TÜRK ANAYASA HUKUKU SİTESİ

www.anayasa.gen.tr 

 

 

[Aynı metni PDF olarak okumak için burasını tıklayınız.]

 

Anayasa Değİşİklİğİ karşısında
anayasacıların suskunluğu  üZERİNE bİR dENEME

 

 

Kemal Gözler*

Hükûmet sistemimizi baştan sona değiştiren, Anayasamızın toplam 69 maddesini etkileyen çok önemli bir Anayasa Değişikliği Teklifi referanduma sunuldu. 16 Nisan’da oylanacak. 

Herkes konuşuyor. Tek konuşmayanlar anayasa hukukçuları!

“Topçular” ve “popçular” konuşuyor; anayasacılar susuyor!

Herkesin konuştuğu bir konuda asıl konuşması gerekenler neden susuyor?

Bir zamanlar, televizyonlara haber spikerleri kadar çok çıkan meslektaşlarımız vardı. Şimdi nerdeler?

Bir zamanlar vesayete karşı savaş açan, demokrasi, insan hakları gibi kavramları dilinden düşürmeyen meslektaşlarımız vardı. Şimdi nerdeler?

Anayasa hukukçuları neden susuyor?

Anayasa hukukçuları susuyor; çünkü korkuyorlar.

İyi, güzel de anayasa hukukçuları neden korkuyor?

Bu korku sebepsiz bir korku mu? Bu korku bir vehim mi? Hayır değil. Bu gerçekçi bir korku.Anayasacılar korkuyor; çünkü işsiz kalmaktan korkuyorlar; haklarında disiplin soruşturması açılmasından korkuyorlar; gözaltına alınmak veya tutuklanmaktan korkuyorlar.  

Daha iki hafta önce 7 Şubat 2017 tarihli Resmî Gazetede yayınlanan 686 sayılı Olağanüstü Hal KHK’siyle dört anayasacı (Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu, Doç. Dr. Murat Sevinç, Yard. Doç. Dr İlker Gökhan Şen ve  Dr. Dinçer Demirkent) kamu görevinden çıkarılmadı mı?

İbrahim Kaboğlu, ülkemizin en büyük hukuk fakültelerinden biri olan Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Anabilim Dalı Başkanlığını yapan 67 yaşında kıdemli bir anayasa hukuku profesörüydü. Kaboğlu, yurt dışında da tanınan ender Türk anayasa hukukçularından biridir. Kendisi geçmişte –Adalet ve Kalkınma Partisi döneminde­– Başbakanlık İnsan Hakları Danışma Kurulu Başkanlığı görevinde de bulunmuştu. Profesör Kaboğlu, 686 sayılı Olağanüstü Hal KHK’siyle “terör örgütlerine… üyeliği, mensubiyeti ve iltisakı”[1] olduğu gerekçesiyle kamu görevinden çıkarıldı ve pasaportuna el konuldu. Profesör Kaboğlu’nun başına bu geldikten sonra Türkiye’de hangi anayasa hukukçusu kendini güvende hissedebilir?

En kıdemli anayasa hukukçularından birinin işten atıldığı bir ülkede, kadro bekleyen yardımcı doçent veya doçent nasıl konuşsun? Küçük çocukları olan 30’lu yaşlarında bir yardımcı doçent nasıl olup da işsiz kalmayı göze alsın? Evinin taksitini ödemeye çalışan 40’lı yaşlarında bir doçent nasıl olup da konuşma cesaretini bulsun?

Bir kısım akademisyenler de düzmece disiplin soruşturmalarıyla korkutuluyor. Hakkında disiplin soruşturması açılan akademisyen, artık enerjisini savunma hazırlamaya harcıyor. Yaşadığı moral bozukluğu ve zihin dağınıklığı ise işin ekstrası. İdare bu soruşturmalarda sadece hukuk değil, aynı zamanda insaf ve vicdan sınırlarını da zorluyor. Onlarca ve belki de yüzlerce örnekten tek bir örnek: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden bir meslektaşımız hakkında beş ayda beş adet disiplin soruşturması açılmıştır[2]. Bu tür disiplin soruşturmalarının, hakkında disiplin soruşturması açılan akademisyenleri ne kadar korkuttuğu bilinemez; ama aynı üniversitede görev yapan diğer akademisyenleri derin bir sessizlik içine düşürdüğü kesindir.

Dahası insanlar sadece işini kaybetmekten ve haklarında disiplin soruşturması açılmasından değil, gözaltına alınmaktan, telefonlarının dinlenmesinden, evlerinin aranmasından, tutuklanmaktan da korkuyorlar. Bu korku da bir vehim değil; gerçekçi bir korku. Düşüncelerini açıkladı diye pek çok akademisyen gözaltına alınmadı mı? Tutuklanmadı mı? Şüphesiz, Hükûmetimiz, ülkemizde tam bir ifade hürriyetinin olduğunu, kimsenin düşüncelerinden dolayı hapiste olmadığını söylüyor. Ne var ki, bu söyleme Hükûmeti destekleyenlerin dışında kimse inanmıyor. Vakıa şu ki, bir ülkede ifade hürriyetinin olup olmadığının ölçüsü hapiste bulunan kişi sayısı değildir. Bin öğretim üyesi olan bir üniversitede sadece bir öğretim üyesinin bile gözaltına alınması veya tutuklanması, geri kalan 999 öğretim üyesini korkutmaya ve susturmaya yeter.

Montesquieu’nün bundan 268 sene önce söylediği gibi, hürriyet, bir “zihin ferahlığı”dır. Montesquieu aynen şöyle diyor:

“Bir vatandaş için siyasî hürriyet, herkesin, kendisini güvenlik içinde saymasından doğan zihin ferahlığıdır ve bu hürriyetin var olabilmesi için hiçbir vatandaşın bir diğerinden korkmayacağı bir hükûmet bulunmalıdır”[3].

Hükûmet, istediği kadar Türkiye’de ifade hürriyetinin olduğunu söylesin. Türkiye’de bugün Hükûmet gibi düşünmeyen insanların “kendisini güvenlik içinde saymasından doğan zihin ferahlığı” yoktur. İşte bu “zihin ferahlığı” olmadığı için anayasacılar, konuşmaya cesaret edemiyorlar. Bu zihin ferahlığının olmamasının sebebi ise, yukarıda açıklamaya çalıştığım “korku”dur.

İşte bu korku yüzünden kimse kendini güvenlik içinde hissetmiyor. İşte bu korku, zihin ferahlığını yok ediyor; zihin ferahlığının olmaması da hürriyeti tahrip ediyor.

Yukarıda açıklandığı gibi bu korku bir vehim değil, gerçekçi bir korkudur.

Korkmak ayıp bir şey değildir. Korku insanî bir duygudur. Kimsenin cesaret göstermek gibi bir ahlâkî ödevi yoktur. Ahlâken kınanabilir olan şey korkmak değil, korkutmaktır.

* * *

Korku, bilim adamının sadece kitap veya makale yazmasını engellemiyor; aynı zamanda üniversitedeki derslerinde serbestçe konuşmasını da engelliyor. Bu memlekette anayasa hukuku dersi anlatmak her zaman zor olmuştur. Son bir yıldır daha da zorlaştı. Öğrenciler hocalarını derste söyledikleri sözlerden dolayı rektörlüklere ihbar ediyorlar. Rektörlükler bu ihbarları ciddiye alıp hocalar hakkında soruşturma açıyor. Amfilerde bu muhbir öğrencilerin olduğu, rektörlüklerin kendi hocalarına değil, bu muhbirlere itibar ettiği bir ortamda, nasıl olacak da, üniversitede hocalar serbestçe ders anlatacaklar? Artık bu ülkede üniversitede hocalık yapmanın bir tadı kalmadı. Üniversitede ders anlatmak elinde patlayıcı maddeyle dolaşmak gibi bir şey! Amfiye girmek mayın tarlasına girmek kadar tehlikeli! Böyle bir psikolojik ortamda, yüz yüze ders yapmanın ne anlamı kaldı?

Bu ortam üniversite ruhunu zehirliyor. Bırakınız kitap-makale yazmayı veya ders vermeyi, böyle bir ortamda nefes almak bile zor.

Üniversitede her anayasacının nefes almakta zorlandığı sanılmasın. Bazıları hayatlarının en mutlu günlerini yaşıyorlar. Zira öğretim üyesi üzerindeki baskı selektif olarak uygulanıyor. Muhalif öğretim üyeleri bu baskıya maruz kalırken, iktidar yanlısı öğretim üyeleri el üstünde tutuluyor; iktidar tarafından çeşitli şekillerde ödüllendiriliyorlar.

* * *

Şüphesiz ki anayasa hukukçularının önemli bir kısmının korkması ve susuyor olması, onların Anayasa Değişikliği Teklifini destekledikleri anlamına gelmez. Keza pek çok anayasacı, güvendikleri ortamlarda, arkadaş çevrelerinde Anayasa Değişikliği Teklifini şiddetli bir şekilde eleştiriyorlar. Ancak bu eleştirileri kamuoyu önünde açıkça dile getirmekten korkuyorlar; kendilerini gizliyorlar. İnsanların korktukları ve kendilerini gizledikleri bir yerde medenî bir tartışma yapılamayacağı ve doğrunun da bulunamayacağı açıktır.

Korkunun olduğu yerde ifade hürriyeti olmaz; ifade hürriyetinin olmadığı yerde ise tartışma olmaz; tartışmanın olmadığı yerde ise hakikat ortaya çıkamaz. Eskilerin dediği gibi “barika-i hakikat müsademe-i efkardan çıkar”. Müsademe-i efkar ise hürriyeti gerektirir.

16 Nisan halkoylamasında oylanacak olan Anayasa Değişikliği Teklifi hakkında kamuoyu önünde anayasacılar arasında yapılan bir “tartışma” yok. Sadece “Evet” lehine yapılan bir propaganda var. “Hayır” tezini savunan meslektaşlarımızın çoğunluğu korktukları için bunu söylemeye cesaret edemiyorlar. Cesaret gösterenlerin de seslerinin duyulmasına iktidar ve büyük medya tarafından izin verilmiyor. Ben televizyonlara prensip gereği çıkmayı kabul eden birisi değilim. Ancak televizyonlara çıkmayı kabul eden meslektaşlarımızın kasten davet edilmediklerini duydum. Şu an Türkiye’de Anayasa Değişikliği konusunda bir “tartışma”, bir “müsademe-i efkar” değil, gerçekte “Evet” lehine yapılan tek yanlı bir propaganda var.

* * *

Tüm bunlara rağmen Türkiye’de Anayasa Değişikliği Teklifini tartışan, buna açıkça karşı çıkan hiç mi anayasacı yok? Şüphesiz ki, sayıları yetersiz de olsa var[4]. Örneğin Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu ve Doç. Dr. Murat Sevinç böyleydi. Profesör Kaboğlu geçtiğimiz aylarda BirGün gazetesinde ve kendi internet sitesinde Anayasa Değişikliği Teklifi aleyhine onlarca yazı yayınladı[5]. Doçent Sevinç, üniversiteden ihraç edilmeden önceki bir ay içinde Diken’de Anayasa Değişikliği Teklifi aleyhine pek çok makale yazdı[6]. Ne oldu? Üniversiteden atıldılar!

Buna rağmen, tüm riskleri üzerine alarak hâlâ konuşan meslektaşlarımız var [7]. Ne var ki, sayıları az; sesleri de cılız. Seslerinin cılız çıkmasının birinci nedeni onların söylediklerine büyük medyanın ilgi göstermemesidir. Onların yazılarını ancak, Cumhuriyet gazetesinden ve T24, Diken, Bianet, GazeteDuvar, Odatv gibi internet sitelerinden okuyabiliyoruz. Seslerinin cılız çıkmasının ikinci nedeni ise bizzat kendileri. Yazılarını korkarak yazıyorlar ve otosansürden geçiriyorlar. Bu şekilde ise tatsız tuzsuz, etkileme gücü düşük yazılar ortaya çıkıyor.

* * *

Doğruyu söylemek gerekirse Türk anayasa hukukçusu olan bizlerin önemli bir kısmı bugün adeta “anayasa hukukçusu” olmaktan pişman. Zaman zaman ben, anayasa hukukçusu olmak yerine keşke Roma hukukçusu olsaydım[8]; keşke Türkiye Cumhuriyeti Anayasasını incelemek yerine Codex Justinianus’u inceliyor; keşke Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının görev ve yetkilerini incelemek yerine İmparator Justinianus’un görev ve yetkilerini inceliyor olsaydım diye düşünüyorum.

Marie Curie gibi istisnaî örnekler dışında, herhalde çalıştığı konunun bir bilim insanına, anayasa hukukunun anayasa hukukçusuna verdiği zarar kadar, zarar verdiğine pek şahit olunmamıştır. Bu memlekette anayasa hukukçusu olmak, bomba imha uzmanı olmak kadar tehlikeli bir meslek. 

Bugün Türk üniversitelerinde anayasa hukukçularının önemli bir kısmı için hukuk güvenliği yok. Böyle bir ortamda, anayasa hukukçularının önemli bir kısmının yaptıkları şey, bilimsel araştırma yapmak, kitap veya makale yazmak değil, ayakta kalmaya çalışmaktan ibaret! Saçak altına saklanıp dolunun geçmesini bekleyen kişiler gibi, bu dönemin geçmesini bekliyoruz. Bu dönemi ayakta kalarak kim atlatırsa başarı sağlamış olacak! Bir zamanlar televizyonda “Ben Claudius” isimli Roma İmparatoru Claudius’un hayatını anlatan bir dizi vardı. Claudius’un dönemi entrika dönemi. İmparatorların çoğu öldürülerek gidiyor. Claudius’un ailesinden de pek çok kişi öldürülmüş. Senatörler Claudius’u başarısız bir imparator olmakla suçladıklarında, Claudius, senatörlere “imparatorluk ailesinin içinde yaşadım ve orta yaşlarıma kadar hayatta kalmayı başardım” diyerek cevap verir[9]. Öyle görünüyor ki, bu günler bitmez ise, Türkiye’de, üniversiteden atılmadan 50’li yaşlarını görebilecek çok az anayasa hukukçusu kalacak.

* * *

Türk anayasa hukuku doktrini bugün hak etmediği bir yerde bulunuyor. Tarihte hiçbir zaman Türk anayasa hukuku doktrinine bugünkü gibi bir korku atmosferi hâkim olamamıştır. Türk anayasa hukuku doktrini, bugün içinde bulunduğu bu durumu kesinlikle hak etmiyor. Türk anayasa hukuku doktrini, bir Anayasa Değişikliği Teklifi konusunda böylesine sefil bir sessizlik içinde bulunmayı hak etmiyor. Ebediyete intikal etmiş seleflerimiz, bugün bizi görseydiler, herhalde ellerine sopa alıp, bizi kürsülerinden kovarlardı.

Türk anayasa hukuku doktrininin aramızdan ayrılmış cesur üyelerinin ruhları gelip, bizim onurumuzu kurtarmayacaksa, bunu bizim yapmamız gerekiyor.

Bunu yapabiliriz. Bu açıdan doktrinin özellikle profesör unvanlı üyelerine çok şey düşüyor. Artık konuşmalıyız! Geriye kaç yıl ömrümüz kaldı? Kaybetmekten korktuğumuz şey nedir?

Bugün konuşalım. Yarın çok geç olabilir!

Tüm buna rağmen konuşmayan meslektaşlarıma hedef gözeterek doğrudan doğruya bir şey deme hakkını kendimde görmüyorum. İçlerinde yaşı ilerlemiş veya sağlık sorunları olan hocalarımız var. Ama emekli olmasına rağmen hâlâ aktif olarak çalışan ve hatta genç meslektaşlarını kıskandıracak derecede vakıf üniversitelerinde bilmem kaç saat ders veren hocalarımız da var. Keza konuşmayan kitle içinde, korktuğu için değil, tarafsız kalma prensibi gereği susan meslektaşlarımız da olabilir. Kendilerini saygıyla karşılamak gerekir. Ama geçmişte susma prensibi olmayan, her siyasî konuda pek çok beyanat vermiş pek çok meslektaşımız var. Bunların bugün prensip gereği sustukları düşüncesi bana inandırıcı gelmiyor.

* * *

Türk anayasa hukuku doktrininin çok sınırlı sayıda mensubu vardır. Herkes birbirini az çok bilir. Vakıa şu ki, bu doktrinin ezici çoğunluğu Türkiye için başkanlık sistemine karşıdır. Ama bugün bunların bir kısmı, bunu açıkça söylemeye cesaret edemiyorlar ve susuyorlar. Başkanlık sistemine taraftar olanlardan bazıları ise (geçmişte ve bugün azınlıkta olsalar da) bugün konuşuyorlar; hatta iktidar ve ana medya tarafından baş tacı edilmiş durumdalar. Haliyle onların korkmasını gerektirecek bir şey yok. Onların ifade hürriyetleri “tam”! Ne var ki sayıları üçü beşi geçmiyor.

Bugün Anayasa Değişikliği Hakkında konuşanları üç gruba ayırmak mümkün: (1) “Hayır” lehine konuşanlar. Yukarıda açıkladığımız gibi bunların sayıları az ve sesleri cılız çıkıyor. (2) “Evet” veya “Hayır” lehine açık bir pozisyon almadan, “objektif” ve “tarafsız” bir üslûpta yazanlar. Bunların sayısı da çok az. Bu meslektaşlarımıza diyeceğimiz bir şey olamaz. Ancak bu meslek-taşlarımızın da yazılarının Anayasa Değişikliği Teklifini meşrulaştırıcı bir fonksiyon ifa ettiğinin farkına varmaları gerekir. Zira bu tür tartışmalar Anayasa Değişikliği Teklifine, sanki bu Teklif, akademik açıdan değer taşıyan bir teklifmiş gibi bir hava katıyor. (3) “Evet” tezini açıkça savunanlar. Bunlar Türk anayasa hukuku doktrinin bütünü bakımından çok azınlıkta bir grup. Ancak sesleri çok çıkıyor. Bunlardan her birini sıkça televizyonlarda görüyoruz. Bunları kendi içinde de gruplara ayırmak gerekir. Bunlardan bazıları eskiden beri başkanlık sistemini savunuyor. Bu meslektaşlarımızın, önceki yazdıklarıyla tutarlı olmak kaydıyla, şimdi de aynı sistemi savunmasını eleştirmemek gerekir. Nihayette bir bilim adamı, kendi doğru bildiği bir sistemi, iktidarın işine yarasa da, yaramasa da savunma hakkına sahiptir. İktidar tarafından istismar edildiğini bile bile konuşmasının ne kadar ahlâkî olup olmadığı sorusu da sadece kendilerini ilgilendirir. Ancak diğer bazıları, başkanlık sisteminin savunmaya yeni başlamışlardır. Burada ayrıca “Evet” tezini savunan meslektaşlarımıza ilişkin olarak belirtmek isterim ki, bunlardan bir kaçı aynı zamanda Cumhurbaşkanlığı başdanışmanlığı yapmaktadırlar; dolayısıyla “menfaat çatışması” içindedirler. Söylediklerini sırf bu sebepten dolayı bile şüpheyle karşılamak gerekir. Bunların başkanlık sistemini görevleri gereği mi, yoksa vicdanlarından gelen sese uyarak mı savundukları hususu tereddütlüdür. Keza aynı “menfaat çatışması”, çeşitli kamu kurumlarında ve kurullarda değişik idarî görevlerde bulunan ve “Evet” tezini savunan akademisyenler için de geçerlidir.

Eğer bugün Türkiye’de bütün anayasa hukukçuları konuşabilmiş olsaydı, anayasa hukukçularının ezici çoğunluğunun, geçmişte Adalet ve Kalkınma Partisiyle işbirliği yapmış olanların önemli bir kısmı da dahil olmak üzere, 16 Nisan 2017 tarihinde referanduma sunulan Anayasa Değişikliği Teklifiyle önerilen hükûmet sistemine karşı olduklarını hep birlikte görmüş olacaktık.

* * *

Belki yukarıdaki görüşlerime karşı olarak konuyu benim abarttığımı, zaten şimdiye kadar az da olsa anayasacıların konuştuklarını, Anayasa Değişikliği Kanununun halkoylamasına daha yeni sunulduğunu ve önümüzde halkoylaması kadar daha iki aya yakın bir sürenin olduğunu, anayasa hukukçularının görüşlerini özgürce önümüzdeki haftalarda dile getireceklerini söyleyenler olacaktır. Doğrudur; Halkoylamasına sunulacak Anayasa Değişikliği Kanunu 11 Şubat 2017 günü Resmî Gazetede yayınlanmıştır. Ancak bu Kanun, TBMM tarafından 21 Ocak 2017 günü kabul edilmiştir. Söz konusu Değişiklik Teklifi de 10 Aralık 2016 günü TBMM Başkanlığına sunulmuştur. Yani anayasa hukukçuları, Değişiklik Teklifini iki aydan uzun zamandan beri madde madde biliyorlar. Tartışmaya katılacak olanlar zaten katılmış durumdalar. Yine de ben eleştirilerimde yanılmayı ve bundan sonra 16 Nisan’a kadar anayasa hukukçuları arasında Anayasa Değişikliği Teklifi konusunda ciddi bir tartışmanın olmasını arzu ederim.  Hâliyle bu tartışmanın olup olmaması, sadece anayasa hukukçularının kendisine değil, onların üzerinde estirilen korku atmosferinin azalmasına ve ana medya tarafından kendilerine uygulanan boykotun sona ermesine bağlıdır.

* * *

Anayasacıların büyük kısmı bugüne kadar konuşmamış olsalar da, anayasa değişikliği konusunda önüne gelen konuşuyor. En çok konuşanlar ve konuşması en çok ses getirenler de “topçular” ve “popçular”. Bunlardan başka, anayasa değişikliği konusunda televizyonlarda konuşanların çoğunluğu, anayasa hukuku alanında herhangi bir akademik unvanı olmayan, anayasa hukuku alanında doktora dahi yapmamış kişiler. Zaten “hukukçu” diye konuşturulanların önemli bir kısmı, anayasa hukukunda herhangi bir uzmanlığı olmayan sıradan avukatlar. Bir de, birden bire gökten düşer gibi, başkanlık sistemi uzmanları başımıza türedi. Bunların neredeyse hepsinin geçmişte anayasa hukuku alanında yayınlanmış tek bir kitap veya makalesi yok. Hatta bunların büyük bir çoğunluğu hukuk fakültesi mezunu bile değil.

Anayasa hukuku alanında çalışmış, bu alanda yüzlerce, binlerce sayfa yazmış, yıllarını vermiş bilim adamları ise suskunluğa mahkûm.

Anayasa değişikliği konusunda anayasacılarını susturan, topçuları ve popçuları konuşturan bir toplumun kendisi için doğru hükûmet sistemini bulmasının imkân ve ihtimali yoktur. 20 Şubat 2017. K.G.

 

---

Post Scriptum: Bu makalenin yayınlanmasını izleyen saatlerde bazı değerli meslektaşlarımdan, gerek makalemin üslûbuna, gerekse içeriğine ilişkin çok ciddi eleştiriler aldım. Görüşlerini benimle paylaşan meslektaşlarıma teşekkür ederim. Eleştirilerde pek çok haklı yan var. Bu açıdan az da olsa makaleyi düzeltmeye çalıştım. Üslûp ve içeriğe ilişkin spesifik eleştiriler dışında, başlıca iki eleştiri yöneltildi: Bazı meslektaşlarım, “siz bilmiyor olsanız da, ben susmadım, benim Anayasa Değişikliğine karşı yazdığım şu şu yazılarım; şu şu beyanatlarım var” diye eleştiride bulundular. Doğrudur. Bu eleştiriye ilişkin olarak şunu belirtmek isterim: Bu makalede “konuşanlar” ve “susanlar” şeklinde bir liste yoktur. Makalede ismi geçen iki meslektaşımızın isimleri Anayasa Değişikliğine karşı konuşanlara örnek olarak değil, konuşanların başına neyin geldiğini göstermek için zikredilmiştir. Anayasa değişikliğine karşı yazı yazan anayasacılar hâliyle bu kişilerden ibaret değildir. İkinci olarak bazı meslektaşlarımız da “ben de haksızlığa uğradım; haksızlığa uğrayanlar, makalede sayılan dört kişiden ibaret değildir” şeklinde eleştiri de bulundular. Doğrudur. Gerek KHK ile kamu görevinden çıkarılmış, gerekse vakıf üniversitelerinden sözleşmesi feshedilerek görevinden uzaklaştırılmış başka meslektaşlarımız da vardır. Ancak bu dört meslektaşımızın aynı anda 686 sayılı KHK ile kamu görevinden çıkarılması, anayasacıların uğradığı haksızlığa en güncel ve en tipik örnektir. Makalemde verilen örneklere bu açıdan bakılmasını rica ediyorum. 20.2.2017, Saat 23:20. KG.

 

---

Bu makalenin de içinde yer aldığı  Elveda Anayasa: 16 Nisan 2017’de Oylayacağımız Anayasa Değişikliği Hakkında Eleştiriler (Bursa, Ekin, Mart 2017, VIII+192 sayfa) başlıklı kitabımız ÇIKTI (10 Mart 2017). [Tanıtım]

---