TÜRK ANAYASA HUKUKU SİTESİ [www.anayasa.gen.tr]
|
TÜRK ANAYASA HUKUKU SİTESİ [www.anayasa.gen.tr] |
|
Ana Sayfa: www.anayasa.gen.tr
UYARI: Son Güncelleştirme: Mart 2007. Aşağıdaki kanun metninde değişiklik yapılmış olabilir. Kanunun son metnine şu linkten ulaşabilirsiniz:
http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/mevzuat/metinx.asp?mevzuatkod=1.5.2839&sourceXmlSearch=
MİLLETVEKİLİ SEÇİMİ KANUNU
Kabul Tarihi: 10 Haziran 1983 Kanun No: 2839
(Resmi Gazete ile Neşir ve İlânı: 13 Haziran 1983 - Sayı: 18076
Düstur, Tertip 5, c.22).
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL HÜKÜMLER
AMAÇ VE KAPSAM
MADDE 1 - Bu Kanun, milletvekili seçimi sistem ve usulünü, seçim çevreleriyle milletvekili sayısını, seçim dönemi ve zamanını, ara seçimi, seçimin yenilenmesi, seçilebilme ve aday olma esasları ile milletvekili seçimine ilişkin ilkeleri ve uygulamaları düzenler.
SEÇİM SİSTEMİ VE USULÜ
MADDE 2 - Milletvekili seçimi tek derecelidir. Seçim nispi temsil sistemine göre, genel, eşit ve gizli oyla, bütün yurtta aynı günde yargı yönetim ve denetimi altında yapılır.
Seçmen, oyunu tam bir serbestlikle kendisi kullanır.
Oyların sayımı, dökümü ve tutanaklara bağlanması, açık olarak yapılır.
MİLLETVEKİLİ SAYISI VE DAĞILIMI
MADDE 3 - (Değişik: 4125 - 27.10.1995) Milletvekili sayısı 550'dir. (İlk cümleden sonra gelen bölüm, Anayasa Mahkemesi'nin 21 Kasım 1995 tarih ve 22470 Mük. Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 18.11.1995 gün ve E.1995/54 K.1995/59 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
SEÇİM ÇEVRELERİ VE ÇIKARACAĞI MİLLETVEKİLİ SAYISI
MADDE 4 - (Değişik: 4125 - 27.10.1995) İllerin çıkaracağı milletvekili sayısının tespitinde toplam milletvekili sayısından (...) (*) her il'e önce bir milletvekili verilir.
(Değişik 2.fıkra: 4138 - 23.11.95) Son Genel Nüfus Sayımı ile belli olan Türkiye nüfusu, birinci fıkradaki illere verilen milletvekili sayısı çıkarıldıktan sonra kalan milletvekili sayısına bölünmek suretiyle bir sayı elde edilir. İl nüfusunun bu sayıya bölünmesi ile her ilin ayrıca çıkaracağı milletvekili sayısı tespit olunur.
(...) (*) nüfusu milletvekili çıkarmaya yetmeyen illerin nüfusları ile artık nüfus bırakan illerin artık nüfusları büyüklüklerine göre sıraya konulur ve ilk hesapta iller arasında bölüştürülmemiş bulunan milletvekillikleri bu sıraya göre dağıtılır.
Son kalan milletvekilliğinin verilmesinde, iki veya daha fazla ilin eşit nüfus veya nüfus artığı göstermesi halinde, bunlar arasında ad çekilir.
Yapılan tespit sonunda, çıkaracağı milletvekili sayısı 18'e
kadar olan iller, bir seçim çevresi sayılır. Çıkaracağı milletvekili sayısı
19'dan 35'e kadar olan iller iki, 36 ve daha fazla olan iller üç seçim çevresine
bölünür. Bu seçim çevreleri, numara sırasına göre adlandırılır.
Bu illerin seçim çevreleri belirlenirken;
a) Seçim çevreleri, mümkün olduğu ölçüde eşit veya birbirine yakın sayıda milletvekili çıkaracak şekilde oluşturulur.
b) Mümkün olduğu ölçüde ilçelerin mülki bütünlüğü dikkate alınır.
c) Aynı seçim çevresinde yer alacak ilçelerin nüfus ve coğrafî yakınlıkları ile ulaşım imkanları gözönünde bulundurulur.
Bu illerin milletvekili sayısının seçim çevrelerine dağıtımında; seçim çevrelerinin çıkaracakları milletvekili sayısı, nüfusları bakımından illerin milletvekili sayısını tespit etmeye ilişkin esaslara göre belirlenir.
(*) Madde 4 ün 1 ve 3.
fıkralarında yeralan "100 milletvekili çıkarıldıktan sonra kalan milletvekili
sayısından", "Bu suretle hesaplanan milletvekillerinin sayısı 450'yi bulmadığı
takdirde" sözcükleri, Anayasa Mahkemesi'nin 21 Kasım 1995 tarih ve 22470 Mük.
Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 18.11.1995 gün ve E.1995/54 - K.1995/59
sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
SEÇİM ÇEVRELERİ VE ÇIKARACAKLARI MİLLETVEKİLİ SAYISININ İLANI
MADDE 5 - Seçim çevreleri ve her seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısı, Yüksek Seçim Kurulu tarafından, genel nüfus sayımı sonuçlarının açıklanmasından itibaren en geç altı ay içinde, 4 üncü madde uyarınca tespit edilerek Resmî Gazete, radyo ve televizyonla ilân edilir.
SEÇİM DÖNEMİ, SEÇİMİN BAŞLANGICI VE SEÇİM GÜNÜ
MADDE 6 - Türkiye Büyük Millet Meclisinin seçimleri beş yılda bir yapılır.
(Değişik ikinci fıkra:12/10/2006-5550/1 md.) Her seçim döneminin son toplantı yılının 20 Temmuz günü seçimin başlangıç tarihidir ve Kasım ayının ilk Pazar günü oy verilir.
Savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkân görülmezse, Türkiye Büyük Millet Meclisi, seçimlerin bir yıl geriye bırakılmasına karar verebilir.
Geri bırakma sebebi ortadan kalkmamışsa, erteleme kararındaki usule göre bu işlem tekrarlanabilir.
ARA SEÇİMİ
MADDE 7 - Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliklerinde boşalma olması halinde, ara seçime gidilir.
Ara seçimleri, her seçim döneminde bir defa yapılır ve genel seçimden otuz ay geçmedikçe ara seçime gidilemez. Ancak, boşalan üyeliklerin sayısı, üye tamsayısının yüzde beşini bulduğu hallerde, ara seçimlerinin üç ay içinde yapılmasına Türkiye Büyük Millet Meclisince karar verilir.
Genel seçimlere bir yıl kala ara seçimi yapılamaz.
(Ek fıkra: 4778 - 2.1.2003/m.14) Yukarıda yazılı haller dışında, bir ilin veya seçim çevresinin Türkiye Büyük Millet Meclisinde üyesinin kalmaması halinde, boşalmayı takip eden doksan günden sonraki ilk Pazar günü o seçim çevresinde ara seçim yapılır.
SEÇİMİN YENİLENMESİ
MADDE 8 - Seçim dönemi bitmeden önce, seçimin yenilenmesine Türkiye Büyük Millet Meclisi veya Cumhurbaşkanınca karar verilmesi halinde, durum Bakanlar Kurulu tarafından kırksekiz saat içinde ilân olunur.
(Değişik 2. fıkra: 3403 - 10.9.1987) Yenileme kararı Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından verilmişse, Meclis, seçimin yapılacağı tarihi de belirler. Yenileme kararının Cumhurbaşkanınca verilmesi halinde, bu kararın verildiği günden sonra gelen doksanıncı günü takip eden ilk Pazar günü oy verilir.
SÜRELERİN TESPİTİ
MADDE 9 - Seçimlerin yenilenmesine veya ara seçimi yapılmasına karar verildiği hallerde, Yüksek Seçim Kurulu, bu Kanun ile 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanununun seçimlere ilişkin olarak tespit ettiği süreleri kısaltarak uygulayabilir.
SEÇİLME YETERLİĞİ
MADDE 10 - Yirmibeş yaşını dolduran her Türk vatandaşı milletvekili seçilebilir.
MİLLETVEKİLİ SEÇİLEMEYECEK OLANLAR
MADDE 11- Aşağıda yazılı olanlar milletvekili seçilemezler:
a) İlkokul mezunu olmayanlar,
b) Kısıtlılar,
c) yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar,
d) Kamu hizmetinden yasaklılar,
e) Taksirli suçlar hariç, toplam bir yıl veya daha fazla hapis veya süresi ne olursa olsun ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar,
f) Affa uğramış olsalar bile;
1. Zimmet, ihtilâs, irtikâp, rüşvet, hırsızlık,
dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflâs gibi yüz
kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlâk kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık
suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya Devlet ırlarını
açığa vurma suçlarından biriyle mahkûm olanlar, 1. (Değişik: 4778 - 2.1.2003
/ m.15) Basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık,
dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz
kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık
suçları, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya Devlet sırlarını
açığa vurma suçlarından biriyle mahkum olanlar,
2. Türk Ceza Kanununun İkinci Kitabının, birinci babında yazılı suçlardan veya
bu suçların işlenmesini aleni olarak tahrik etme suçundan mahkûm olanlar,
3. Türk Ceza Kanununun 312 nci maddesinin ikinci fıkrasında
yazılı halkı sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığı gözeterek kin ve
düşmanlığa, açıkça tahrik etme suçlarından mahkûm olanlar, 3. (Değişik: 4778
- 2.1.2003 / m.15) Terör eylemlerinden mahkum olanlar,
4. Türk Ceza Kanununun 536 ncı maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında yazılı eylemlerle aynı Kanunun 537 nci maddesinin birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarında yazılı eylemleri siyasî ve ideolojik amaçlarla işlemekten mahkûm olanlar.
İKİNCİ BÖLÜM
SEÇİM ÖNCESİ İŞLERİ
ADAYLIK
MADDE 12 - Bir siyasî partiye mensup olsun veya olmasın seçilme yeterliğine sahip her Türk vatandaşı bu Kanun hükümlerine göre milletvekilliğine adaylığını koyabilir.
(Değişik 2. fıkra: 3270 - 28.3.1986) 298 sayılı Seçimlerin Temel Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 14 üncü maddesinin 11 inci fıkrası gereğince Yüksek Seçim Kurulunun tespit ve ilan ettiği seçime katılabilecek siyasî partiler, 2820 sayılı siyasî Partiler Kanunu hükümlerine göre, bütün seçim çevrelerinde aday gösterebilirler. (Değişik son cümle: 3757 - 24.8.1991) (27 Ekim 1995 tarih ve 4125 sayılı Kanunun 21/a maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)
İLLER TOPLAMININ EN AZ YARISINDA TAM ADAY GÖSTERMEYEN SİYASİ PARTİLERİN DURUMU
MADDE 13 - (Değişik 1. fıkra: 3757 - 24.8.1991) Herhangi bir sebeple iller toplamının en az yarısında 12 nci maddede öngörülen sayı kadar aday göstermemiş olan veya bu illerin seçim çevrelerinin herhangi birinde 12 nci maddede öngörülen sayıdan eksik aday göstermiş bulunan siyasî partilerin genel merkezlerindeki yetkili organlarına Yüksek Seçim Kurulu tarafından, eksiklerin derhal tamamlanması lüzumu bildirilir.
İlgili parti teşkilatı bu tebliğden itibaren iki gün içinde eksik kalan adaylıkları doldurur. Aksi takdirde o siyasî parti bütün seçim çevrelerinde seçime katılma hakkını kaybeder.
İLLER TOPLAMININ YARISINDAN FAZLASINDA ADAY GÖSTEREN PARTİLERİN DURUMU
MADDE 14 - (Değişik 1. fıkra: 3757 - 24.8.1991) Siyasî partiler tarafından iller toplamının yarısından fazlasında 12 nci maddede öngörülen sayı kadar aday gösterilmiş olmakla beraber yarıyı geçen seçim çevrelerinin bir veya bir kaçında eksik aday gösterilmesi halinde, Yüksek Seçim Kurulunca o partinin genel merkezindeki yetkili organlarına aday listelerinin tamamlanması lüzumu bildirilir.
İlgili parti teşkilatı bu tebliğden itibaren iki gün içinde o çevrelerin listelerindeki eksikleri tamamlar. Aksi takdirde, yukarıdaki madde hükmü saklı kalmak şartıyla, adayları eksik kalan seçim çevresinde o siyasî parti, seçime katılma hakkını kaybeder.
İTİRAZ ÜZERİNE MEYDANA GELEN EKSİKLER
MADDE 15 - Siyasî partilerin aday listelerinde, yapılan itirazlar üzerine eksiklik husule geldiği takdirde, Yüksek Seçim Kurulunun tebliğinden itibaren iki gün içinde bu eksikler tamamlanır. Aksi takdirde yukarıdaki maddeler hükümleri, bu hallerde de uygulanır.
SİYASİ PARTİLERİN ADAYLARI VE BAĞIMSIZ ADAYLAR
MADDE 16 - Siyasî partiler anlaşarak müşterek liste halinde aday gösteremezler.
Siyasî partilere kayıtlı olmayan kimselerin, herhangi bir siyasî parti tarafından aday gösterilmeleri, kendilerinin yazılı muvafakatlarına bağlıdır.
Bir kimse aynı zamanda değişik siyasî partiden veya aynı partiden aynı şeçim için birden fazla seçim çevresinden aday olamaz, aday gösterilemez ve seçilemez.
Bağımsız adaylar da, aynı seçim için birden fazla seçim çevresinde aday olamaz ve seçilemez.
KURULLARDA GÖREVLİ HAKİMLERİN DURUMU
MADDE 17 - Yüksek Seçim Kurulu ve il seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanları, bu görevlerinden ancak adaylıklarını koymaları halinde çekilebilirler. Adaylığı tercih edenler, bu tercih haklarını genel ve ara seçimlerin başlangıcından bir ay önce, seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde yenileme kararının ilânından başlayarak yedi gün içinde kullanabilirler.
Adaylığı tercih edenler, 18 ve 19 uncu maddelerde, memurlar hakkında konulan kayıtlara tabi olurlar.
İl ve ilçe seçim kurullarında görevlendirilen hâkimlerin görevli bulundukları seçim çevrelerinde, eşleri ve ikinci dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve sıhri hısımları adaylıklarını koydukları veya aday gösterildikleri takdirde, bu hâkimler seçim kurullarındaki görevlerinden çekilmek ve durumu derhal yetkili merciine bildirmek zorundadırlar.
Yüksek Seçim Kurulu Başkanı ve üyeleri, eşleri ve ikinci dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve sıhri kısımları hakkındaki işlemlerde kurul toplantılarına katılamazlar.
KAMU GÖREVLİLERİ, SİYASİ PARTİ YÖNETİCİLERİ VE TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİ MENSUPLARININ ADAYLIĞI
MADDE 18- (Değişik: 4125 - 27.10.1995) Hâkimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu, Radyo Televizyon Üst Kurulu üyeleri, kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, aday olmak isteyen belediye başkanları ve subaylar ile astsubaylar, aday olmak isteyen siyasî partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri, genel ve ara seçimlerin başlangıcından bir ay önce seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde yenileme kararının ilanından başlayarak yedi gün içinde görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmadıkça adaylıklarını koyamazlar ve aday gösterilemezler.
GÖREVDEN AYRILMAYA İLİŞKİN HÜKÜMLER
MADDE 19 - 18 inci madde kapsamına girenlerin ayrılma istekleri en yakın amire verilecek bir dilekçeyle yapılır. Dilekçede imzanın sahibine ait olduğu, amir tarafından onanır ve doğruca bağlı bulunduğu bakanlığa veya kuruma derhal gönderilir. Dilekçe sahibine, dilekçenin alındığına dair bir belge ve mertebeler silsilesiyle amirlere de bilgi verilir. Aynı esaslar dairesinde telgrafla da müracaat yapılabilir.
Dilekçenin bakanlığa veya kuruma geldiği tarihten itibaren, en geç on gün içinde ayrılma isteğinin kabul edildiği dilekçe sahibine ve amirlerine tebliğ olunur.
Subay ve astsubayların savaş ve seferberlik hallerindeki ayrılma istekleri hariç olmak üzere, ayrılma hakkını kazanmış olanların, ayrılma istekleri reddedilemez. 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanununun 2 nci maddesinin yedinci fıkrası hükmü saklıdır. Ayrılma istekleri kabul edilen subay ve astsubaylardan milletvekili seçilmemiş olanlar sonradan bu isteklerinden vazgeçemezler ve silahlı kuvvetlerine dönemezler.
Ayrılma hakkını kazanmamış olduklarından dolayı, ayrılma istekleri reddedilenler, aday listesine giremezler ve adaylıklarını koyamazlar.
Ayrılma istekleri kabul edilenler, görev başında bulundukları sürece propaganda mahiyetinde hiç bir harekette bulunamazlar. Subaylar ile astsubaylar ve görevleri gereği resmi elbise giyenler, resmi elbiseyle propaganda yapamaz ve bu mahiyette herhangi bir harekette bulunamazlar.
SİYASİ PARTİLERİN ADAY LİSTELERİNİ VERMELERİ
MADDE 20 - (Değişik 1. fıkra: 4125 - 27.10.1995) Siyasî partilerin genel merkezleri, seçime katılacakları seçim çevrelerine ait aday listeleri (...) Yüksek Seçim Kuruluna (...) alındı belgesi karşılığında ön seçim gününden en geç on gün sonraki gün, saat 17.00'ye kadar verirler.(*)
Yüksek Seçim Kurulu, bunları derhal il seçim kurullarına bildirir. Yüksek Seçim Kurulu, bütün siyasî partilerin aday listelerini Resmi Gazete ve radyo ile il seçim kurulları da kendi çevrelerine ait olanları alışılmış araçlarla geçici listeler halinde ilân ederler.
(*) Anayasa Mahkemesi'nin 21 Kasım 1995 tarih ve 22470 Mük. Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 18.11.1995 gün ve E.1995/54 - K.1995/59 sayılı kararı ile 20. maddenin değişik 1. fıkrasında "ile ülke seçim çevresi milletvekilleri aday listelerini" ve "ayrı ayrı" sözcükleri iptal edilmiştir.
BAĞIMSIZ ADAYLARIN MÜRACAATI
MADDE 21 - (Değişik 1. fıkra: 4125 - 27.10.1995) Bağımsız milletvekili adaylığı için yapılacak başvuru, adayın milletvekili seçilmek istediği çevrenin il seçim kurulu başkanlığına, bu Kanunun adaylık için aradığı şart ve nitelikleri taşıdığını belirten bir yazı ile (...) yapılır. Kurul başkanlığı başvurunun alındığına ilişkin bir belge verir ve derhal Yüksek Seçim Kuruluna duyurur. Yüksek Seçim Kurulu bu başvuruları, il seçim kurulları da kendi çevrelerine ait olanları, alışılmış araçlarla geçici listeler halinde ilan ederler. (**)
Bağımsız adaylık için başvuranlar, en yüksek derecedeki Devlet memurunun brüt aylığı kadar parayı ilgili mal sandığına emaneten yatırıp makbuzunu milletvekili seçilebilmek için gerekli başvurma belgelerine eklerler.
(**) Anayasa Mahkemesi'nin 21 Kasım 1995 tarih ve 22470 Mük. Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 18.11.1995 gün ve E.1995/54 - K.1995/59 sayılı kararı ile 21. maddenin değişik 1. fıkrasında (...) içerisindeki "ön seçim gününden bir gün önce saat 17.00'ye kadar" sözcükleri iptal edilmiştir.
ADAYLARA KARŞI İTİRAZ
MADDE 22 - Adayların geçici olarak ilânından itibaren iki gün içinde il seçim kuruluna itiraz edilebilir. İtirazlar, il seçim kurullarınca, en geç iki gün içinde karara bağlanır.
İlgililer, bu kararlara karşı iki gün içinde Yüksek Seçim Kuruluna itiraz edebilirler.
Yüksek Seçim Kurulu, üç gün içinde ve en geç, kesin aday listelerinin ilânı gününe kadar bu itirazları karara bağlar.
ADAYLARIN İNCELENMESİ
MADDE 23 - Bir il, bir kaç seçim çevresine bölünmüş olsa bile il seçim kurulları, kendi seçim çevrelerinin adayları hakkında yaptıkları inceleme sonunda, bu Kanunda yazılı adaylık şartlarında noksanlık veya aykırılık bulunduğunu görürlerse, durumu geçici ilân tarihinden itibaren iki gün içinde ilgili adaya, siyasi partilerin il başkanlarına ve Yüksek Seçim Kuruluna bildirirler.
ADAYLARIN İLANI
MADDE 24 - Adaylıklar kesinleştikten sonra, Yüksek Seçim Kurulu bütün adayları oy verme gününden önceki ellibeşinci gün, seçim çevreleri itibariyle Resmi Gazete ve radyo ile ilân edilir.
İl seçim kurulları da kendi seçim çevrelerindeki adayları, Yüksek Seçim Kurulunun belirttiği tarihte, alışılmış araçlarla ilân ederler.
ADAYLIKTAN İSTİFA VE ÖLÜM
MADDE 25 - Aday listelerinin kesinleştiği tarihten, oy verme günü saat 17.00'ye kadar ölüm veya istifa nedeniyle aday listelerinde meydana gelecek eksilmeler, listelerin tamamlanmasını gerektirmez. Ancak, aday listelerinde yukarıdaki nedenlerle boşalma olması halinde listedeki adaylar liste sırasına göre kaydırılmak suretiyle boşalan yerler doldurulur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SEÇİM GÜNÜ İŞLERİ
KULLANILACAK OY PUSULASININ ŞEKLİ
Madde 26 – (Değişik : 27/10/1995 - 4125/13 md.)
Milletvekili seçimlerinde kullanılacak siyasi partilerin birleşik oy pusulaları ile bağımsız adayların oy pusulaları aşağıdaki esaslar dahilinde hazırlanır:
a) Oy pusulaları, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 14 üncü maddesinin (1) numaralı bendindeki esaslara uygun olarak, kağıdında "Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu" fligranı bulunan kağıtlara Yüksek Seçim Kurulu tarafından bastırılır.
b) Birleşik oy pusulasının en üstüne "Siyasi Partiler ve Bağımsız Adaylar" ibaresi yazılır. Bu ibarenin altına seçime katılan siyasi parti temsilcileri huzurunda Yüksek Seçim Kurulu tarafından çekilen kura sırasına göre, en başta ve ortada partinin özel işaretinin altında kısaltılmış adı, onun altında da tam yazı halinde adı, onun altında koyu renkli harflerle parti genel başkanının adı ve soyadı, belirli bir aralık veya çizgiden sonra çapı iki santimetre olan bir boş daire basılır ve bütün bunların altı çizilir. Bu çizginin altına o partinin kesinleşen aday listesinde yer alan adayların ad ve soyadları, aldıkları sıra numarasına göre yazılır. (Son cümle iptal Ana.Mah.'nin 18/11/1995 tarih ve E. 1995/54, K. 1995/59 sayılı kararı ile.) (1)
c) Siyasi parti sütunları arasında yarım (0,5) cm ve iki çizgi ile belirlenmiş bir aralık bırakılır.
d) (Değişik: 12/10/2006-5550/2 md.) Bağımsız adaylar, son sıradaki siyasî partiden sonra yer alır. Bir seçim çevresinde birden fazla bağımsız aday varsa sıra, aralarında çekilecek kura ile belirlenir. Başta ve ortada bağımsız adayın adı ve soyadı yazılır. Belirli bir aralık veya çizgiden sonra çapı iki santimetre olan bir boş daire basılır ve bunların altı çizilir. Birden fazla bağımsız aday sütunları arasında, yarım santimetre ve iki çizgi ile belirlenmiş bir aralık bırakılır.
BİRLEŞİK OY PUSULALARININ MAHALLİNE YOLLANMASI VE MÜHÜRLENMESİ
MADDE 27 - Her sendakta kullanılacak birleşik oy pusulaları dörtyüzlük paketler halinde getirilerek Yüksek Seçim Kurulunca numaralanıp mühürlendikten sonra yeteri kadar zarf ile birlikte seçim çevrelerine gönderilir.
Paketleri alan ilçe seçim kurulları, hangi numaralı paketin hangi sandık kuruluna verildiğini bir tutanakla tespit eder.
Paketi alan sandık kurulu, oy verme günü, oy vermeye başlamadan evvel paketi açar ve birleşik oy pusulalarının tamamını sandık kurulu mühürü ile mühürler. Sandık kuruluna gelen seçmene bu oy pusulalarından bir adet verilirken sandık kurulu mühürünü taşıdığı ve hiçbir tarafında herhangi bir işaret bulunmadığı kurul üyelerine, müşahitlere ve seçmene gösterilir.
Siyasî partilerin kesin adaylarının ad ve soyadları liste sırasına göre il seçim kurullarınca basılı listeler halinde oy verme ve sandık alanında görülebilir yerlere asılır. Bu listelerde bağımsız adaylar da ayrı bir sütunda ve birleşik oy pusulasındaki sıraya göre gösterilir(*).
(*) Son cümle, 27 Ekim 1995 tarih ve 4125 sayılı Kanunun 21/a maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır. Yürürlükten kaldırma hükmü ise, Anayasa Mahkemesi'nin 21 Kasım 1995 tarih ve 22470 Mük. Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 18.11.1995 gün ve E.1995/54 - K.1995/59 sayılı kararı ile iptal edilmekle, son cümle madde metnine tekrar konulmuştur.
OYLARIN KULLANMA ŞEKLİ
Madde 28 – (Değişik : 28/3/1986 - 3270/32 md.)
Seçmen, Yüksek Seçim Kurulu tarafından yaptırılıp sandık kurullarına kadar ulaştırılmış bulunan ve sandık kurulu başkanında oy verme süresince bulundurulması mecburi olan ve birleşik oy pusulası ile birlikte kendisine verilen "Evet" yazılı mühürü alarak oyunu kullanmak üzere kapalı oy verme yerine girer.
(Değişik ikinci fıkra:12/10/2006-5550/3 md.) Seçmen, "Evet" mührünü sadece tercih ettiği siyasî partiye veya varsa yalnızca oy vermek istediği bağımsız adaya ait özel daire içine basmak ve oy pusulasını zarfa koymak suretiyle oyunu kullanır.
(Değişik : 27/10/1995 - 4125/14 md.) Oyunu kullanan seçmen oy pusulasını katlayarak zarfa koyar ve zarfı yapıştırır. "Evet" yazılı mühürü sandık kurulu başkanına geri verir ve oyunu sandığa atar.
(Değişik dördüncü fıkra: 12/10/2006-5550/3 md.) Seçmen, "Evet" mührünü bastığı siyasî partiye veya bağımsız adaya oy vermiş sayılır.
(Beş ve altıncı fıkralar Mülga: 27/10/1995 - 4125/14 md.)
GEÇERLİ OYLARIN HESABI
MADDE 29 - (Değişik 1. ve 2. fıkralar: 4125 - 27.10.1995) Bir seçim çevresinde seçime katılan siyasî partinin 28 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca almış olduğu geçerli oyların toplamı siyasî partinin o seçim çevresinde almış olduğu geçerli oyu gösterir.
Bağımsız adayın almış olduğu geçerli oy, 28 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca elde ettiği geçerli oyların toplamıdır.
Birinci ve ikinci fıkralar uyarınca siyasî partiler ile bağımsız adayların aldıkları geçerli oyların toplamı o seçim çevresinin geçerli oylarını gösterir.
Ülke düzeyindeki geçerli oylar, bütün seçim çevrelerine ait geçerli oyların toplamıdır
SAYIMIN TUTANAĞA GEÇİRİLMESİ
MADDE 30 - (27 Ekim 1995 tarih ve 4125 sayılı Kanunun 21/a maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SEÇİMDEN SONRA YAPILACAK İŞLER
İLÇELERDE SEÇİM SONUÇLARININ BİRLEŞTİRİLMESİ
MADDE 31 - İlçe seçim kurulu, sandık tutanaklarının birleştirilmesinde, siyasî partiler ile bağımsız adayların herbirinin aldıkları oy sayısını tespit ederek tutanağa geçirilir.
(İkinci cümle, 27 Ekim 1995 tarih ve 4125 sayılı Kanunun 21/a maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)
İL SEÇİM KURULLARINDA BİRLEŞTİRME
MADDE 32 - İl seçim kurulu, ilçe seçim kurullarından gelen tutanakları, yukarıdaki maddede belirtilen şekilde birleştirir ve her seçim çevresindeki;
a) Seçmenlerin sayısını,
b) Oylarını kullanan seçmenlerin sayısını,
c) İtiraz edilmiş veya ihtilaflı görülmüş olup da, geçerli sayılarak hesaba katılan oy pusulaları sayısını,
d) Geçerli sayılmayan ve hesaba katılmayan oy pusulaları sayısını,
e) Geçerli sayılan ve hesaba katılan oy pusulaları genel toplamını,
f) Seçime katılmış olan siyasî partiler ile bağımsız adaylardan herbirinin aldığı oy miktarını gösteren geçerli oy pusulaları sayısını,
g) (27 Ekim 1995 tarih ve 4125 sayılı Kanunun 21/a maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)
h) (27 Ekim 1995 tarih ve 4125 sayılı Kanunun 21/a maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)
Seçim çevrelerine göre ayrı ayrı tutanağa geçirir.
GENEL BARAJ VE HESAPLANMASI
MADDE 33 - (Değişik 1. Fıkra: 3377 - 23.5.1987) Genel seçimlerde ülke genelinde, ara seçimlerde seçim yapılan çevrelerin tümünde, geçerli oyların % 10'unu geçmeyen partiler milletvekili çakaramazlar. Bu siyasî parti listesinde yer almış bağımsız adayların seçilebilmesi de listesinde yer aldığı siyasî partinin ülke genelinde ve ara seçimlerde seçim yapılan çevrelerin tümünde yüzde onluk barajı aşması ile mümkündür.
İl seçim kurulları, yukarıdaki madeye göre, birleştirme tutanağını düzenledikten sonra sonuçları en seri şekilde telgrafla, ayrıca telefon veya telsizle Yüksek Seçim Kuruluna bildirirler.
Yüksek Seçim Kurulu, bütün illerden bu şekilde alınan bilgilere göre, Türkiye genelinde geçerli oyların toplamını yapar ve her siyasî partinin aldığı geçerli oy toplamını genel geçerli oy toplamına bölerek, siyasî partilerin ülke genelinde aldığı oy yüzdesini hesaplar ve yüzde onluk barajı aşan siyasî partilerin isimlerini il seçim kurullarına bildirir ve ilân eder.
Bu ilândan sonra, bir veya bir kaç seçim çevresinde, seçimin iptaline karar verilmesi ülke genelinde alınan oy yüzdesinin yeniden tespitini gerektirmez.
BİR SEÇİM ÇEVRESİNDE SİYASİ PARTİLERİN VE BAĞIMSIZ ADAYLARIN ELDE EDECEKLERİ MİLLETVEKİLİ SAYISININ HESABI
MADDE 34 - Bağımsız adaylar ile yukarıdaki maddede yazılı oranı aşan siyasî partilerin, bir seçim çevresinde elde edecekleri milletvekili sayısı aşağıdaki şekilde hesaplanır.
(Değişik 2. fıkra: 4125 - 27.10.1995)
(Anayasa Mahkemesi'nin 21 Kasım 1995 tarih ve 22470 Mük. Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 18.11.1995 gün ve E.1995/54 - K.1995/59 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.)
(Değişik 3. fıkra: 3377 - 23.5.1987)
(Değişik 1. cümle: 4138 - 23.11.1995) Seçime katılmış siyasî partilerin ve bağımsız adayların adları alt alta ve aldıkları geçerli oy sayıları da hizalarına yazılır. Siyasî partilerin oy sayıları, önce bire, sonra ikiye, sonra üçe ... ilâ o çevrenin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bölünür. Elde edilen paylar ile bağımsız adayların aldıkları oylar ayırım yapılmaksızın en büyükten en küçüğe doğru sıralanır. Seçim çevresinden çıkacak milletvekili sayısı kadar bu payların sahibi olan partilere ve bağımsız adaylara rakamların büyüklük sırasına göre milletvekili tahsis olunur. (Ek cümle: 3403 - 10.9.1987)
Altı milletvekili çıkaracak seçim çevrelerinde bölme işlemi bir eksiği ile yapılır. (Ek cümle: 3404 - 17.10.1987) (27 Ekim 1995 tarih ve 4125 sayılı Kanunun 21/a maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)
Son kalan milletvekilliği için birbirine eşit rakamlar bulunduğu takdirde, bunlar arasında ad çekilmek suretiyle tahsis yapılır.
(Değişik 5. fıkra: 4138 - 23.11.95) Seçime katılan siyasî partilerden hiç birisi yukarıdaki maddede yazılı oranı aşamamış ise milletvekilleri üçüncü ve dördüncü fıkra hükümlerine göre paylaştırılır.
(Ek fıkra: 3270 - 28.3.1986)
Kontenjan adayı gösterilen seçim çevrelerinde, geçerli oyların en çoğunu almış olan siyasi partinin kontenjan adayı, seçim çevresi barajını aşıp aşmadığına bakılmaksızın milletvekilliğini kazanmış olur.
SİYASİ PARTİLERİN ÇIKARACAKLARI ÜLKE SEÇİM ÇEVRESİ MİLLETVEKİLİ SAYISININ HESABI
MADDE 34/A - (Ek: 4125 - 27.10.1995) (Anayasa Mahkemesi'nin 21 Kasım 1995 tarih ve 22470 Mük. Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 18.11.1995 gün ve E.1995/54 - K.1995/59 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.)
SİYASİ PARTİ ADAYLARINDAN SEÇİLENLERİN TESPİTİ
MADDE 35 - (Değişik: 4125 - 27.10.1995) İl seçim kurulu başkanı alınan sonuçlara göre, o seçim çevresinde; siyasî parti aday listelerinden ve varsa bağımsız adaylardan seçilenleri tespit eder ve tutanağın bir suretini o seçim çevresinde ilan ettirir. Diğer bir suretini, bir hafta süre ile il seçim kurulu kapısına astırır.
MİLLETVEKİLİ SEÇİLENLERİN YÜKSEK SEÇİM KURULUNA BİLDİRİLMESİ VE TUTANAKLARIN VERİLMESİ
MADDE 36 - Milletvekili seçilenler belli olur olmaz, seçilenlerin ad ve soyadları ve parti adayı iseler mensup oldukları siyasî parti, il seçim kurullarınca en seri şekilde telgrafla, ayrıca telefon veya telsiz ile seçim çevreleri de gösterilerek Yüksek Seçim Kuruluna bildirilir.
(Değişik 2. fıkra: 4125 - 27.10.1995) Milletvekili seçilenlere il seçim kurulu tarafından, milletvekili seçildiklerine dair derhal bir tutanak verilir. Bu tutanaklardan iki örneği de Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığına en seri vasıtayla gönderilir. (...) Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı tutanaklardan birini Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına verir. (*)
SEÇİM SONUÇLARININ YAYIMI
MADDE 37 - Yukarıdaki maddenin birinci fıkrası uyarınca il seçim kurullarından bilgi verildikçe, Yüksek Seçim Kurulu bu bilgileri bekletmeden radyo ve televizyon ile derhal yayımlar.
Bütün illerden verilecek bilgiler tamamlanır tamamlanmaz, tasdikli tutanak suretlerinin alınması veya itiraz varsa bu itirazın incelenerek karara bağlanması beklenmeksizin, her partinin kazandığı milletvekili sayısı ve milletvekili seçilenlerin ad ve soyadları Yüksek Seçim Kurulunca Türkiye Radyo ve Televizyonları ile derhal yayımlanır.
Seçim sonuçlarını gösteren tutanakların bütün illerden gönderilmesi üzerine, Yüksek Seçim Kurulu, en kısa zamanda Radyo ve Televizyon ve Resmî Gazete ile ikinci bir bildiri yayımlanarak, iller ve seçim çevreleri itibariyle, milletvekili seçilenlerin ad ve soyadlarını, seçmen sayısını, oy kullanan seçmen sayısını, katılma oranını, geçerli oy pusulası sayısını her parti ile bağımsız adayların kazandıkları oy sayısını açıklar.
Devlete ait bütün ulaştırma ve haberleşme araçları, seçim kurulları arasında seçimle ilgili haber, yazı, bilgi ve malzemenin ulaştırılmasında öncelikle kullanılır.
SEÇİM SONUÇLARININ DEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ BAŞKANLIĞI TARAFINDAN YAYINLANMASI
MADDE 38 - Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı, Yüksek Seçim Kurulu tarafından kendisine verilecek belgelere dayanarak, iller, seçim çevreleri ve ilçeler, seçim bölgeleri ve sandık bölgeleri itibariyle, sandık kurulları tutanaklarında bulunan bilgileri en geç, seçimi takip eden bir yıl içinde yayımlar.
SEÇİMİN VEYA TUTANAĞIN İPTALİ
MADDE 39 - Oyların dökümüne, sayımına veya bu oyların partiler ile bağımsız adaylara bölümüne ilişkin olarak milletvekili tutanaklarına yapılan itiraz üzerine yeniden yapılan döküm, sayım ve hesap sonucunda tutanakların iptaline karar verildiği takdirde, yeniden yapılacak döküm, sayım ve hesap sonucuna göre seçilmiş oldukları anlaşılanlara Yüksek Seçim Kurulu tarafından tutanakları verilir.
Bir seçim çevresinde yapılan seçimin, seçim işlemleri sebebiyle iptaline karar verildiği takdirde, o seçim çevresinde yeniden seçim yapılır ve Yüksek Seçim Kurulu seçimin iptaline dair kararla birlikte o çevrede, seçimin yapılacağını Resmi Gazete ve diğer vasıtalarla derhal ilân eder.
Bu ilândan sonra gelen (Değişik ibare: 4778 - 2.1.2003 / m.16) "doksanıncı günü" takip eden ilk Pazar günü oy verme günüdür.
Yukarıdaki fakralar dışında milletvekillerinden bir veya birkaçının tutanaklarının iptaline karar verildiği takdirde, tutanakları iptal olunan milletvekilleri yerine, 34 ve 35 inci madde esaslarına göre sıradaki adaya tutanak verilir.
Sırada olanlar yetmediği takdirde, açık kalan milletvekillikleri için Kanunun ara seçimi hakkında kabul ettiği hükümlere uyulur.
(*) Anayasa Mahkemesi'nin 21 Kasım 1995 tarih ve 22470 Mük. Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 18.11.1995 gün ve E.1995/54 - K.1995/59 sayılı kararı ile (...) içerisindeki "Ülke seçim çevresinden milletvekili seçilenlerin tutanakları ise Yüksek Seçim Kurulu tarafından tanzim edilerek seçilenlere verilir." tümcesi iptal edilmiştir.
SEÇİM BELGELERİNİN SAKLANMASI
MADDE 40 - Hesaba katılan ve katılmayan ve itiraza uğramış olan oy pusulaları, sayım ve döküm cetvelleri ve milletvekilliğine seçilme tutanakları ve seçimle ilgili diğer her türlü evrak, iki yıl süre ile ilçelerde ilçe seçim kurulu başkanı, illerde il seçim kurulu başkanı tarafından saklanır ve Yüksek Seçim Kurulunun talebi olmadıkça hiçbir yere gönderilemez.
BEŞİNCİ BÖLÜM
ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER
BAĞIMSIZ ADAYLARIN EMANETEN YATIRDIKLARI PARA HAKKINDA YAPILACAK İŞLEMLER
MADDE 41 - (Değişik 1. fıkra: 4125 - 27.10.1995) Milletvekili seçimi sonucunda bağımsız adayın aldığı oy seçilmesine yetmezse emanete alınan para Hazineye gelir yazılır.
Ölen veya kanunî süre içinde adaylıktan vazgeçen veya adaylıkları reddedilen veya yukarıdaki fıkrada belirtilen sayıdan çok oy alan bağımsız adaylara veya kanunî mirasçılarına seçimden sonra müracaat etmeleri halinde emanetteki para geri verilir.
ÖZEL HÜKÜM BULUNMAYAN HALLERDEKİ UYGULAMA
MADDE 42 - Bu Kanunda özel hüküm bulunmayan hallerde, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır.
Yüksek Seçim Kurulu, milletvekili seçimlerinin sağlık ve düzenli bir şekilde gerçekleşmesini sağlamak amacıyla gerekli ilke kararları almaya yetkilidir.
ALTINCI BÖLÜM
DEĞİŞTİRİLEN KANUN HÜKÜMLERİ
MADDE 43 - 26.04.1961 tarih ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun maddelerinde bulunan "Cumhuriyet Senatosuna ilişkin hükümler" madde metinlerinden çıkarılmıştır.
MADDE 44 - 61 - (24 Nisan 1961 tarih ve 298 sayılı "Seçmenlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun"un 7, 14, 52, 103, 149, 151, 152, 153, 157, 159, 160, 161, 162, 164, 168, 169, 170 ve 180 inci maddelerinde yapılan değişikliklere dair olup adı geçen kanun metnine işlenmiştir.)
MADDE 62 - (22 Nisan 1983 tarih ve 2820 sayılı "Siyasi Partiler Kanunu"nun geçici 6 ncı maddesinin değiştirilmesine dair olup adı geçen kanun metnine işlenmiştir.)
YEDİNCİ BÖLÜM
GEÇİCİ HÜKÜMLER
GEÇİCİ MADDE 1 - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılacak milletvekili seçimi için oy verme günü 6 Kasım 1983 tarihidir.
Seçim döneminin başlangıç tarihi Yüksek Seçim Kurulunca, yukarıdaki fıkrada belirtilen oy verme günü esas alınarak tespit ve ilân edilir. Yüksek Seçim Kurulu, bu Kanun ile 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanununun seçimlere ilişkin olarak tespit ettiği süreleri kısaltarak uygulayabilir.
6 Kasım 1983 tarihinde yapılacak Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin bu Kanunun 6 ncı madesinde öngörülen beş yıllık süresinin hesabında, oy verme günü olarak Ekim 1983 ayının ikinci pazar gününün tarihi esas alınır.
GEÇİCİ MADDE 2 - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılacak ilk milletvekili seçiminde siyasî partilerin seçime katılabilmeleri için büyük kongrelerini yapmış olmaları şartı aranmaz. Ancak, yüksek Seçim Kurulunca tespit ve ilân edilecek seçim döneminin başlangıç tarihine kadar illerin en az yarısında teşkilat kurmuş olmaları gerekir.
GEÇİCİ MADDE 3 - 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanununun geçici dördüncü maddesinde, siyasî parti kurucuları üzerinde, Millî Güvenlik Konseyinin incelemede bulunmak ve haklarında olumsuz karar alınanların değiştirilmesini talebetmet yetkisi, aynı kanunun geçici altıncı maddesine göre, bu Kanunun yürürlüğe girmesini müteakip yapılacak ilk milletvekili genel seçimleri için siyasî partilerin kurucular kurulunca tespit edilecek milletvekilleri adayları hakkında da aşağıdaki esaslara göre uygulanır.
a) Millî Güvenlik Konseyi; Siyasî Partilerce hazırlanan milletvekili aday listelerini, Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı tarafından geçici olarak ilân edildiği tarihten itibaren oniki gün içinde inceler.
b) Yukarıdaki (a) bendi hükümlerine göre yapılan inceleme sonunda Millî Güvenlik Konseyince hakkında olumsuz karar alınan milletvekili adaylarının isimleri ilgili siyasî parti listelerinden çıkartılmak üzere Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığına bildirilir. Millî Güvenlik Konseyinin adaylar hakkında aldığı bu karar kesindir.
c) (Değişik: M.G.K. Kararı No: 155 - 19.9.1983) Millî Güvenlik Konseyinin (a) bendi uyarınca ilk incelemesi sırasında haklarında olumsuz karar alınması nedeniyle siyasî parti aday listelerinden çıkartılan milletvekili adaylarının yerine, ilgili siyasî partiler iki gün içinde yeni adaylarını birer yedeği ile beraber sıralarını da belirtmek suretiyle Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı aracılığıyla Millî Güvenlik Konseyine bildirebilirler.
Millî Güvenlik Konseyi bildirilen bu adaylar üzerindeki incelemesini yedi gün içinde tamamlar.
Yapılan inceleme sonunda Millî Güvenlik Konseyince adaylıkları olumlu görülenlerin adları Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığına bildirilir.
d) Kanunun siyasî partilerin seçimlere katılabilmelerine ilişkin hükümleri saklı kalmak koşuluyla Milli Güvenlik Konseyi tarafından olumsuz karar alınmak suretiyle listeden çıkartılmış bulunan adaylar nedeniyle listenin, herhangi bir nedenle tamamlanamamış olması o siyasî partinin kalan adaylarla seçime katılmasına engel olmaz.
GEÇİCİ MADDE 4 - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılacak ilk milletvekili genel seçiminde; Millî Güvenlik Konseyi, Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı tarafından geçici olarak ilân edilen listedeki bağımsız adayların durumunu, ilân tarihinden itibaren oniki gün içinde inceler. Hakkında olumsuz karar alınan bağımsız aday, listeden çıkarılmak üzere Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığına bildirilir. Millî Güvenlik Konseyinin bağımsız adaylar hakkında aldığı bu kararlar kesindir.
GEÇİCİ MADDE 5 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesini müteakip, yapılacak ilk milletvekili genel seçimlerinde, seçmenler "Evet" mühürünü sadece tercih ettiği siyasî partiye veya varsa yalnızca bir bağımsız adaya ait özel daire içine basmak suretiyle oylarını kullanırlar. Adaylar için tercih işaretli kullanılmaz.
Seçmen tarafından ilgili siyasî partiye ait özel daire içine mühür basıldıktan sonra o partiye ait listede tercih işaretleri konmuş ise bu işaretler oy pusulasını geçersiz kılmaz.
Sayımın tutanağa geçirilmesi, ilçelerde, il seçim kurullarındaki birleştirme işlemleri yukarıdaki fıkraların esasları gözönünde bulundurularak yapılır.
34 üncü madde uyarınca partilerin kazandığı milletvekillikleri sayısı tespit edildikten sonra birleşik oy pusulasında yer alan parti listesindeki sıraya göre o partiden milletvekilliğine seçilenler tespit edilir.
GEÇİCİ MADDE 6 - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç otuz gün içinde Yüksek Seçim Kurulu tarafından son genel nüfus sayımı sonuçlarına göre, 4 üncü madde uyarınca seçim çevreleri ve her seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısı tespit edilerek Resmi Gazete, radyo ve televizyonla ilân edilir.
GEÇİCİ MADDE 7 - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonraki ilk milletvekili genel seçimlerinde ilçe seçim kurulu, bir başkan ile altı asıl ve altı yedek üyeden oluşur. İlçe seçim kurulunun iki asıl ve iki yedek üyesi memurlar arasından, dört asıl ve dört yedek üyesi seçim çevresinde seçime katılmış siyasî parti üyeleri arasından seçilir. O seçim çevresinde dörtten fazla siyasî parti seçime katılmış ise, ilçe seçim kurulunun partili asıl üyelerinin hangi partilerden alınacağı, ilçe seçim kurulu başkanı tarafından kura ile tespit edilir. Bu halde partili yedek üyeler asıl üyelik alamayan siyasî partilere öncelik verilmek suretiyle aynı şekilde kura ile belirlenir.
Bir seçim çevresinde dörtten az siyasî parti seçime katıldığı takdirde ilçe seçim kurulunun boş kalan üyelikleri, parti üyesi olmayan ve bu görevi yapabilecek kişilerin seçilmesi suretiyle tamamlanır.
GEÇİCİ MADDE 8 - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonraki ilk milletvekili genel seçimlerinde sandık kurulu bir başkan ile altı asıl ve altı yedek üyeden oluşur.
İlçe seçim kurulu başkanı;
a) Sandık kurulunun başkanı ile iki asıl ve iki yedek üyesini memurlar arasından,
b) Sandık kurulunun partili dört asıl ve dört yedek üyesini o seçim çevresinde seçime katılmış bulunan siyasî parti üyeleri arasından,
Seçer.
O seçim çevresinde dörtten fazla siyasî parti seçime katılmış ise her sandık kurulu için ayrı ayrı olmak üzere ilçe seçim kurulu başkanı tarafından kura ile sandık kurullarının asıl üyeliğinin hangi siyasî partilere verileceği tespit edilir. Bu halde sandık kurullarının partili yedek üyeleri asıl üyelik alamayan siyasî partilere öncelik verilmek suretiyle aynı şekilde kura ile belirlenir.
Sandık kurulu üyesi olarak görevlendirilecek memur bulunamadığı veya o seçim çevresinde dörtten az siyasî parti seçime katıldığı takdirde, kurulun boş kalan üyelikleri parti üyesi olmayan ve bu görevi yapabilecek kişilerin seçilmesi suretiyle tamamlanır.
GEÇİCİ MADDE 9 - Yapılacak ilk milletvekili genel seçimlerinde;
a) Önceden kütüğe yazıldıkları halde oy verme tarihinde kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olanlar veya ceza infaz kurumlarında hükümlü veya tutuklu olarak bulunanlar oy kullanamazlar.
b) Yazım veya güncelleştirme sırasında hükümlü veya tutuklu oldukları için kütüğü yazılmayanlardan, bilahare tahliye edilenler oy verme gününden önceki onbeşinci gün saat 17.00'ye kadar ikametgâhlarının bulunduğu yer ilçe seçim kuruluna tahliye edildiklerine ilişkin belge ile birlikte başvurmaları ve oy verme yeterliğine sahip olmaları halinde sürenin geçmiş ve kütüğün kesinleşmiş olmasına bakılmaksızın kütüğe ve ikâmetgahlarının bulunduğu sandık listelerine dahil edilmelerine ilçe seçim kurulunca karar verilir.
GEÇİCİ MADDE 10 - İlk milletvekili genel seçiminde kullanılacak seçmen kütüklerinin yazım veya günvelleştirilmesi sırasında yurt dışında bulunan Türk vatandaşları seçim gününden önceki onbeşinci gün saat 17.00'ye kadar ikametgâhlarının bulunduğu yer ilçe seçim kuruluna pasaportlarıyla başvurmaları ve oy verme yeterliğine sahip olmaları halinde sürenin geçmiş ve kütüğün kesinleşmiş olmasına bakılmaksızın kütüğe ve sandık listelerine dahil edilmelerine ilçe seçim kurullarınca karar verilir ve durum, hangi sandıkta oy kullanabilecekleri de belirtilmek suretiyle pasaportlarına işlenir.
GEÇİCİ MADDE 11 - İlk milletvekili genel seçiminde kullanılacak seçmen kütüklerinin yazım veya güncelleştirilmesi sırasında er, onbaşı, kıta çavuşu veya askerî öğrenci oldukları için kütüğe yazılmayanlardan; terhis edilen veya askerlikle ilişiği kesilenler ile subay veya astsubay olanlar oy verme gününden önceki onbeşinci gün saat 17.00'ye kadar ikametgâhlarının bulunduğu yer ilçe seçim kurullarına bu durumlarına ilişkin belge ile birlikte başvurmaları ve oy verme yeterliğine sahip olmaları halinde sürenin geçmiş ve kütüğün kesinleşmiş olmasına bakılmaksızın kütüğe ve ikametgâhlarının bulunduğu sandık listelerine dahil edilmelerine ilçe seçim kurullarınca karar verilir.
GEÇİCİ MADDE 12 - (23 Mayıs 1987 tarih ve 3377 sayılı Kanunun 14 üncü maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.)
GEÇİCİ MADDE 13 - (Ek: 4135 - 21.11.1995) 10.06.1983 tarih ve 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun 27.10.1995 tarih ve 4125 sayılı Kanunla Değişik 20 nci maddesinin birinci fıkrasındaki on günlük süre, 20 nci Dönem Milletvekili Seçimlerinde onbeş gün olarak uygulanır ve bu süre kısaltılamaz. Yüksek Seçim Kurulu seçim takvimi düzenlemesini buna göre yapar.
GEÇİCİ MADDE 14 - (Ek: 4138 - 23.11.1995) (Anayasa Mahkemesi'nin 7 Aralık 1995 tarih ve 22486 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 1.12.1995 tarih ve E.1995/56 - K.1995/60 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.)
GEÇİCİ MADDE 1 - (4125 - 27.10.1995) Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden seçim tarihine kadar olan süre içinde siyasi partilerin tüzüklerinde seçimle ilgili hükümlerin düzenlenmesi veya değiştirilmesi için değişiklik yapma yetkisi partilerin merkezdeki yetkili karar organlarına aittir.
GEÇİCİ MADDE 2 - (4125 - 27.10.1995) Bu Kanunun yayımından sonra yapılacak ilk milletvekili genel seçimi için yurt dışında (....) vatandaşlarımızın oturdukları ülkelerde oy kullanmaları, serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy açık sayım ve döküm esaslarına göre Yüksek Seçim Kurulunun yönetiminde gerçekleştirilir.(*)
Yüksek Seçim Kurulu bu seçimin gerçekleşmesi için, gerekli gördüğü hallerde uygun gördüğü yurtdışındaki Dışişleri Bakanlığı personelini görevlendirebilir.
Bu seçimler için Yüksek Seçim Kurulunun öngördüğü hususlar Dışişleri Bakanlığınca uygulanır.
Bu seçimlerin yurtdışında gerçekleştirilmesi konusunda fiili veya hukuki herhangi bir engelin veya sair zorunlu hallerin görülmesi durumunda 26.4.1961 tarih ve 298 sayılı Kanunun gümrük kapılarında oy vermeye ilişkin 94 üncü maddesi hükmü uygulanır.
(*) Anayasa Mahkemesi'nin 21 Kasım 1995 tarih ve 22470 Mük. Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 18.11.1995 gün ve E.1995/54 - K.1995/59 sayılı kararı ile (...) içerisindeki "mukim" sözcüğü iptal edilmiştir.
GEÇİCİ MADDE 3 - (4125 - 27.10.1995) XX nci dönem milletvekili genel seçiminde, aday olabilmek için kamu görevlilerinin istifaları ve bu istifaların kabulü, siyasi partilerin hangi seçim çevrelerinde hangi usul ve esaslarla aday tespiti yapacaklarının bildirilmesi, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde bulunan tutukluların oy verme işlemi ile gümrük kapılarında yapılacak oy verme işlemi ve bunlarla ilgili süreleri ve kanunlardaki seçimlerle ilgili diğer süreleri oy verme gününü esas alarak icabında kısaltmak suretiyle tespit ve ilana, yeni teşkil olunan ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar adli teşkilat kurulmamış bulunan ilçelerin seçim iş ve işlemlerinin hangi ilçe seçim kurullarınca yürütüleceğine ve kullanılacak oy pusulalarının gerektiğinde uygun göreceği il seçim kurulları vasıtasıyla bastırmaya ve sandık kurullarına gönderilecek oy pusulalarını ihtiyacı dikkate alarak uygun göreceği adetlerle paketlenmesine karar vermeye Yüksek Seçim Kurulu yetkilidir.
GEÇİCİ MADDE 4 - (4125 - 27.10.1995) (Anayasa Mahkemesi'nin 21 Kasım 1995 tarih ve 22470 Mük. Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 18.11.1995 gün ve E.1995/54 - K.1995/59 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.)
GEÇİCİ MADDE 5 - (4125 - 27.10.1995) XX nci dönem milletvekili genel seçiminde propaganda amacıyla bayrak, flama ve benzeri malzemeler, cadde, sokak ve mahallere asılamaz. (...) miting yapılan meydanlar, sadece miting süresince bu hükmün dışındadır. Bu fıkra hükmüne aykırı hareket edenler hakkında 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 151 inci maddesinin birinci fıkrası hükmü uygulanır.(*)
(*) Anayasa Mahkemesi'nin 21 Kasım 1995 tarih ve 22470 Mük. Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 18.11.1995 gün ve E.1995/54 - K.1995/59 sayılı kararı ile (...) içerisindeki "Siyasi parti teşkilat binalarının önleri ve" sözcükleri yayımından iki ay sonra yürürlüğe girmek üzere iptal edilmiştir.
GEÇİCİ MADDE 6 - (4125 - 27.10.1995) Seçim suçlarından doğan kamu davası, seçimin bittiği tarihten itibaren üç ay içinde açılmadığı takdirde kovuşturma yapılamaz.
GEÇİCİ MADDE 7 - (4125 - 27.10.1995) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılacak milletvekili seçimi için oy verme günü 24 Aralık 1995 tarihidir.
Seçim döneminin başlangıç tarihi Yüksek Seçim Kurulunca yukarıdaki fıkrada belirtilen oy verme günü esas alınarak tespit ve ilan edilir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
SON HÜKÜMLER
SEÇİMDE OY KULLANMAYANLAR
MADDE 63- (Değişik: 3270 - 28.3.1986) Seçmen kütüğünde kaydı ve sandık listesinde oy kullanma yeterliği bulunduğu halde, Milletvekilliği genel ve ara seçimlerinde meşru mazeretleri olmaksızın katılmayanlar, ilçe seçim kurulu başkanı tarafından onbin lira para cezasıyla cezalandırılırlar. Bu karar kesindir. (**)
(**) 27 Ekim 1995 tarih ve 4125 sayılı Kanunun 22 nci hükmü gereğince, seçmen kütüğünde kaydı ve sandık listesinde oy kullanma yeterliği bulunduğu halde XX nci Dönem Milletvekili Genel Seçimine hukuki veya fiili mazeretleri olmaksızın katılmayanlara, 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun 63 üncü maddesinde gösterilen para cezası ikiyüzellibin lira olarak uygulanır.
YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN KANUNLAR
MADDE 64 - 24.05.1961 tarih ve 304 sayılı Cumhuriyet Senatosi Üyelerinin Seçimi Kanunu ile 25.05.1961 tarih ve 306 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu ve bu kanunların bütün ek ve değişiklikleri yürürlükten kaldırılmıştır.
YÜRÜRLÜK
MADDE 65 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
YÜRÜTME
MADDE 66 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Kemal Gözler
Ana Sayfa: www.anayasa.gen.tr