (10 p) Bu düzenleme Anayasaya uygun mudur? Neden? XA) Anayasaya uygundur. B) Anayasaya aykırıdır.

Çünkü, yabancıların temel hak ve hürriyetleri 13’üncü maddeye göre değil, 16’ncı maddeye göre sınırlanır. Madde 34’te öngörülen “önceden izin almadan kurulma” güvencesi yabancılar için geçerli değildir. Yabancılar için anayasanın sözüne aykırı sınırlama yapılabilir.

Çünkü, yeni seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz (Anayasa, m.67/son).

Çünkü, yasama yetkisi aslî bir yetkidir. TBMM anayasayla düzenlenmemiş bir konuyu ilk elden düzenleyebilir. Kanunun dayanması şart değildir.

13. Ekte dağıtılan Diyarbakır Altıncı Ağır Ceza Mahkemesinin 6 Mayıs 2005 tarihli kararının Anayasamıza uygunluğunu tartışınız. (10 p)

Burada telefon dinleme değil, detay bilgilerinin (hangi numaranın hangi numarayı aradığı vs.) alınması vardır. Anayasanın 22’nci maddesinde detay bilgilerini koruyan bir hüküm yoktur. Korunan şey haberleşmenin gizliliğidir. Anayasa haberleşmenin gizliliğine dokunulmasını yasaklamaktadır. Detay bilgilerine ulaşılması, konuşmanın içeriğinin dinlenilmesi demek değildir. Tabir caizse, Anayasa, m.22, mektup zarfının açılıp mektubun okunmasını yasaklamakta, ama mektup zarfının üzerindeki adres bilgisine bakılmasını yasaklamamaktadır. Kimin kime mektup gönderdiğinin tespit edilmesi nasıl haberleşmenin gizliliği esasını ihlal etmiyorsa, hangi telefon numarasının hangi telefon numarasını aradığının tespit edilmesi de haberleşmenin gizliliği esasını ihlal etmez.

Yazının sondan bir önceki paragrafinda yazilanlarin hepsi yanlistir. “Anayasa’ya göre seçimin normal zamanından önceki bir yıl içinde erken seçim yapılamıyor” ifadesi ve bu paragrafta bu yöndeki görüş tamamıyla yanlıştır. Anayasamızda böyle bir hüküm yoktur. Erken seçim her zaman yapılabilir. Keza TBMMnin erken secim karari ile secim tarihi arasinda 90 gun olmasi gerektigi yolundaki gorus de yanlistir. Boyle bir sart erken secimler icin yoktur. Erken secim tarihini Meclis serbestce belirler.

TALİMAT: Sınav klasik ve test olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Klasik kısmın süresi 25; test kısmının süresi 35 dakikadır. Önce klasik kısım tamamlanacak, kağıtlar toplandıktan sonra sınavın test kısmı yapılacaktır. Sınavda 1982 Anayasası metnini kullanmak serbesttir. Lütfen okunaklı yazınız. Sadece istenilene cevap veriniz. Küçük küçük ve sık satır yazmayınız. Gereksiz açıklamalardan puan kırılır. Klasik kısımda her soru 10; test kısmında ise 1 puan değerindedir. (Test kısım buraya konulmamıştır).

1. Türkiye tarafından 1950 yılında imzalanmış ve 1954 yılında onaylanmış olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, m.6/e: “(Bir suç isnat edilen herkes), mahkemede kullanılan dili anlamıyor ya da konuşamıyor ise, bir çevirmenin yardımından ücretsiz olarak yararlanabilir”.

Varsayalım ki, Türkiye'de 2005 yılında yürürlüğe giren X sayılı Kanunun Y maddesi şöyle demektedir: “Türk Mahkemelerinde yargılama dili Türkçedir. Türkçeyi anlamayan veya konuşamayan kişilere, ücreti kendileri tarafından ödenmek şartıyla bir tercüman yardımından yararlanabilirler”.

Varsayalım ki, siz Sarıyer Asliye Ceza Mahkemesi hakimisiniz. Önünüzdeki davada Türkçe bilmeyen bir sanık yangılanmaktadır. Sanık, tercüman ücretini yatırmamaktadır. Bu sorunu nasıl çözersiniz? Neden?

2. 13 Nisan 1994 tarih ve 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunun 15 Mayıs 2002 tarih ve 4756 sayılı Kanun ile değişik 6’ncı maddesi, böyle bir yetki Anayasada öngörülmemesine rağmen, TBMM Genel Kuruluna vermiştir. Bu hükmü, Anayasa Mahkemesi 21 Eylül 2004 tarih ve E.2002/100, K.2004/109 sayılı kararıyla iptal etmiştir. Anayasa Mahkemesi, bu maddeyi, anayasayla öngörülmemiş bir yetkiyi, TBMM’nin kendisine kanunla veremeyeceği gerekçesiyle iptal etmiştir. Anayasa Mahkemesinin bu kararı doğru mudur?

3. Türk hukukunda yürütme organının aslî düzenleme yetkisi yoktur. Ancak bunun iki istisnası vardır. Bunlar nelerdir. Sadece isimlerini belirtiniz. (5 p.)

4. Anayasa, m.127/2: “Mahalli idarelerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir”.

Varsayalım ki, Bakanlar Kurulunun usûlüne uygun olarak çıkardığı X sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Y maddesi belediyelerin görev ve yetkilerinde değişiklik yapmıştır.

X sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Y maddesi Anayasamıza uygun mudur? Neden?

5. Varsayalım ki 10.2.2005 tarih ve X sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 12.4.1960 tarih ve Y sayılı Kanun ilga edilmiştir. X sayılı Kanun Hükmünde Kararname TBMM tarafından görüşülmüş ve 15.2.2005 tarihinde reddedilmiştir. TBBM’nin reddettiği Y sayılı KHK'nin ilga ettiği X sayılı Kanun tekrar yürürlüğe girer mi? Neden?

6. Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu tarafından usûlüne uygun olarak ilân edilen olağanüstü hâl kararı derhal TBMM’inin onayına sunulmuş ve TBMM aynı gün olağanüstü hâl ilân kararının onaylamıştır. Olağanüstü hâl ilanının onaylanması işlemi denetlenebilir mi? Neden? Denetlenebilirse hangi mahkeme de denetlenebilir? A) Denetlenebilir. B) Denetlenemez.

7. Milletvekili olmayan Bakan B’nin adam öldürdüğü iddia edilmektedir. Bakan B’nin yargılanabilmesi için yapılması gereken işlem, usûl nedir? Bu usûl başarıyla tamamlanırsa bakan B nerede yargılanır?

Sorular ve cevaplarına dersin web sayfasından ulaşabilirsiniz (http://home.ku.edu.tr/~kgozler/law104.htm)

TALİMAT: Sınav klasik ve test olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Klasik kısmın süresi 25; test kısmının süresi 35 dakikadır. Önce klasik kısım tamamlanacak, kağıtlar toplandıktan sınavın sonra test kısmı yapılacaktır. Sınavda 1982 Anayasası metnini kullanmak serbesttir. Lütfen okunaklı yazınız. Sadece istenilene cevap veriniz. Küçük küçük ve sık satır yazmayınız. Gereksiz açıklamalardan puan kırılır. Klasik kısımda her soru 10; test kısmında ise 1 puan değerindedir.

Cevap: Davada Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, m.6/e uygulanır. Çünkü ANAYASA, m.90/son a göre bir Türk kanunu ile temel hak ve hürriyetler alanında bir milletlerarası antlaşma çatıştığında milletlerarası antlaşma hükmü esas alınır.

2. 13 Nisan 1994 tarih ve 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunun 15 Mayıs 2002 tarih ve 4756 sayılı Kanun ile değişik 6’ncı maddesi, RTÜK’e üye seçme yetkisini Anayasada öngörülmemesine rağmen, TBMM Genel Kuruluna vermiştir. Bu hükmü, Anayasa Mahkemesi 21 Eylül 2004 tarih ve E.2002/100, K.2004/109 sayılı kararıyla iptal etmiştir. Anayasa Mahkemesi, bu maddeyi, anayasayla öngörülmemiş bir yetkiyi, TBMM’nin kendisine kanunla veremeyeceği gerekçesiyle iptal etmiştir. Anayasa Mahkemesinin bu kararı doğru mudur?

A) Doğrudur. B) Yanlıştır.XXX CevaP: çünkü, yasama yetkisi aslî bir yetkidir. Anayasada düzenlenmemiş konular da kanunla düzenlenebilir.

3. Türk hukukunda yürütme organının aslî düzenleme yetkisi yoktur. Ancak bunun iki istisnası vardır. Bunlar nelerdir. Sadece isimlerini belirtiniz. (5 p.)

4. Anayasa, m.127/2: “Mahalli idarelerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir”.

Varsayalım ki, Bakanlar Kurulunun usûlüne uygun olarak çıkardığı X sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Y maddesi belediyelerin görev ve yetkilerinde değişiklik yapmıştır.

X sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Y maddesi Anayasamıza uygun mudur? Neden?

Çünkü, anyasanın ikinci kısımının bir iki ve dördüncü bölümlerine girmeyen diğer maddelerde düzenlenen konular, bu maddeler de “kanunla düzenlenir” ibaresi geçse bile kanun hükmünde kararname ile düzenlenebilir. Çünkü, kanun hükmünde kararname, kanun hükmündedir.

5. Varsayalım ki 10.2.2005 tarih ve X sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 12.4.1960 tarih ve Y sayılı Kanun ilga edilmiştir. X sayılı Kanun Hükmünde Kararname TBMM tarafından görüşülmüş ve 15.2.2005 tarihinde reddedilmiştir. TBBM’nin reddettiği X sayılı KHK'nin ilga ettiği y sayılı Kanun tekrar yürürlüğe girer mi? Neden?

Çünkü ilga eden kanunun ilga edilmesi ilga eden kanuna hayat vermez. Çünkü hukukî varlığı sona ermiş, bir işleme bu şekilde tekrar hayat verilemez.

Cevap: Çünkü, onama işlemi bir parlâmento kararıdır. Vce parlâmento kararları (üç istisna dışında) anayasa mahkemesinin denetimine tâbi değildir.

Cevap: Yasama dokunulmazlığı kaldırılırsa suçu işlediği yer ceza mahkemesinde yargılanır.

Sorular ve cevaplarına dersin web sayfasından ulaşabilirsiniz (http://home.ku.edu.tr/~kgozler/law104.htm)

TALİMAT: Sınav test ve klasik olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Test kısmının süresi 20; klasik kısmın süresi ise 1 saat 30 dakikadır. Önce sınavcın test kısmı uygulanacak, kağıtlar toplandıktan klasik kısma geçilecektir. Sınavın klasik kısmında 1982 Anayasası metnini kullanmak serbesttir. Test kısmında anayasa kullanılamaz. Lütfen okunaklı yazınız. Sadece istenilene cevap veriniz. Küçük küçük ve sık satır yazmayınız. Gereksiz açıklamalardan puan kırılır. Test kısımda her soru 1 puan değerindedir. Klasik kısımda ise her sorunun değeri yanına belirtilmiştir.

1. 1924, 1961 ve 1982 Anayasaları arasında Cumhurbaşkanının; a) görev süresi

b) tekrar seçilip seçilememe konuları bakımından aşağıdaki tablo üzerinde bir karşılaştırma yapınız. (3 p)

2. 1961 Anayasasının temel hak ve hürriyetlerin tanınması alanında getirdiği yenilik nedir? Sadece belirtiniz. (3 p)

3. 1982 Anayasasının “kazuistik bir anayasa” olduğu söylenmektedir? “Kazuistik anayasa” ibaresinden ne anlıyorsunuz? (3 p)

4. Siyasî partilerin kapatılmasında “odak haline” gelme ölçütü ne demektir? Bu ölçüt hangi durumda aranır? (3 p)

5. “Jandarma devlet” anlayışı hangi devlet anlayışının karşıtıdır? Sadece ismini belirtiniz (3 p)

6. Planlamaya ilişkin 1961 ve 1982 Anayasaları arasında bir fark var mıdır? Varsa bu fark nedir? Sadece belirtiniz? (3 p)

8. Türk hukuk düzeninde kendisine karşı dava açılamayacak olan idarî işlem ve eylemler nelerdir? Bunları sadece sayınız. (3 p)

9. Pozitif ayrımcılık ne demektir? Bir örnek vererek bu kavramı çok kısaca kavramı açıklayınız. (3 p)

10. Anayasanın başlangıcı, anayasanın metnine dahil midir? Neden? Cevabınızın dayanağı nedir? (3 p)

11. Üçüncü kuşak haklar ne demektir? Bir-iki cümle ile açıklayıp, bunlara bir örnek veriniz. (3 p)

12. Varsayalım ki, Bakanlar Kurulu, usûlüne uygun olarak çıkardığı bir kanun hükmünde kararname ile sosyal güvenlik hakkını düzenlemiştir. Bu kanun hükmünde kararname anayasamıza uygun mudur? Neden? (3 p)

13. Toplantı ve gösteri yürüyüşü “silahsız ve saldırısız” olmak zorundadır. Bu ne tür bir sınırlandırmadır? Bu tür sınırlara ne isim verilir? (3 p)

14. Türkiye'de kolluk yetkisi hangi durumda askerî makamlara geçer. Sadece belirtiniz. (3 p)

15. TBMM Dilekçe Komisyonunun dilekçeler konusunda aldığı kararların hukukî niteliği/gücü nedir? (3 p)

16. A’nın tarlası üzerinden Karayolları Genel Müdürlüğü yol geçirmiştir. Bunun üzerine A, derhal Avrupa İnsan hakları Mahkemesine başvurmuş ve tarlasının değeri kadar tazminat istemiştir. AİHM’nin kararı ne olur? Neden? AİHM’nin kararının dayanağını teşkil edecek olan kavram veya ilkeyi belirtiniz. (3 p)

17. Türkiye'de milletvekillerinin siyasî parti liderlerinin sultası altında olduğundan, siyasî parti liderlerinin emri altında oy kullandıklarından yakınılmaktadır.

a) Bu durum neden kaynaklanmaktadır? Bunun altında yatan şey nedir? Bu duruma çözüm getirmek için seçim hukuku bakımından yapılabilecek bir şey var mıdır? Varsa bu şey nedir? (2 p)

b) Çözüm olarak düşünülecek bu şeyin gerçekleştirilmesi durumunda bundan dolayı ortaya bir sakınca çıkar mı? Çıkarsa bu sakınca nedir? (2 p)

18. Olay: Varsayalım ki, Şemdinli’de çıkan olaylar hakkında bir TBMM Araştırma Komisyonu kurulmuştur. Komisyonun Şemdinli’de yaptığı bir toplantıda, komisyon üyesi Milletvekili M, olaylara karıştığı iddia edilen bir kamu görevlisi K'ya hakaret etmiştir.

Sorular: a) K, Milletvekili M hakkında ceza davası açılması istemiyle Cumhuriyet Savcılığına şikayette bulunmuştur. C. Savcısı Milletvekili M hakkında ceza davası açabilir mi? Neden? (2 p)

b) K, Milletvekili M hakkında Şemdinli Asliye Hukuk Mahkemesinde tazminat davası açmayı düşünmektedir. Bu davayı kazanabilir mi? Neden? (2 p)

c) K, Milletvekili M’nin milletvekilliği sona erdikten sonra Milletvekili hakkında tazminat davası açabilir mi? Neden? (2 p)

19. Olay: Milletvekili M’nin, A’yı yaralandığı iddia edilmektedir. A’nın şikayeti sonucunda Cumhuriyet Savcısı Milletvekili M hakkında soruşturma açmış ve dokunulmazlığının kaldırılmasını Adalet Bakanlığı aracılığıyla istemiştir. TBMM genel Kurulu 1.11. 2004 tarihinde Milletvekili M’nin dokunulmazlığını kaldırmıştır. M hakkında ceza davası açılmış ve dava neticesinde M, 1 yıl 2 ay hapis cezasıyla cezalandırılmış ve cezası Yargıtay onanarak kesinleşmiş ve kesinleşen mahkeme kararı 1.3.2006 günü TBMM Genel Kurulunda okunmuştur. Cumhuriyet Savcısı M’nin daha önce başka bir suç daha işlediğini de keşfetmiş 1.5.2006 günü M hakkında Asliye Ceza Mahkemesinde yeni bir dava açmıştır.

Soru: Bu olayda hukuka aykırılık/aykırılıklar var mıdır? Varsa nedir/nelerdir? Neden? (5 p)

20. Olay: Aynı zamanda milletvekili olan Bakan B’nin rüşvet aldığı iddiasıyla Cumhuriyet Savcısı C soruşturma açmış ve B’nin yasama dokunulmazlığının kaldırılması istemiyle Adalet Bakanlığı aracılığıyla TBMM’ne başvurmuştur. TBMM Genel Kurulu B’nin yasama dokunulmazlığını kaldırmıştır. Bunun üzerine Cumhuriyet Savcısı B Hakkında Ankara Ağır Ceza Mahkemesinde ceza davası açmıştır.

Soru: Bu olayda hukuka aykırılık/aykırılıklar var mıdır? Varsa nedir/nelerdir? Neden? (5 p)

21. Olay: 5 milletvekili bir kanun teklifi vermiştir. Kanunun kabulü için TBMM Genel kurulunda yapılan oylamada, 151 kabul, 140 ret ve 10 çekimser oy çıkmıştır. Oylamaya katılan bir bakan kendi kabul oyu dışında ayrıca oylamaya katılamayan iki bakan arkadaşı yerine kabul oyu kullanmıştır. TBMM Başkanı kanunun kabul edildiğini açıklamış yayınlanmak üzere Cumhurbaşkanına göndermiş Cumhurbaşkanı da kanunu 1.2.2006 günü Resmî Gazetede yayımlamıştır. Kanunun iptali istemiyle 110 milletvekili 20.3.2006 günü Anayasa mahkemesinde iptal davası açmıştır.

Sorular a) Kanun usûlüne uygun olarak kabul edilmiş midir? Anayasaya aykırılık/aykırılıklar var mıdır? Neden? (4 p)

22. Olay: 200 milletvekili Anayasanın bir maddesinin değiştirilmesi için değişiklik teklifi vermiş, değişikliği teklifinin kabulü için işaretle yapılan oylamada 335 kabul, 120 ret ve 3 çekimser oy çıkmıştır. TBMM başkanı değişiklik teklifinin kabul edildiğini açıklamış, değişikliği yayınlanmak üzere Cumhurbaşkanına göndermiş, Cumhurbaşkanı da değişikliği onaylayarak Resmî Gazete’de yayınlamıştır. Bunun üzerine ana muhalefet partisi meclis grubu süresi içinde Anayasa Mahkemesinde iptal davası açmıştır.

Sorular: a) Anayasa değişikliğinin kabul edilmesi sürecinde anayasaya aykırılık/aykırılıklar var mıdır? Varsa nedir/Nelerdir? Neden? (4 p)

Sorular ve cevaplarına dersin web sayfasından ulaşabilirsiniz (http://home.ku.edu.tr/~kgozler/law104.htm)

TALİMAT: Sınav test ve klasik olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Test kısmının süresi 20; klasik kısmın süresi ise 1 saat 30 dakikadır. Önce sınavcın test kısmı uygulanacak, kağıtlar toplandıktan klasik kısma geçilecektir. Sınavın klasik kısmında 1982 Anayasası metnini kullanmak serbesttir. Test kısmında anayasa kullanılamaz. Lütfen okunaklı yazınız. Sadece istenilene cevap veriniz. Küçük küçük ve sık satır yazmayınız. Gereksiz açıklamalardan puan kırılır. Test kısımda her soru 1 puan değerindedir. Klasik kısımda ise her sorunun değeri yanına belirtilmiştir.

1. 1924, 1961 ve 1982 Anayasaları arasında Cumhurbaşkanının; a) görev süresi

b) tekrar seçilip seçilememe konuları bakımından aşağıdaki tablo üzerinde bir karşılaştırma yapınız. (3 p)

2. 1961 Anayasasının temel hak ve hürriyetlerin tanınması alanında getirdiği yenilik nedir? Sadece belirtiniz. (3 p)

3. 1982 Anayasasının “kazuistik bir anayasa” olduğu söylenmektedir? “Kazuistik anayasa” ibaresinden ne anlıyorsunuz? (3 p)

Her şeyi ayrıntılarıyla düzenlemek isteyen anayasa. (“Çerçeve anayasa”nın karşıtı)

4. Siyasî partilerin kapatılmasında “odak haline” gelme ölçütü ne demektir? Bu ölçüt hangi durumda aranır? (3 p)

ANAYASA, m.68/4 ta sayılan eylemlerden ötürü bir siyasî partinin Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılabilmesi için bu partinin bu nitelikteki eylemlerin işlendiği bir odak haline gelmesi gerekir.

5. “Jandarma devlet” anlayışı hangi devlet anlayışının karşıtıdır? Sadece ismini belirtiniz (3 p)

6. Planlamaya ilişkin 1961 ve 1982 Anayasaları arasında bir fark var mıdır? Varsa bu fark nedir? Sadece belirtiniz? (3 p)

Planlamayı yapacak organın (DPT) 1961 Anayasasında adı geçmekte, 1982 Anayasasında (m.166) geçmemektedir.

8. Türk hukuk düzeninde kendisine karşı dava açılamayacak olan idarî işlem ve eylemler nelerdir? Bunları sadece sayınız. (3 p)

a) Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler (Anayasa, m.105/2 ve 125/2).

d) Uyarma ve kınama disiplin cezaları yargı denetimi dışında bırakılabilir(m.129/3).

e) Sıkıyönetim komutanının işlemleri (1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu, Ek m.3. Bu sonuncu kısıntı, kanundan kaynaklandığı için kanun koyucu tarafından kaldırabilir).

9. Pozitif ayrımcılık ne demektir? Bir örnek vererek bu kavramı çok kısaca kavramı açıklayınız. (3 p)

İşe girme, okula kayıt yaptırma gibi bazı durumlarda, zayıf olduğu düşünülen bazı gruplara (örneğin zencilere. kadınlara) öncelik verilmesidir.

10. Anayasanın başlangıcı, anayasanın metnine dahil midir? Neden? Cevabınızın dayanağı nedir? (3 p)

11. Üçüncü kuşak haklar ne demektir? Bir-iki cümle ile açıklayıp, bunlara bir örnek veriniz. (3 p)

Zaman bakımından en son çıkan (özellikle 1970-1980’lerden sonra) sonra ortaya çıkan insan haklarıdır. Örneğin Çevre hakkı.

Uygundur. Sosyal güvenlik hakkı (m.60) Anayasanın KKH’lere serbest olan ikinci kısmının üçüncü bölümünde yer alır (m.91/1)

13. Toplantı ve gösteri yürüyüşü “silahsız ve saldırısız” olmak zorundadır. Bu ne tür bir sınırlandırmadır? Bu tür sınırlara ne isim verilir? (3 p)

14. Türkiye'de kolluk yetkisi hangi durumda askerî makamlara geçer. Sadece belirtiniz. (3 p)

15. TBMM Dilekçe Komisyonunun dilekçeler konusunda aldığı kararların hukukî niteliği/gücü nedir? (3 p)

17. Türkiye'de milletvekillerinin siyasî parti liderlerinin sultası altında olduğundan, siyasî parti liderlerinin emri altında oy kullandıklarından yakınılmaktadır.

a) Bu durum neden kaynaklanmaktadır? Bunun altında yatan şey nedir? Bu duruma çözüm getirmek için seçim hukuku bakımından yapılabilecek bir şey var mıdır? Varsa bu şey nedir? (2 p)

Ön seçimin zorunlu olmamasından kaynaklanmaktadır. Zorunlu önseçim usûlü getirilirse bu sakınca ortadan kalkar.

b) Çözüm olarak düşünülecek bu şeyin gerçekleştirilmesi durumunda bundan dolayı ortaya bir sakınca çıkar mı? Çıkarsa bu sakınca nedir? (2 p)

Sakıncası: Parti disiplini ortadan kalkar. TBMM’deki partilerin kendi içinde hizipler çıkar. Kanun yapmak daha zor hâle gelir.

Açamaza. Çünkü, fiil yasama sorumsuzluğu kapsamındadır. Yasama sorumsuzluğu ceza soruşturmalarına karşı korur.

b) K, Milletvekili M hakkında Şemdinli Asliye Hukuk Mahkemesinde tazminat davası açmayı düşünmektedir. Bu davayı kazanabilir mi? Neden? (2 p)

Hayır. Çünkü, Yasama sorumsuzluğu mutlaktır. Hukuk davalarına karşı da korur.

c) K, Milletvekili M’nin milletvekilliği sona erdikten sonra Milletvekili hakkında tazminat davası açabilir mi? Neden? (2 p)

Soru: Bu olayda hukuka aykırılık/aykırılıklar var mıdır? Varsa nedir/nelerdir? Neden? (5 p)

Bu cevap için gerekçe yazmaya gerek yoktur. Ama merak edenler için gerekçesi şudur:

M’nin milletvekilliği 1.3.2006 günü sona ermiştir. (Çünkü milletvekili seçilmeye engel nitelikte bir ceza (1 yıldan fazla hapis cezası) almıştır. Kesin kararın TBMM GKda okunduğu an Milletvekilliği sona erer. Dolayısıyla artık milletvekili olmayan birisi hakkında 1.5.2006 günü dava açılmasında bir hukuka aykırılık yoktur.

Soru: Bu olayda hukuka aykırılık/aykırılıklar var mıdır? Varsa nedir/nelerdir? Neden? (5 p)

Aykırılık vardır. Bakanın göreviyle ilgili cezai sorumluluğu var. Meclis soruşturması açılmalı ve Yüce Divana sevk edilmeli ve Yüce Divanda yargılanmalıydı

Sorular a) Kanun usûlüne uygun olarak kabul edilmiş midir? Anayasaya aykırılık/aykırılıklar var mıdır? Neden? (4 p)

Hayır. Bir bakan ancak 1 bakan yerine oy kullanabilir. Dolayısıyla söz konusu kaninin kabul edilmesinde karar yeter sayısı (m.96) yoktur.

Anayasa Mahkemesi, davayı süre aşımı nedeniyle reddetmelidir. Çünkü şekil bakımından iptal davası 10 gün içinde açılmalıdır.

Sorular: a) Anayasa değişikliğinin kabul edilmesi sürecinde anayasaya aykırılık/aykırılıklar var mıdır? Varsa nedir/Nelerdir? Neden? (4 p)

- Cumhurbaşkanı beşte üçü geçen 1949 Alman Anayasası üçte iki çoğunluğu sağlayamayan bir çoğunlukla kabul edilen anayasa değişikliğini onaylayıp Resmî Gazete yayınlama yetkisi yoktur. Ya geri göndermeliydi, ya da halkoylamasına sunmalıydı.

Ret. Yetkisiz makam tarafından dava açıldığından. Çünkü, anamuhalefet partisi meclis gurubunun şekil bakımından iptal davası açma yetkisi yoktur.

Sorular ve cevaplarına dersin web sayfasından ulaşabilirsiniz (http://home.ku.edu.tr/~kgozler/law104.htm)

TALİMAT: Her sorunun bir doğru cevabı vardır. Doğru şıkkı soruların sonunda yer alan cevap tablosunda parantezlerin arasını karalayarak işaretleyiniz. Süre 20 dakikadır. Sürenizi iyi kullanınız. Her soru 1 puan değerindedir. Yanlış doğruyu götürmez. O nedenle boş cevap bırakmamanız yararınıza olabilir.

AÇIKLAMA: Aşağıdaki sorular, 15 Nisan 2006 tarihinde ÖSYM tarafından yapılan Adlî Yargı Hakim Adaylığı Seçme Sınavında sorulan anayasa hukuku sorularıdır. Sorular www.osym.gov.tr (>Diğer Sınavlar > Adalet Bakanlığı Sınavları)’dan alınmıştır.

	Görev Süresi	Tekrar Seçilme
1924 Anayasası	Yasama Dönemi kadar (4 yıl)	Mümkün
1961 Anayasası	7 yıl	Arka arkaya iki defa seçilmek yasak.
1982 Anayasası	7 yıl	2 defa seçilmek yasak,