Azerbaycan Anayasasi

Azerbaycan Cumhuriyeti Transkafkasya’da yer almaktadır. Ülkenin Kuzeyinde Rusya, doğusunda Hazar denizi, güneyinde İran, batısında Ermenistan, kuzeybatısında Gürcistan bulunmaktadır. Azerbaycan’ın güneybatısındaki Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti (5.500 kv. km) Ermenistan’a ait bir toprak parçasıyla Azerbaycan topraklarından ayrılır ve Türkiye ile 11 km’lik bir sınıra sahiptir[1].

XIX yüzyılın başlarında küçük hanlıklara parçalanmış Azerbaycan’ı işgal etmek amacıyla Rusya ve İran arasında başlamış savaşlar Gülistan (12 Ekim 1813) ve Türkmençay (10 Şubat 1828) antlaşmalarıyla son bulmuştur. Bu antlaşmalar sonucu Araz Nehrinin kuzeyindeki Azerbaycan toprakları Rusya, güneyindeki toprakları ise İran tarafından ilhak edilmiştir.[3]

Şubat 1917 Rusya devrimiyle bu coğrafyada yeni bir dönem başlamıştır. Mart 1917 yılında Transkafkasya’nın yönetimi için Rusya Geçici Hükümeti tarafından Transkafkasya Özel Komitesi[4] adında geçici bir organ oluşturulmuştur. Bu komite, Devlet Duması içinde bölgenin milli gruplarını temsil eden vekillerden oluşmaktaydı.

Bolşeviklerin 11 Kasım 1917 tarihli Ekim İhtilalinden sonra, Transkafkasya’nın siyasal ve sosyal örgütleri, Rusya’da Kurucu Meclis oluşturuluncaya kadar, bölgenin geçici hükümeti olarak Tiflis’te Transkafkasya Komiserliğini oluşturmuşlardır. Zakavkom (Rusca “Zakafkazskiy Komissariat”) adıyla bilinen bu hükümetin 11 üyesi bulunmaktaydı. 26-28 Kasım 1918 tarihinde Kurucu Meclis için seçimler yapıldıysa da, 5 Ocak 1918 tarihindeki ilk toplantısının ardından Meclis, Bolşevikler tarafından dağıtılmıştır. Kurucu Meclisin dağılmasından sonra bu kurumun Transkafkasya’dan olan üyeleri 10 Ocak 1918 yılında yaptıkları toplantı sonucu Transkafkasya Seymi’ni (Mavera-i Kafkaz Seymi) kurmuşlardır. Seym, 9 Nisan tarihinde, Transkafkasya’yı “bağımsız, demokratik, federatif” bir Cumhuriyet olarak ilan etmiş ve ilk hükümeti oluşturmuştur. Yeni hükümetin temel görevleri arasında Anayasayı hazırlamak, sınırları belirlemek, savaşa son vermek, anarşi ve karşı devrimci güçleri bastırmak, toprak reformu yapmak yer almaktaydı. Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan’ın Seym temsilcileri arasında iç ve dış siyasete ilişkin konularda önemli fikir ayrılığı bulunmaktaydı. Seym içindeki derin fikir ayrılıkları ve iç çekişmeler sonucu, 26 Mayıs 1918 yılında Gürcistan’ın kendi bağımsızlığını ilan etmesiyle, bu organ da feshedilmiştir.[5]

Bu gelişmeler sonucu 27 Mayısta Seymin Azerbaycanlı milletvekilleri olağanüstü toplanarak Azerbaycan Milli Şurasını kurmuşlardır. Milli Şura 24 oyla Azerbaycan’ın bağımsızlığını ilan etmiş, aynı zamanda “İstiklal Beyannamesi”nin metnini onaylamıştır. Beyanname Giriş ve 6 maddeden oluşmakta, Azerbaycan’ı egemen ve bağımsız cumhuriyet olarak tanımlamaktaydı. Kurucu Meclis oluşturuluncaya kadar Azerbaycan’ın yönetimi Milli Şura ve ona karşı sorumlu Geçici Hükümet tarafından gerçekleştirilmiştir.[6]

Bu gelişmeler sonucu kurulan Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin varlığı 1920 yılına kadar sürmüştür. 27-28 Nisan 1920 yılında Azerbaycan, XI Kızıl Ordu tarafından işgal edilmiş ve bu tarihten sonra tüm iktidar Bolşeviklerin oluşturduğu Azerbaycan Geçici Devrimci Komitesi’nin eline geçmiştir.

Sovyet döneminde Azerbaycan’ın ilk Anayasası 19 Mayıs 1921 yılında Birinci Tüm-Azerbaycan Sovyetler Kurultayında kabul edilmiştir. Sosyalizm toplumu kurmayı amaçlayan bu Anayasa, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti’nin (RSFSC) 1918 Anayasasının benimsediği ilke ve prensiplere dayanmaktaydı.

Mart 1922 tarihinde Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan, Rusya’nın baskısıyla Transkafkasya Federasyonunu oluşturmuşlardır. Daha sonra 30 Aralık 1922 tarihinde Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile birlikte Rusya, Ukrayna, Beyaz Rusya’dan oluşan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği kurulmuştur. Bu dönemde Azerbaycan’ın 1921 Anayasası, 1922 TSFSC ve 1924 SSCB Anayasalarına uygun hale getirilmiştir.

1936 yılında “Stalin Anayasası”nın kabulünden sonra bu Anayasaya uygun olarak, 14 Mart 1937 yılında Azerbaycan Cumhuriyetinin ikinci Anayasası kabul edilmiştir. Ayrıca bu tarihten itibaren TSFSC’ni oluşturan cumhuriyetler doğrudan doğruya SSCB’nin üyeleri olmuşlardır.[7]

7 Ekim 1977 yılında SSCB’nin yeni Anayasasının kabul edilmesiyle, Azerbaycan’da 21 Nisan 1978 yılında üçüncü Anayasa kabul edilmiştir.

1988’den sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasında yaşanan Dağlık Karabağ sorunu üzerine gelişen olaylar sonrası 23 Eylül 1989 yılında Azerbaycan SSC Ali Sovyeti Egemenlik Hakkında Kanun’la Azerbaycan’ın egemen cumhuriyet statüsü güçlendirilmiştir. 18 Mayıs 1990 yılında 1978 Anayasasında köklü değişiklikler ve ilaveler yapılmıştır. Aynı tarihte Azerbaycan’da Cumhurbaşkanı makamının oluşturulması hakkında kanun kabul edilmiştir.

30 Ağustos 1991 yılında Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Sovyeti Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet Bağımsızlığı Beyannamesini, 18 Ekim 1991 yılında Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet Bağımsızlığı Hakkında Anayasa Akti’ni kabul etmiştir.

30 Ekim 1991 yılında, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Sovyet’inin kabul ettiği bir Anayasal kanunla Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Şurası kuruldu. Kanunun 1. maddesine göre, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Devlet Bağımsızlığı Hakkında Anayasa Akti’nin kabulüyle, Azerbaycan Cumhuriyetinin tam devlet bağımsızlığının elde edilmesi için zemin oluşturmak amacıyla geçiş dönemi ilan edilir ve Azerbaycan Milli Şurası oluşturulur. Kanuna göre, bu organ Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Sovyetinin 51 üyesinden oluşmaktaydı ve işleyişi Ali Sovyetce onaylanan İçtüzükle (Reglament) düzenlenmekteydi.[8] Bu kurum Anayasayı kabul etme, seçimler yapma, Anayasa Mahkemesini oluşturma yetkileri dışında, parlamentonun tüm yetkilerine sahipti.

Azerbaycan’daki yeni anayasal süreç zor şartlar altında başlamış ve uzun süre devam etmiştir. [9] 1991’de yeni bir Anayasa oluşturmakla görevli bir komisyon kurulmuş, fakat siyasi istikrarsızlık bu komisyonun çalışmasını engellemiştir. Ancak 1992’de yeni Anayasayı hazırlamak amacıyla gönüllü uzmanlardan oluşan bir gruba, daha sonra Cumhurbaşkanı ile Parlamento Başkanının ortak tasarrufları sonucu resmi bir statü kazandırılmıştır. Bu grubun hazırladığı Anayasa tasarısı, Ekim 1991 tarihli Bağımsızlık Akti’nden esinlenmiştir.[10]

1993 yılında iktidarın değişmesiyle bu tasarı üzerinde yeniden çalışılmaya başlanmıştır. Cumhurbaşkanına geniş yetkiler öngören bir Anayasanın kabul edileceği yönünde yoğun eğilimler görülmekteydi. Tasarının hazırlanması tamamen iktidarın takdirine bırakılmış, siyasi partiler ve sivil örgütlerin bu tartışmalara katılımı etkisiz olmuştur.

Yeni Anayasa 12 Kasım 1995 yılında halk oylaması-referandum yoluyla kabul edilmiş ve 27 Kasımda yürürlüğe girmiştir. Referanduma seçmenlerin %86’sı katılmış ve oy kullananların %91,9’u Anayasayı kabul yönünde oy vermişlerdir. Azerbaycan Anayasasının başlıca özelliği “güçlü yürütme” ilkesinden hareket ederek, geniş yetkilerle donatılmış bir başkanlık sistemini getirmesidir. Yeni Anayasada Azerbaycan devletinin nitelikleri demokratik, dünyevi, hukuki ve üniter Cumhuriyet olarak belirlenmiştir.

(12 Kasım 1995 yılında kabul edilmiş ve 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla )

Azerbaycan halkı, asırlık devlet geleneklerini devam ettirerek, “Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet Bağımsızlığı Hakkında” Anayasa Akti’nde ifade edilen prensipleri esas alarak, bütün toplumun ve bireylerin refahının temin edilmesini arzulayarak, adaletin, özgürlüğün ve güvenliğin sağlanmasını isteyerek, geçmiş, şimdiki ve gelecek nesiller karşısında kendi sorumluluğunun bilincinde olarak, egemenlik hakkını kullanarak, görkemli şekilde aşağıdaki niyetlerini açıklar:

- Azerbaycan devletinin bağımsızlığını, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü korumak;

- Halk iradesinin ifadesi olarak, kanunların üstünlüğüne dayanan hukuki, dünyevi devlet kurmak;

- Adaletli ekonomik ve sosyal kurallara uygun olarak herkese onurlu bir yaşam seviyesi sağlamak;

- Evrensel değerlere sadık kalarak, bütün dünya halkları ile dostluk, barış ve huzurlu bir ortam içinde yaşamak ve bu amaçla karşılıklı faaliyette bulunmak.

Yukarıda sıralanan ulvi amaçlarla genel halk oylaması - referandum yoluyla bu Anayasa kabul edilir.

I. Azerbaycan Cumhuriyetinde devlet hakimiyetinin yegane kaynağı Azerbaycan halkıdır.

II. Azerbaycan halkı, Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarında ve dışında yaşayan, Azerbaycan Devleti ve kanunlarına tabi olan, Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarından ibarettir. Bu konuda, uluslararası hukukla belirtilmiş normlar saklıdır.

I. Serbest ve bağımsız olarak, kendi kaderini tayin etmek ve yönetim şeklini belirlemek Azerbaycan halkının egemen hakkıdır.

II. Azerbaycan halkı, kendi egemenlik hakkını, halkoylaması-referandum ve genel, eşit ve tek dereceli seçim esasında, serbest, gizli ve şahsi oy verme yolu ile seçilmiş temsilcileri vasıtasıyla gerçekleştirir.

I. Azerbaycan halkı, kendi hak ve çıkarları ile ilgili her konuyu referandum yoluyla çözebilir.

3) Seçimi, atanması veya onaylanması, yasama ve (veya) yürütme organlarının yetkisine giren görevli kişilerin seçimi, atanması veya onaylanması.

Halkın seçtiği yetkili temsilciler dışında hiç kimsenin halkı temsil etme, halkın adına konuşma ve halkın adına müracaat etme hakkı yoktur.

II. Azerbaycan halkının bütünlüğü, Azerbaycan Devletinin temelini oluşturur. Azerbaycan Cumhuriyeti, bütün Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının ortak ve bölünmez vatanıdır.

I. Azerbaycan halkının her hangi bir kısmı, sosyal grup, örgüt veya hiçbir kişi hakimiyetin kullanılması yetkisini zorla ele geçiremez.

I. Azerbaycan devleti, demokratik, hukuki, dünyevi ve üniter bir Cumhuriyettir.

II. Azerbaycan Cumhuriyetinde devlet hakimiyeti, iç sorunlarda yalnız hukukla, dış sorunlarda ise yalnız Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası antlaşmalardan ileri gelen hükümlerle sınırlanır.

III. Azerbaycan Cumhuriyetinde devlet hakimiyeti kuvvetler ayrılığı prensibine dayanır.

I. Bu Anayasanın hükümlerine göre, yasama, yürütme, yargı organları karşılıklı işbirliği esasında çalışır ve kendi yetkileri çerçevesinde bağımsızdırlar.

I. Azerbaycan Devletinin başı, Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanıdır. O, ülkenin içinde ve dış ilişkilerinde Azerbaycan Devletini temsil eder.

II. Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, Azerbaycan halkının bütünlüğünü ifade eder ve Azerbaycan Devletinin devamını sağlar.

III. Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Devletinin bağımsızlığının, toprak bütünlüğünün ve Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası antlaşmalara uyulmasının teminatıdır.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti, kendi güvenlik ve savunmasını temin etmek amacıyla Silahlı Kuvvetler ve başka silahlı birlikler kurar.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti, savaşı, başka devletlerin bağımsızlığını ihlal etme aracı ve uluslararası anlaşmazlıkların çözüm yöntemi olarak kabul etmemektedir.

III. Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanıdır.

Azerbaycan Cumhuriyeti, diğer devletlerle ilişkilerini, herkesçe kabul edilmiş uluslararası hukuk kurallarının öngördüğü ilkelere uygun olarak gerçekleştirir.

II. Azerbaycan Cumhuriyetinin iç suları, Hazar denizinin (gölünün) Azerbaycan Cumhuriyetine ait bölümü, Azerbaycan Cumhuriyeti üzerindeki hava sahası Azerbaycan Cumhuriyetinin ülkesinin bir parçasıdır.

III. Azerbaycan Cumhuriyetinin toprakları başkasına devredilemez. Azerbaycan Cumhuriyeti kendi topraklarının hiç bir parçasını hiç bir şekilde kimseye vermez. Yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin kararı ile Azerbaycan’ın bütün halkı arasında yapılan referandum yoluyla, Azerbaycan halkının iradesi doğrultusunda devlet sınırları değiştirilebilir.

I. İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin temin edilmesi Devletin yüce amacıdır.

II. Bu Anayasada gösterilen insan ve vatandaş hak ve özgürlükleri, Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası antlaşmalara uygun olarak uygulanır.

I. Azerbaycan Cumhuriyetinde mülkiyet dokunulmazdır ve devlet tarafından korunur.

II. Mülkiyet, devlet mülkiyeti, özel mülkiyet ve belediye mülkiyeti şeklinde olabilir.

III. Mülkiyet insan ve vatandaş hak ve özgürlükleri, toplum ve devlet menfaatleri, kişilerin haysiyeti aleyhine kullanılamaz.

Doğal kaynaklar, herhangi bir gerçek veya tüzel kişilerin hak ve menfaatine zarar vermemek şartıyla Azerbaycan Cumhuriyetine aittir.

I. Azerbaycan Cumhuriyetinde ekonominin gelişmesi, çeşitli mülkiyet şekilleri temelinde halkın refahının yükseltilmesine hizmet eder.

II. Azerbaycan Devleti, serbest pazar ilişkileri esasına göre ekonominin gelişmesine ortam hazırlar, hür teşebbüsü güvence altına alır; ekonomik ilişkilerde tekelciliğe ve haksız rekabete müsaade etmez.

I. Azerbaycan Devleti, halkın ve her bir vatandaşın refahının yükseltilmesi, sosyal güvenliğinin ve onurlu hayat seviyesinin sağlanması için çalışır.

II. Azerbaycan Devleti kültür, eğitim, sağlık, bilim ve güzel sanatların gelişmesine yardım eder, ülkenin doğasını, halkın tarihi, maddi ve manevi mirasını korur.

II. Çocukların bakımı ve onları terbiye etmek, ana ve babanın görevidir. Bu görevin yerine getirilmesini devlet kontrol eder.

I. Azerbaycan Cumhuriyetinde din, devletten ayrıdır. Bütün dini inançlar, kanun karşısında eşittirler.

II. İnsan onurunu küçük düşüren veya hümanist prensiplere aykırı dinlerin yayılması ve propagandası yasaktır.

II. Paranın tedavüle konulması ve tedavülden kaldırılması hakkı, yalnız Milli Bankaya aittir. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Bankası devletin müstesna mülkiyetindedir.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti arazisinde Manat’tan başka para birimlerinin ödeme aracı olarak kullanılması yasaktır.

Azerbaycan Devletine karşı isyan veya devlet darbesine yardım etmek amacıyla alınan borçlar, Azerbaycan Cumhuriyeti tarafından bir yükümlülük olarak kabul edilmez ve ödenmez.

I. Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet dili Azerbaycan dilidir. Azerbaycan Cumhuriyeti, Azerbaycan dilinin gelişmesini sağlar.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Devleti, halkın konuştuğu diğer dillerin serbestçe kullanılmasını ve gelişmesini sağlar.

I. Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet simgeleri, Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet bayrağı, Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet arması ve Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet Marşıdır.

II. Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet bayrağı eşit genişlikte üç yatay parçadan ibarettir. Üst parça mavi, orta parça kırmızı, alt parça ise yeşil renklidir ve kırmızı parçanın ortasında bayrağın her iki yüzünde beyaz renkli hilal ve sekiz köşeli yıldız tasvir edilmiştir. Bayrağın genişliğinin uzunluğuna oranı 1:2’dir.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet bayrağı ve Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet armasının tasviri, Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Marşının söz ve müziği Azerbaycan Cumhuriyeti anayasal kanunu ile belirlenir.

I. Herkesin, doğduğu andan itibaren dokunulmaz, ihlal edilemez ve devredilmez hak ve özgürlükleri vardır.

II. Hak ve özgürlükler, herkesin toplum ve diğer kişiler karşısındaki sorumluluğunu ve görevlerini de kapsar.

III. Devlet, ırkına, milliyetine, dinine, diline, cinsine, kökenine, mal varlığına, görevine, görüşüne, siyasi parti, sendika ve diğer toplumsal birliklerdeki üyeliğine bakılmaksızın herkesin, hak ve özgürlüklerinin eşitliğini güvence altına alır. İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerini ırk, milliyet, din,dil, cins, köken, görüş, siyasi ve sosyal kimlik nedeniyle sınırlandırmak yasaktır.

I. Herkesin kanunen yasaklanmayan usul ve vasıtalarla, kendi hak ve özgürlüğünü savunma hakkı vardır.

II. Devlete silahlı saldırı zamanı düşman askerlerinin öldürülmesi, kesinleşmiş mahkeme kararına istinaden idam cezasının uygulanması ve kanunla belirlenen diğer haller dışında herkesin yaşama hakkı dokunulmazdır.

III. İstisnai ceza tedbiri olan ölüm cezası, tümüyle kaldırılıncaya kadar, yalnız devlete, insan hayatına ve sağlığına karşı işlenmiş en ağır suçlara göre kanunla belirlenebilir.

IV. Kanunla öngörülen meşru müdafaa, zaruret hali, suçlunun yakalanması ve tutuklanması, tutuklunun bulunduğu yerden kaçmasının önlenmesi, devlete karşı isyanın bastırılması veya darbenin önlenmesi, ülkeye karşı silahlı saldırı durumları dışında, insana karşı silah kullanımı yasaktır.

II. Özgürlük hakkı, yalnız kanunla belirlenmiş şekilde yakalama, tutuklama veya özgürlüğü bağlayıcı cezaya çaptırılma yoluyla sınırlanabilir.

III. Yasal şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarında bulunan herkes, serbest hareket edebilir, kendine ikamet yeri seçebilir ve Azerbaycan Cumhuriyeti toprakları dışına çıkabilir.

IV. Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşının her zaman engelsiz kendi ülkesine dönme hakkı vardır.

II. Mülkiyetin hiçbir türüne üstünlük verilmez. Mülkiyet hakkı, ayrıca özel mülkiyet hakkı, kanunla korunur.

III. Herkesin mülkiyetinde menkul ve gayri menkul malvarlığı olabilir. Mülkiyet hakkı, malikin tek başına veya başkaları ile birlikte malvarlığına sahip olma, kullanma ve onun üzerinde karar verme haklarından ibarettir.

IV. Hiçkimse mahkeme kararı olmadan mülkiyetten yoksun bırakılamaz. Malvarlığının tamamı müsadere edilemez. Devlet veya toplum ihtiyaçları için mülkiyetin kamulaştırılmasına ancak önceden değerinin ödenmesi şartıyla izin verilebilir.

II. Telif hakkı, icat hakkı ve fikri hakların başka çeşitleri kanunla korunur.

II. Kanunda belirtilen haller dışında, kişinin hayatına, fiziksel ve ruhsal sağlığına, mülkiyetine, konutuna dokunmak, ona karşı zor kullanmak yasaktır.

II. Herkesin özel ve aile sırlarını saklama hakkı vardır. Kanunla öngörülen haller dışında özel hayata müdahale etmek yasaktır.

III. Kendi rızası olmadan, bir kimsenin özel hayatı hakkında bilgi toplanmasına, saklanmasına, kullanılmasına ve yayılmasına izin verilmez.

IV. Herkesin yazışma, telefon konuşmaları, posta, telgraf ve diğer haberleşme araçlarıyla verilen bilgilerdeki sırların saklanılması hakkını devlet güvence altına alır. Bu hak, kanunla öngörülen şekilde, suçun önlenmesi veya soruşturma sırasında gerçeğin ortaya çıkarılması için sınırlanabilir.

II. Kanunla belirtilmiş haller veya mahkeme kararı dışında, konutta yaşayanların rızası olmadan hiç kimse konuta giremez.

II. Nikah gönüllü razıya dayanarak yapılır. Hiçkimse zorla evlendirilemez.

III. Nikah ve aile, devletin himayesindedir. Analık, babalık ve çocukluk kanunla korunur. Devlet çok çocuklu ailelere yardım eder.

IV. Karı ve kocanın hakları eşittir. Çocukların bakımını üstlenmek ve onları terbiye etmek anne ve babaların hem hakkı, hem de görevidir.

V. Ebeveyne saygı göstermek ve onların bakımını üstlenmek, çocukların görevidir.18 yaşında ve çalışma gücü olan çocuklar, çalışma gücü olmayan ebeveynlerine bakmakla görevlidirler.

II. Herkesin çalışma yeteneğine göre, serbest şekilde kendisine faaliyet türü, meslek, uğraş alanı ve iş yeri seçme hakkı vardır.

IV. İş sözleşmeleri serbestçe yapılır. Hiç kimse iş sözleşmesi yapmaya zorlanamaz.

V. Şartları ve süresi kanunla belirlenen ve bir mahkeme kararı ile zorunlu çalıştırma, askerlik hizmeti sırasında yetkililerin emirlerini yerine getirmeye bağlı çalıştırma, olağanüstü hal ve sıkıyönetim durumlarında vatandaşlara gereken işleri yaptırma halleri mümkündür.

VI. Herkesin güvenli ve sağlıklı ortamda çalışma, hiç bir ayrım gözetmeksizin işine göre devlet tarafından belirlenmiş asgari ücret miktarından az olmayan ücret alma hakkı vardır.

VIII. Devlet, işsizliğin ortadan kaldırılması için bütün imkanları kullanır.

I. Herkesin tek başına veya başkaları ile birlikte grev yapma hakkı vardır.

II. İş sözleşmesi esasına göre çalışanların grev hakkı, yalnız kanunda öngörülen hallerde sınırlanabilir. Azerbaycan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerinde ve diğer silahlı birliklerde görev yapan askeri ve sivil personel grev yapamaz.

III. Bireysel ve toplu iş anlaşmazlıkları kanunla öngörülen usullerle halledilir.

II. İş sözleşmesiyle çalışan kişilere kanunla öngörülmüş fakat günde 8 saatten fazla olmayan iş günü, tatil ve bayram günleri, yılda en azından bir defa 21 takvim gününden az olmayan ücretli izin verilir.

II. Yardıma muhtaç olanlara yardım etmek, ilk önce onların aile üyelerinin görevidir.

III. Herkes kanunla öngörülmüş yaşa ulaştığında; hastalık, sakatlık, aile reisinin kaybı, çalışma gücünü yitirme, işsiz olma ve kanunla öngörülen diğer durumlarda sosyal güvenlik hakkına sahiptir.

IV. Emeklilik maaşı ile sosyal yardım tutarlarının asgari oranları kanunla belirlenir.

V. Devlet hayırseverlik faaliyetini, isteğe bağlı sosyal sigortayı ve sosyal güvenliğin diğer türlerini destekler ve onların gelişmesi için imkanlar yaratır.

II. Herkesin çevrenin gerçek durumu hakkında bilgi toplamak ve çevre hukukuna aykırı hareketler sonucunda, sağlığına ve malvarlığına verilmiş zararın tazminatını alma hakkı vardır.

I. Herkesin kültürel hayata katılma, kültür tesislerinden ve kültür değerlerinden yararlanma hakkı vardır.

II. Herkes tarihi, kültürel ve manevi mirasa saygıyla yaklaşmalı, ona özen göstermeli, tarihi ve kültürel eserleri korumalıdır.

II. Devlet, çeşitli mülkiyetteki sağlık kuruluşlarının gelişmesi için gerekli tedbirler alır, hıfzısıhha-epidemioloji düzeninin sağlanmasını güvence altına alır, sağlık sigortasının çeşitli türleri için imkanlar yaratır.

III. İnsanların hayatı ve sağlığına zarar veren gerçekleri ve durumları gizleyen görevli kişiler, kanun gereği sorumludur.

IV. Maddi durumuna bakmaksızın özel yetenekli kişilerin eğitimini devam ettirmesi, devlet tarafından temin edilir.

II. Devlet, toplu konutların ve evlerin yapılmasını teşvik eder, kişilerin konut hakkını gerçekleştirmek için özel tedbirler alır.

I. Herkesin ana dilini kullanma hakkı vardır. Herkesin istediği dilde eğitim ve öğrenim görme, yaratıcılıkla uğraşma hakkı vardır.

II. Kişi onuru devlet tarafından korunur. Hiçbir durum kişi onurunun aşağılanmasına hak veremez.

III. Hiç kimseye işkence ve eziyet edilemez, hiç kimse insan onurunu alçaltan muamele veya cezaya maruz bırakılamaz. Kendisinin rızası olmadan, hiç kimsenin üzerinde tıbbi, bilimsel veya başka deneyler yapılamaz.

II. Hiç kimse kendi düşünce ve inancını açıklamağa veya düşünce ve inancından dönmeye zorlanamaz.

III. Irki, milli, dini, sosyal kin ve düşmanlığı teşvik etmeye ve propaganda yapmaya izin verilemez.

II. Herkesin dini tutumunu bağımsız olarak belirleme, herhangi bir dine tek başına veya başkalarıyla birlikte inanma veya hiçbir dine inanmama, dini inancıyla bağlı görüşlerini ifade etme ve yayma hakkı vardır.

III. Dini törenlerin yapılması, kamu düzenini bozmadığı takdirde veya genel ahlaka aykırı değilse serbesttir.

II. Herkesin başkalarıyla birlikte devlet organlarını önceden haberdar etmek şartıyla olaysız, silahsız bir araya gelmek, toplantı, miting, gösteri, yürüyüş düzenleme, protesto etme hakkı vardır.

I. Herkesin, istediği bilgiyi yasal yolla aramak, elde etmek, ulaştırmak, hazırlamak ve yayınlamak özgürlüğü vardır.

II. Kitlesel bilgilenme özgürlüğü güvence altına alınır. Kitle iletişim araçlarında, ayrıca basında devlet sansürü yasaktır.

II. Devlet edebi-bedii, bilimsel-teknik ve diğer yaratıcılık çeşitlerinin serbestçe yapılmasını güvence altına alır.

Azerbaycan devletine mensup olan, onunla siyasi ve hukuki bağlılığı, ayrıca karşılıklı hak ve ödevleri olan kişi Azerbaycan Cumhuriyetinin vatandaşıdır. Azerbaycan Cumhuriyetinin toprağında veya Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarından doğmuş kişi Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşıdır. Ebeveynlerinden birisi Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı olan kişi Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşıdır.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı hiç bir durumda Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlığından mahrum edilemez.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı hiç bir durumda Azerbaycan Cumhuriyetinden kovulamaz veya yabancı bir devlete verilemez.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti, toprakları dışında geçici veya sürekli olarak yaşayan vatandaşların hukuken korunmasını güvence altına alır ve onları himaye eder.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının, toplum ve devletin siyasi yaşamına serbest katılma hakkı vardır.

II. Devlete isyan veya darbe girişimine karşı serbestçe direnmek, her bir Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşının hakkıdır.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının devlet yönetimine katılma hakları vardır. Onlar bu hakkı doğrudan veya temsilcileri vasıtasıyla gerçekleştirebilirler.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları devlet organlarında görev yapma olanağına sahiptirler. Devlet organlarının görevlileri, yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları arasından seçilir. Yabancılar ve vatandaşlığı olmayanlar devlet görevine, kanunla belirlenen şekilde kabul edilebilirler.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının, devlet organlarına seçme ve seçilme, aynı zamanda referanduma katılma hakkı vardır.

II. Mahkeme kararıyla fiil ehliyetsizliyi tasdik olunan kişiler seçimlere, ayrıca referanduma katılma hakkına sahip değildirler.

III. Askeri personelin, hakimlerin, devlet memurlarının, din görevlilerinin, mahkemenin yürürlüye girmiş kesin hükmüyle ceza infaz kurumlarında bulunan kişilerin, bu Anayasa ve kanunda öngörülmüş diğer kişilerin seçimlere katılma hakkı, kanunla sınırlandırılabilir.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının devlet organlarına şahsen müracaat etmek, ayrıca ferdi ve topluca yazılı müracaatlar göndermek hakkı vardır. Her bir müracaata, kanunla belirlenmiş usulde ve sürede yazılı olarak cevap verilmelidir.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları, devlet organlarının ve onların yetkililerinin, siyasi partilerin, sendikaların ve diğer toplumsal örgütlerin ve ayrıca tek tek vatandaşların faaliyetlerini veya işlerini eleştirme hakkına sahiptir. Eleştiri yüzünden takip etmek yasaktır. Hakaret ve iftira eleştiri sayılmaz.

II. Herkes istenilen örgütü, ayrıca siyasi partiyi, sendika ve diğer toplumsal örgütleri kurma veya mevcut bir örgüte katılma hakkına sahiptir. Bütün örgütlerin serbestçe faaliyet göstermeleri güvence altına alınır.

III. Kimse herhangi bir örgüte katılmaya veya onun üyeliğinde kalmaya zorlanamaz.

IV. Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarının tamamında veya herhangi bir bölgesinde yasal devlet hakimiyetini zorla devirme amacı güden örgütler yasaktır. Anayasa ve kanunları ihlal eden örgütlerin faaliyetlerine ancak mahkeme kararı ile son verilir.

Herkes kanunla öngörülen usullerde, kendi imkanlarını, yeteneğini ve malvarlığını serbestçe kullanarak tek başına veya başkaları ile birlikte hür teşebbüs faaliyeti veya kanunla yasaklanmamış diğer ekonomik faaliyet çeşitleri ile uğraşabilir.

II. Herkes devlet organları, siyasi partileri, sendikaları, diğer toplumsal birlikleri ve görevli kişileri karar ve hareketlerinden (veya hareketsizliğinden) dolayı mahkemeye şikayette bulunabilir.

II. Kanunla belirlenmiş durumlarda hukuki yardım ücretsizdir ve devlet tarafından karşılanır.

III. Herkesin yetkili devlet organları tarafından tutuklandığı, hapse atıldığı ve suç işlemekle itham edildiği andan itibaren avukatının yardımından yararlanma hakkı vardır.

Herkesin, davasına kanunla öngörülen mahkemede bakılması hakkı vardır. Kişinin rızası olmadan davasına başka mahkemede bakılmasına izin verilmez.

I. Herkesin suçsuzluk karinesi hakkı vardır. Suç işlemekle suçlanılan herkes, suçu kanunla öngörülen şekilde ispat edilmemişse ve bu konuda mahkemenin kesinleşmiş bir kararı yoksa o kişi suçsuz sayılır.

II. Kişinin suçlu olduğuna dair esaslı şüpheler varsa, suçlu olarak kabul edilemez.

III. Suç işlemekle suçlanan kişi, kendisinin suçsuzluğunu ispat etmek zorunda değildir

IV. Muhakeme sürecinde kanuna aykırı şekilde elde edilmiş delillerden yararlanılamaz.

Mahkeme tarafından mahkum edilen herkesin, kendisi hakkında verilmiş bir hükme, kanunla öngörülen usullerde yeniden üst merci mahkemede bakılması, ayrıca kendisinin affedilmesi ve cezanın hafifletilmesi ile ilgili başvuru hakkı vardır.

Hiç kimse kendisine, karısına (kocasına), evlatlarına, ebeveynlerine, erkek ve kız kardeşlerine karşı ifade vermeye zorlanamaz. Aleyhinde ifade verilmesi zorunlu olmayan akrabaların tam listesi kanunla belirlenir.

Yetkili devlet organlarının yakaladığı, tutukladığı, suç işlemekle itham ettiği her bir kişiye derhal hakları bildirilir ve yakalanmasının, tutuklanmasının ve suçlanmasının sebepleri izah edilir.

I. Suç işleme, ayrıca yetkinin kötüye kullanılması sonucunda zarar gören kimsenin hakları kanunla korunur. Zarar görmüş kimsenin yargılama sürecine iştirak etme ve kendisine verilen zararı isteme hakkı vardır.

II. Herkesin, devlet organlarının, ya da bu organlardaki görevli kişilerin kanuna aykırı hareketleri veya hareketsizlikleri sonucunda uğradığı zararı, devletten talep etme hakkı vardır.

I. Yabancılar ve vatandaşlığı olmayan kişiler Azerbaycan Cumhuriyetinde bulunurken, kanunla veya Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası antlaşmalarla belirlenmiş başka bir durum söz konusu değilse, Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları gibi bütün haklardan yararlanır ve bütün görevleri yerine getirirler.

II. Azerbaycan Cumhuriyetinde devamlı yaşayan veya geçici olarak ikamet eden yabancıların ve vatandaşlığı olmayan kişilerin hak ve özgürlükleri yalnız uluslararası hukuk kurallarına ve Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarına uygun olarak sınırlandırılabilir.

I. Herkes tarafından kabul edilmiş olan uluslararası hukuk normlarına uygun olarak Azerbaycan Cumhuriyeti yabancılara ve vatandaşlığı olmayan kişilere siyasi sığınma hakkı verir.

II. Siyasi görüşüne, ayrıca Azerbaycan Cumhuriyetinde suç sayılmayan eylemlere göre takip edilen kişiler başka devlete verilemez.

I. Anayasada belirlenen insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerini kollamak ve korumak, yasama, yürütme ve yargı organlarının görevidir.

II. İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin kullanımını hiç kimse sınırlayamaz.

III. Savaş, sıkıyönetim ve olağanüstü hal, ayrıca seferberlik ilan edilirken insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin kullanımı Azerbaycan Cumhuriyetinin uluslararası yükümlülükleri dikkate almak şartı ile kısmen ve geçici olarak sınırlandırılabilir. Kullanılması sınırlandırılan hak ve özgürlükler hakkında halka önceden bilgi verilir.[13]

IV. Hiçbir şekilde, hiç kimse din, vicdan, düşünce ve inancını açıklamaya mecbur edilemez ve bu yüzden suçlanamaz.

V. Bu Anayasanın hiç bir hükmü, insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin kaldırılmasına yönelik bir norm olarak yorumlanamaz.

VI. Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde insan ve vatandaş hak ve özgürlükleri doğrudan yürürlüktedir.

VII. İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerin ihlal edilmesiyle ilgili çekişmeler mahkemelerce çözülür.

VIII. Hiç kimse işlediği zaman hukuka aykırı sayılmayan bir davranıştan sorumlu tutulamaz. Hukuk ihlali yapıldıktan sonra yeni kanunla bu harekete göre sorumluluk ortadan kaldırılmışsa veya hafifletilmişse, yeni kanun hükümleri uygulanır.

I. Devlet ve toplum karşısında herkesin, hak ve özgürlüklerinden kaynaklanan görevleri vardır.

II. Her bir kişi Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve kanunlarına uymalı, başkalarının hak ve özgürlüklerine saygı göstermeli, kanunla belirlenmiş diğer ödevleri yerine getirmelidir.

I. Kanunla belirlenmiş vergileri ve devlete yapılacak diğer ödemeleri zamanında ödemek herkesin borcudur.

II. Hiç kimse kanunla öngörülmüş durumlar dışında ve kanunla belirtilenden fazla vergi ve diğer devlet ödemeleri yapmağa zorlanamaz.

II. Göreve seçilme veya tayin yolu ile yasama, yürütme veya mahkeme organlarında çalışan kişiler, kendi görevlerini dürüst ve layıkıyla yapmamalarından dolayı sorumluluk taşırlar ve kanunla belirtilen hallerde bu konuda yemin ederler.

III. Göreve seçilme veya tayin yoluyla yasama, yürütme veya mahkeme organlarında çalışan, ayrıca Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına sadık kalacağına dair yemin etmiş kişi, devlet aleyhine suç işlemek, ya da devlete karşı isyan veya darbe ile suçlanmış ve bu suçtan dolayı mahkum olmuşsa bu görevden ayrılmış sayılır ve bir daha bu göreve gelemez.

Her vatandaş Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet simgelerine - bayrağına, armasına, Devlet marşına saygı göstermelidir.

I. Vatanı savunmak her bir vatandaşın borcudur. Kanunla belirlenmiş şekilde vatandaşlar askeri hizmette bulunurlar.

II. Vatandaşların inancı askeri hizmet yapmaya ters düşüyorsa, kanunla belirlenmiş durumlarda askerlik hizmetinin alternatif bir hizmetle değiştirilmesi mümkündür.

Hiç kimse Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına veya kanunlarına ters düşen görevleri icra etmeye zorlanamaz.

Anayasanın ve kanunların ihlal edilmesi, ayrıca bu Anayasada ve kanunlarda belirtilen hakların kötüye kullanılması veya görevlerin yerine getirilmemesi kanunla öngörülen sorumluluklara neden olur.

Azerbaycan Cumhuriyetinde yasama hakimiyeti, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi tarafından kullanılır.

Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Milletvekilleri Seçimlerinin Esasları[15]

Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilleri, çoğunluk seçim sistemi üzere genel, eşit ve doğrudan seçim hakkı esasında serbest, şahsi ve gizli oylama yolu ile seçilirler.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekillerinin seçimi her 5 yılda bir Kasım ayının ilk Pazar günü yapılır.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekillerinin görev süresi, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin görev süresi ile sınırlıdır.

IV. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilliğinden ayrılanların yerine, yeni seçim yapılırsa, yeni seçilen milletvekilinin görev süresi, ayrılan milletvekilinin kalan görev süresi ile sınırlıdır.

I. Azerbaycan Cumhuriyetinde, yaşı 25’den aşağı olmayan her bir vatandaş, kanunla belirlenen şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekili seçilebilir.

II. İkili vatandaşlığı olan, başka devletler karşısında yükümlülüğü olan, yürütme veya yargı organlarında çalışan, bilimsel, pedagojik ve yaratıcı faaliyetler istisna olmak üzere, diğer ücretli faaliyetle uğraşan kişiler, din görevlileri, fiili ehliyetsizliyi mahkemece tasdik edilenler, ağır suçlardan mahkum olmuş kişiler, mahkemenin yürürlüye girmiş kesin kararıyla ceza infaz yerlerinde hükümlü bulunan kişiler Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekili seçilemezler.

Milletvekillerinin Seçim Sonuçlarının

Seçim sonuçlarının doğruluğunu, kanunla belirlenmiş şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, denetler ve onaylar.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclis milletvekillerinin görev süreleri, yeni seçilmiş olan Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk toplantı günü sona erer.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilliğinden ayrılanların yerine seçimler, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin görev süresinin bitimine 120 günden daha az bir süre kalmışsa, yapılmaz.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi, 83 milletvekilinin yetkileri onaylandığında, yetkili sayılır.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi bahar ve güz dönem toplantıları olmak kaydıyla her yıl iki olağan yapar.

Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin 83 milletvekilinin yetkisi onaylandıktan sonra Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk oturumu aynı günden başlayarak en geç bir hafta içinde yapılır.

Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine seçimlerden sonra, Ekimin 10’dek veya Martın 10’dek 83 milletvekilinin yetkileri onaylanmazsa, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk toplantısının yapılma zamanını, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi belirler.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisini olağanüstü toplantıya, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Başkanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanın veya Azerbaycan Milli Meclisinin 42 milletvekilinin talebi üzerine çağırır.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin olağanüstü toplantısının gündemini, toplanmasını talep edenler belirler. Bu gündemdeki konular görüşüldükten sonra olağanüstü toplantı sona erer.

Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Milletvekilliğinden Mahrum Etme ve Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Milletvekillerinin Yetkilerinin Kaybedilmesi[17]

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekili, aşağıdaki hallerde yetkisinden mahrum edilir;

2) Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlığından çıktığında veya başka bir devletin vatandaşlığına geçtiğinde;

3) Suç işlediğinde ve mahkemenin bu konuda yürürlüğe girmiş kesin hükmü bulunduğunda;

4) Devlet organlarında görev aldığında, din görevlisi olduğunda, özel teşebbüs, ticari ve diğer ücretli bir faaliyetle (bilimsel, pedagojik ve yaratıcı faaliyet hariç) uğraştığında;

Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekilliğinden mahrum etme hakkında karar, kanunla belirlenmiş şekilde kabul edilir.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilleri, yetkilerini sürekli kullanamadığında ve kanunla öngörülmüş diğer durumlarda yetkilerini kaybederler. Bu konudaki kararın kabul edilme şekli kanunla belirlenir.

I. Yetki süresi boyunca Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilinin kişiliği dokunulmazdır. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekili yetki süresi boyunca suçüstü yakalanma durumu hariç, suçlanamaz, tutuklanamaz, hakkında mahkemece idari ceza uygulanamaz, üzeri aranamaz, muayene edilemez. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Milletvekili suçüstü yakalanırsa tutuklanabilir. Böyle bir durumda Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekilini tutuklayan organ, derhal Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısına haber vermelidir.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti milletvekilinin dokunulmazlığına, yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısının talebi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin kararıyla son verilebilir.

Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilleri, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisindeki faaliyet, oy verme ve ifade ettiği düşünceleri nedeniyle sorumluluk altına alınamazlar. Kendi rızası olmadan bu durumlara ilişkin açıklama istenemez ve ifade alınamaz.

Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi kendi çalışma düzenini belirler ve Milli Meclisin ilgili organlarını oluşturur, ayrıca kendi başkan ve yardımcılarını seçer, daimi ve diğer komisyonlar kurar, Bütçe Denetleme Kurulunu oluşturur.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi yetkisine giren konularda Anayasal kanunlar, kanunlar ve kararlar alır.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde Anayasal kanunlar, kanun ve kararlar bu Anayasa ile öngörülen şekilde kabul edilir.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Milletvekilleri oy kullanma hakkını bizzat yerine getirirler.

IV. Kanunlarda ve Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi kararlarında yürütme ve mahkeme organlarına açıktan emirler verilemez.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi aşağıdaki konulara ilişkin genel hususları belirler:

1) Bu Anayasada tespit edilmiş insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinden yararlanma, bu hak ve özgürlüklerin devlet güvencesi;

3) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi seçimleri ve Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekillerinin statüsü;

13) Mülkiyet hakkı, ayrıca devlet, özel ve belediye mülkiyetinin hukuki rejimi, fikri mülkiyet hakkı; diğer eşya hakları; borçlar;

17) Suç ve diğer hukuk ihlallerinin belirlenmesi, onların işlenmesine göre sorumluluğun belirlenmesi;

II. Bu maddenin 2., 3., 4. bentlerinde belirtilen konular hakkındaki kanunlar 83 oy çoğunluğu ile, diğer konulara dair kanunlar ise 63 oy çoğunluğu ile kabul edilir.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi aşağıdaki konuları çözümlemekte yetkilidir.

2) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti diplomatik temsilciliklerinin kurulması;

5) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine, devlet bütçesinin onaylanması ve uygulanmasının denetimi;

6) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerisi ile Azerbaycan Cumhuriyetinin İnsan Hakları Müvekkilinin seçilmesi;

7) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti askeri stratejisinin onaylanması,

8) Bu Anayasada öngörülen durumlarda, Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanının fermanlarının onaylanması;

9) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanının göreve atamasına onay verilmesi;

10) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi ve Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemeleri hakimlerinin atanması;

11) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısının göreve atanması ve görevden alınmasına onay verilmesi;

12) Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin teklifi üzerine, Azerbaycan Cumhurbaşkanının impeachment usulü ile görevden uzaklaştırılması;

13) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifiyle, hakimlerin görevlerinden uzaklaştırılması;

14) Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kuruluna güvenoyu meselesinin halledilmesi;

15) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Bankası Yönetim Kurulu üyelerinin göreve atanması ve görevden uzaklaştırılması;

16) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerinin fonksiyonu dışındaki görevlerin icrası için görevlendirilmesine izin verilmesi;

17) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının müracaatı üzerine savaş ilanı edilmesi ve barış sağlanmasına izin verilmesi;

II. Bu maddenin 1-5’nci bentlerinde belirtilen konular üzere 63 oy çokluğu ile kanunlar, diğer konularda ise Anayasada başka bir usul belirlenmemişse aynı usulde kararlar kabul edebilir.

III. Bu Anayasada Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin yetkilerine ait edilen diğer konulara, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin işleyişli ile ilgili konulara, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin fikir bildirmesi gereken konulara ilişkin karar kabul edilir.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde yasama teşebbüs hakkı (kanun taslakları ve diğer konuların Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin görüşmesine sunma hakkı) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekillerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesine, Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığına ve Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisine aittir.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi ve Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin yasama teşebbüsünde bulunarak, Azerbaycan Cumhuriyetinin Milli Meclisinin müzakeresine sunduğu kanun ve karar taslakları sunulduğu şekliyle görüşülür ve oylamaya konur.

III. Bu kanun veya karar taslaklarında değişiklikler, yasama teşebbüsünde bulunan organın rızasıyla yapılabilir.

IV. Yasama teşebbüsünde bulunarak, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanın, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin, Azerbaycan Cumhuriyetinin Savcılığının veya Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin Azerbaycan Cumhuriyetinin Milli Meclisine sunduğu kanun ve karar taslakları sunulduğu günden itibaren iki ay içinde oylamaya konur.

V. Kanun veya karar taslağı Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Ali Mahkemesi veya Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi tarafından acil ilan edilirse, bu süre 20 gündür.

I. Kanunlar kabul edildiği günden itibaren 14 gün içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının imzasına sunulur.

II. Acil ilan edilen kanun taslağı, kabul edildiği günden itibaren 24 saat içinde, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına imzaya sunulur.

Kanun ve Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin almış olduğu kararların içeriğinde başka bir usul belirtilmemişse, kanun ve karar yayınlandığı günden itibaren yürürlüğe girmiş olur.

Azerbaycan Cumhuriyeti’nde yürütme hakimiyeti, Azerbaycan Cumhurbaşkanına aittir.

Yaşı 35’den aşağı olmayan, Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde 10 yıldan fazla sürekli yaşamış, seçimlere iştirak etme hakkına sahip olan, ağır bir suçtan mahkum olmamış, başka devletlere karşı yükümlülüğü olmayan, yüksek öğrenim yapmış, ikili vatandaşlığı olmayan Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı seçilebilir.

I. Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı genel, eşit ve doğrudan seçim esasına göre serbest, şahsi ve gizli oylama yolu ile 5 yıllık süre için seçilir.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, oylamaya katılanların yarıdan fazlasının oy çoğunluğu ile seçilir.

III. Bu oy çoğunluğu, oylamanın birinci aşamasında sağlanmazsa oy verme gününden sonraki ikinci Pazar günü, oylamanın ikinci aşaması yapılır. İkinci aşamaya birinci aşamada en çok oy alan iki aday, ya da en çok oy alan ve adaylığını geri alan adaylardan sonra gelen iki aday katılabilir.

IV. Oylamanın ikinci aşamasında, oy çoğunluğunu sağlayan aday Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı seçilmiş sayılır.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçim sonuçları hakkındaki bilgi, seçim gününden 14 gün içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi tarafından resmen ilan edilir.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçilen kişi, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçim sonuçlarının ilan edildiği günden itibaren 3 gün içinde Anayasa Mahkemesi hakimlerinin de katıldığı törende şu şekilde aşağıdaki andı içer: "Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı yetkilerini kullanırken Azerbaycan Cumhuriyetinin Anayasasını esas alacağıma, devletin bağımsızlığını ve ülke bütünlüğünü koruyacağıma, halka liyakatle hizmet edeceğime and içerim "

II. And içtiği günden itibaren Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı kendi yetkilerinin icrasına başlamış olur.

I. Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, istifa ettiğinde, sağlık nedeni ile yetkilerini kullanamaması halinde, bu Anayasa ile öngörülen durumlarda ve usulüne göre görevinden uzaklaştırıldığında, zamanından önce görevinden ayrılmış sayılır.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının istifası durumunda, istifa dilekçesi Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesine sunulur. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, istifa dilekçesinin Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının kendisi tarafından verildiğine emin olduktan sonra, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının istifasının kabulüne dair karar verir. Bu andan itibaren Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı görevinden ayrılış sayılır.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının sağlık nedeniyle görevini yerine getirme yeteneğini tamamen kaybettiği konusunda bilgi verildiğinde, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi bu gerçeğin aydınlatılması için Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesine başvurur. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi bu konudaki kararı, hakimlerin 6 oy çokluğu ile kabul eder. Eğer Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi bu bilgiyi gerçek bulmazsa konu kapanmış olur.

Cumhurbaşkanının Görevinden Ayrılması Durumunda Yetkilerinin Kullanılması[22]

I. Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı süresinden önce görevinden ayrıldıktan sonraki 3 ay içinde Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanlığına olağanüstü seçim yapılır. Bu durumda Azerbaycan Cumhuriyetinin yeni Cumhurbaşkanı seçilinceye kadar, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yetkilerini Azerbaycan Cumhuriyetinin Başbakanı kullanır.

II. Bu süre içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanın yetkilerini kullanan Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı istifa ederse veya sağlık durumuna göre yetkileri kullanma yeteneğini tamamen kaybederse, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yetkilerini Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Başkanı kullanır.

III. Bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen sebeplerle, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı yetkilerinin Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Başkanı tarafından da kullanılamaması durumunda, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı yetkilerinin başka bir yetkili kişi tarafından kullanılacağına karar verir.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı dokunulmazlık hakkına sahiptir. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının şeref ve onuru kanunla korunur.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının görevden alınması önerisi, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının ağır suç işlemesi durumunda Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin girişimiyle, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin 30 gün içinde vereceği görüş üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine sunulabilir.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekillerinin 95 oy çokluğu ile alınan karara göre Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı görevden uzaklaştırılabilir. Bu kararı Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Başkanı imzalar. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi bir hafta içinde bu kararın imzalanmasına taraf olmazsa, karar yürürlüğe girmez.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının görevden uzaklaştırılması hakkında karar Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine başvurduğu günden başlayarak, 2 ay içinde kabul edilmelidir. Bu süre içinde söz konusu karar kabul edilmezse, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına karşı yapılan suçlama reddedilmiş sayılır.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve ailesinin harcamaları devlet tarafından temin edilir. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve onun ailesinin güvenliği, özel güvenlik birimleri tarafından sağlanılır.

2) Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bütçesini Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayına sunar;

4) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızasıyla Azerbaycan Cumhuriyetinin Başbakanını göreve atar; Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanını görevden alır;

5) Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu üyelerini göreve atar ve görevden alır; gerektiğinde Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu toplantılarına başkanlık eder;

6) Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun istifası hakkında karar kabul eder;

7) Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bütçesinde yürütme hakimiyeti için ayrılmış harcamalar çerçevesinde merkezi ve yerel yürütme organlarını kurar;

8) Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu ve Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun karar ve emirlerini, merkezi ve yerel icra organlarının düzenlemelerini iptal eder;

9) Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkeme ve Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemeleri hakimlerinin göreve atanmasıyla bağlı Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine öneride bulunur; Azerbaycan Cumhuriyetinin diğer mahkemelerinin hakimlerini göreve atar; Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısını Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızası ile göreve tayin eder ve görevden alır;

10) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Bankası Yönetim Kurulu üyelerinin göreve atanması ve görevden alınmasıyla ilgili Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine teklif sunar;

11) Azerbaycan Cumhuriyeti askeri doktrinini Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayına sunar;

12) Azerbaycan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerinin yüksek komuta heyetini göreve atar veya görevden alır;

13) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğini kurar ve onun yöneticisini tayin eder;

14) Azerbaycan Cumhuriyetinin İnsan Hakları Müvekkilinin seçilmesine ilişkin Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine öneride bulunur

15) Azerbaycan Cumhuriyetinin dış ülke ve uluslararası teşkilatlardaki diplomatik temsilciliklerinin tesis edilmesi için Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine öneride bulunur, Azerbaycan Cumhuriyetinin dış ülkelerde ve uluslararası teşkilatlardaki diplomatik temsilcilerini atar ve geri çağırır;

16) Yabancı devletlerin diplomatik temsilcilerinin güven mektuplarını ve avdetnamelerini kabul eder;

17) Devletlerarası ve hükümetler arası antlaşmalar yapar, devletler arasındaki uluslararası antlaşmaların onaylanması veya iptal edilmesi için Milli Meclise sunar; tasdiknameleri imzalar;

25) Genel ve kısmi seferberlik ilan eder; seferberlik nedeniyle göreve çağrılanları terhis eder;

26) Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarını süreli askerlik hizmetine çağırma ve askerlik hizmetinde bulunan görevlilerin yedeğe alınmasıyla bağlı kararlar kabul eder;

28) Azerbaycan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerini, onların fonksiyonu ile bağlı olmayan görevlerin icrası için görevlendirmesine izin vermek amacıyla, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine öneride bulunur;

30) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızasıyla savaş ilan eder ve barış yapar;

31) Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bütçesinde ilgili amaçlar için belirlenmiş harcamalar çerçevesinde özel güvenlik birimleri kurar;

32) Bu Anayasa ile Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ve mahkemelerin yetki alanına dahil edilmeyen diğer konuları idari usulle çözer;

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, kanunları, sunulduğu günden itibaren 56 gün içinde imzalar. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı kanuna itiraz ederse, kanunu imzalamayıp kendi itirazları ile birlikte belirtilen süre içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine geri gönderebilir.

II. Anayasal kanunlar Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından imzalanmazsa, yürürlüğe girmez. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin 83 oy çokluğu ile kabul ettiği kanunları 95 oy çokluğu ile, 63 oy çokluğu ile kabul ettiği kanunları ise 83 oy çokluğu ile yeniden kabul ederse, bu kanunlar tekrar oylandıktan sonra yürürlüğe girer.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarının belli bir kısmı fiilen işgal edildiğinde, yabancı devlet veya devletler Azerbaycan Cumhuriyetine savaş ilan ettiğinde, Azerbaycan Cumhuriyetine karşı gerçek silahlı saldırı tehlikesi belirdiğinde, Azerbaycan Cumhuriyeti toprağı ablukaya alındığında, ayrıca abluka için gerçek tehlike olduğunda Azerbaycan Cumhuriyeti genelinde veya ayrı ayrı bölgelerinde sıkıyönetim ilan eder ve bu konudaki fermanını, 24 saat içerisinde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayına sunar.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, doğal felaketler, salgın ve bulaşıcı hastalıklar, büyük ekolojik ve diğer felaketler meydana geldiğinde, ayrıca Azerbaycan Cumhuriyeti toprak bütünlüğünün ihlaline, devlete karşı isyana veya darbeye yönelik hareketler yapıldığında, şiddet olayları içeren toplumsal kargaşa ortamı meydana geldiğinde, vatandaşların yaşamı ve güvenliği veya devlet organlarının normal işleyişi için tehlike doğuran diğer durumlarda Azerbaycan Cumhuriyetinin ayrı ayrı bölgelerinde olağanüstü hal uygular ve bununla ilgili verdiği fermanı 24 saat içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayına sunar.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı genel esasları belirleyen hususlarda fermanlar, diğer konular hakkında ise emirler verir.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının ferman ve emirleri, bu metinlerde başka bir usul öngörülmemişse yayınlandıkları günden itibaren yürürlüğe girer.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı yürütme yetkisini gerçekleşmek amacı ile Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunu kurar.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yüksek yürütme organıdır.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına tabidir ve ona karşı sorumludur.

IV. Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun çalışma esaslarını, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı belirler.

Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı, yardımcıları, bakanlar ve diğer merkezi yürütme organları başkanlarından oluşur.

Yeni seçilen Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı görevini aldığı ve yetkilerini kullanmaya başladığı günden itibaren, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına istifasını sunar.

Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu toplantılarına, genelde Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı başkanlık eder.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızası ile Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanlığı görevine adaylık önerisini, görevine başladığı günden itibaren bir ay veya Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun istifasından sonra en geç iki hafta içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin müzakeresine sunar.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi, Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanlığı görevine adaylık hakkındaki kararını, bu adaylığın sunulduğu günden itibaren en geç bir hafta içinde kabul eder. Belirtilen usule uyulmazsa veya Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerdiği adayların Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanlık görevine atanması üç defa reddedilirse, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayı olmadan, Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanını atayabilir.

- Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bütçe taslağını hazırlayıp Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına sunar;

- Bakanlıklara ve diğer merkezi yürütme organlarına rehberlik eder, onların düzenlemelerini iptal eder;

- Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yetki verdiği diğer görevleri yapar.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, genel hususlarda kararlar, diğer konularda emirler verir.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun karar ve emirleri, başka bir usul öngörülmediyse yayınlandıkları tarihten itibaren yürürlüğe girer.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanlık görevine 30 yaşını doldurmuş, seçime katılma hakkına sahip, yüksek öğrenimli, hiçbir yabancı devlet karşısında yükümlülüğü olmayan Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı atanır.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı, bakan, diğer merkezi yürütme organı başkanları görevine, yaşı 25’den aşağı olmayan, seçilme hakkına sahip, yüksek öğrenimli, hiçbir yabancı devlete karşı yükümlülüğü olmayan Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları atanabilir.

Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı, yardımcıları, bakanlar, diğer merkezi yürütme organları yöneticileri, seçimli veya atamalı hiç bir görev alamaz, bilimsel, pedagojik ve yaratıcılık faaliyeti dışında hiç bir özel teşebbüsle, ticari ve diğer ücretli faaliyetlerle meşgul olamaz, görev maaşından, ayrıca bilimsel, pedagojik ve yaratıcılık faaliyetinden kazandığı paradan başka ücret alamazlar.

I. Görev süresi boyunca, Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanının şahsi dokunulmazlığı vardır.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı suçüstü yakalanma durumları dışında suçlanamaz, tutuklanamaz, hakkında mahkemece idari ceza uygulanamaz, üzeri aranamaz, muayene edilemez.

III. Başbakan suçüstü yakalanma durumunda tutuklanabilir. Böyle bir durumda tutuklayan organ derhal Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısına haber vermelidir.

IV. Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanın şahsi dokunulmazlığı, yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısının önerisi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından kaldırılır.

I. Yerel yürütme hakimiyeti, yerel yürütme organlarının başkanlarınca kullanılır.

II. Yerel yürütme organları başkanlarını, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı atar veya görevden alır.

III. Yerel yürütme organlarının yetkilerini Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı belirler.

I. Azerbaycan Cumhuriyetinde yargı hakimiyeti yargılama yoluyla yalnız mahkemeler kullanır.

II. Yargı hakimiyetini, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemeleri, Azerbaycan Cumhuriyetinin genel mahkemeleri ve diğer ihtisaslaştırılmış mahkemeler kullanır.

III. Yargı hakimiyeti Anayasa, medeni ve cezai mahkeme icraatı vasıtasıyla ve kanunla öngörülmüş diğer vasıtalarla kullanılır.

IV. Ceza yargılaması sürecine Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığı ve savunan taraf katılır.

VI. Mahkeme yetkisinin değiştirilmesi amacıyla, önceden belirlenmemiş hukuki usullerin uygulanması ve olağanüstü mahkemelerin kurulması yasaktır.

I. 30 yaşın üstünde olan, seçilme hakkına sahip, yüksek hukuk öğrenimine sahip ve hukuk alanında 5 yıldan fazla çalışma tecrübesine sahip olan Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları hakim olabilir.

II. Hakimler, seçimle veya atamalı olan başka bir görevde çalışamaz, bilimsel, pedagojik ve yaratıcılık faaliyetler hariç hiç bir özel teşebbüs, ticari ve diğer ücretli faaliyetle meşgul olamazlar, siyasi faaliyette bulunamazlar ve siyasi partilere üye olamazlar, bilimsel, görev maaşı, ayrıca, pedagojik ve yaratıcılık faaliyetten elde edilen gelir dışında başka bir gelir elde edemezler.

I. Hakimler bağımsızdır, yalnız Azerbaycan Cumhuriyetinin Anayasasına ve kanunlara tabidirler ve görev süresi boyunca değiştirilemezler.

II. Hakimler davalara iyi niyetli, adil, tarafların hukuki eşitliğine, olgulara dayanarak ve kanuna uygun olarak bakarlar.

III. Her hangi bir kişi tarafından ve her hangi bir nedenle doğrudan, yahut dolayısıyla mahkeme faaliyetinin sınırlandırılması, kanuna ters etkisi, baskı ve müdahale gösterilmesi yasaktır.

IV. Adil yargılama, vatandaşların kanun ve mahkeme karşısındaki eşitliği doğrultusunda gerçekleştirilir.

V. Bütün mahkemelerde yargılamalar açık şekilde yürütülür. Mahkeme, açık duruşmanın devlet, çalışma, ticari sırrın ortaya çıkmasına sebep olacağını tahmin ederse, ya da vatandaşların şahsi veya aile hayatının sırlarının koruması zaruretini belirlerse dava kapalı oturumda yürütülebilir.

VI. Kanunla öngörülmüş durumlar hariç, ceza duruşmalarının gıyabi olarak yürütülmesi yasaktır.

VIII. Yargılamanın her hangi bir aşamasında, herkesin savunma hakkı güvenceye alınır.

X. Azerbaycan Cumhuriyetinde mahkeme icraatı, Azerbaycan Cumhuriyeti devlet dilinde veya ilgili bölgedeki çoğunluğun konuştuğu dilde yürütülür. Davaya katılan, fakat duruşmanın yürütüldüğü dili anlayamayan kişilerin, davayla ilgili belgelerle gerçek temas sağlayabilmesi için, mahkemeye tercüman aracılığıyla iştirak etme ve mahkemede kendi ana dilinde konuşma hakkı güvenceye alınır.

III. Hakimlerin görevlerine yalnız kanunla öngörülmüş esaslarla ve kanuna uygun usullerle son verilebilir.

IV. Hakimlerin suç işlemesi halinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin görüşünü alarak suç işleyen hakimin görevden alınması talebini Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine sunar. Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi söz konusu görüşü Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının talebinden sonra en geç 30 gün içinde sunmak zorundadır.

V. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi ve Azerbaycan Cumhuriyeti İktisat Mahkemesi hakimlerinin görevden uzaklaştırılması hakkında karar, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde 83 oy çokluğu ile kabul edilir, diğer hakimlerin görevden uzaklaştırılması hakkında karar ise Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde 63 oy çokluğu ile kabul edilir.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi hakimlerini, Azerbaycan Cumhurbaşkanının önerisi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi atar.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin, Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcılığının, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin sorusuna esasen aşağıdaki konuları çözümler;

1) Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarının, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının ferman ve emirlerinin, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin kararlarının, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun karar ve emirlerinin, merkezi yürütme organlarının normatif hukuki düzenlemelerinin Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına uygunluğu;

2) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları fermanlarının, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarının, merkezi yürütme organlarının normatif hukuki düzenlemelerinin Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarına uygunluğu;

3) Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarının, merkezi yürütme organların normatif hukuki düzenlemelerinin Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanlarına uygunluğu;

4) Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi kararlarının kanunla öngörülmüş durumlarda, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlara uygunluğu;

5) Belediye düzenlemelerinin Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı fermanlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına, (Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinde aynı zamanda, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına) uygunluğu;

6) Azerbaycan Cumhuriyetinin yürürlüğe girmemiş devletlerarası anlaşmaların Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına uygunluğunu; Azerbaycan Cumhuriyetinin hükümetler arası antlaşmalarının Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına uygunluğu;

7) Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Anayasasının, kanunlarının Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin kararlarının ve Bakanlar Kurulunun kararlarının Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına uygunluğu; Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti kanunlarının, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarının Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarına uygunluğu; Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararlarının Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı fermanlarına ve Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına uygunluğu;

8) Yasama, yürütme ve yargı arasında yetki paylaşımı ile ilgili uyuşmazlıklar;

IV. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin, Azerbaycan Cumhuriyeti savcılığının, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin sorusu üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa ve kanunlarını yorumlar.

V. Herkes, yasama ve yürütme hakimiyeti organlarının ve belediyelerin kendi hak ve özgürlüklerini ihlal eden normatif düzenlemelerinden, mahkeme kararlarından bu maddenin III. fıkrasının 1-7. bentlerinde belirtilmiş konuların Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi tarafından çözülmesi için ihlal edilmiş insan hak ve özgürlüklerin konusunda kanunla belirlenmiş şekilde Azerbaycan Anayasa Mahkemesine şikayette bulunabilir.

VI. Mahkemeler, insan hak ve özgürlüklerinin gerçekleşmesine ilişkin Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının ve kanunlarının şerh edilmesi için Azerbaycan Cumhuriyetinin kanunları ile belirlenmiş şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunabilirler.

VII. Azerbaycan Cumhuriyetinin İnsan Hakları Müvekkili; yasama ve yürütme hakimiyeti organlarının ve belediyelerin kendi hak ve özgürlüklerini ihlal eden normatif düzenlemelerinden, mahkeme kararlarından bu maddenin III. fıkrasının 1-7. bentlerinde belirtilmiş konuların Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi tarafından çözülmesi için ihlal edilmiş insan hak ve özgürlüklerin konusunda kanunla belirlenmiş şekilde Azerbaycan Anayasa Mahkemesine soru yöneltebilir.

VIII. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi bu Anayasada öngörülmüş diğer yetkileri de kullanır.

IX. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi kendi görevlerine ait konularda kararlar kabul eder. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin kararı Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde herkesi bağlar.

X. Kanunlar ve diğer düzenlemeler, ya da onların ayrı ayrı hükümleri, Azerbaycan Cumhuriyetinin hükümetler arası antlaşmaların, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi kararıyla belirlenmiş olan süre içinde yürürlükten kalkar, Azerbaycan Cumhuriyetinin devletlerarası antlaşmalar ise yürürlüğe girmez.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi, genel ve ihtisaslaştırılmış mahkemelerde yürütülen mülki, ceza ve diğer davalar konusunda yüksek mahkeme organıdır; o, temyiz usulü ile yargılama işlemlerini gerçekleştirir; mahkeme uygulamalarıyla ilgili meseleler üzerine izahatlar verir.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin hakimlerini Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerisi üzerine Azerbaycan Cumhuriyetinin Milli Meclis atar.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemeleri kanunla kendi yetkilerine ait edilmiş davalarla ilgili üst düzey mahkemeleridir.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemelerinin hakimlerini, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerisi ile Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi atar.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığı, kanunla belirlenmiş şekilde ve hallerde kanunların yerine getirilmesine ve uygulanmasına nezaret eder; kanunla belirlenmiş hallerde cezai kovuşturması başlatır ve soruşturma yürütür; mahkemede devlet ithamını savunur; mahkemede iddia kaldırır, mahkeme kararlarına itiraz eder.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığı, bölge ve ihtisaslaşmış savcıların Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısına bağlı olarak çalışan tek merkezileştirilmiş bir organdır.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısı, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızasıyla Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır.

IV. Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcı yardımcılarını, ihtisaslaştırılmış savcılıklara başkanlık eden savcılar ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Savcısını Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısının önerisi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı atar ve görevden alır.

V. Bölge ve ihtisaslaştırılmış savcıları, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının rızasıyla, Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısı göreve atar ve görevden alır.

I. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti, Azerbaycan Cumhuriyetine bağlı özerk bir devlettir.

III. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Azerbaycan Cumhuriyetinin ayrılmaz bir parçasıdır.

IV. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, kanunları, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanları ve Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararları Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ülkesinde bağlayıcıdır.

V. Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Ali Meclisinin kabul ettiği Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Anayasası ve kanunları Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve kanunlarına; Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kabul ettiği kararlar, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanın fermanlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına aykırı olmamalıdır.

VI. Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Anayasası Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından sunulur ve anayasal kanunla onaylanır

I. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nde yasama hakimiyeti Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi, yürütme hakimiyeti Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, yargı hakimiyeti ise Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti mahkemeleri tarafından kullanılır.

II. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve kanunları ile onun yetkisi dahilindeki konuları, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, kanunları ve Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı fermanları ile onun yetkisi dahilindeki konuları, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti mahkemeleri ise Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa ve kanunları ile onların yetkisi dahilindeki konuları çözümlemede bağımsızdır.

Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis Başkanı, Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin yüksek görevli kişisidir.

III. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin Başkanını ve onun yardımcılarını seçer, daimi ve diğer komisyonlarını kurar.

I. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi aşağıdaki konulara ilişkin genel hususları belirler:

II. Bu maddede belirtilen konularda, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yüksek Meclisi kanunlar kabul edebilir.

I. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi aşağıdaki meseleleri çözümler:

3) Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin ekonomik ve sosyal programlarının onaylanması;

4) Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Başbakanının göreve atanması veya görevden alınması;

II. Bu maddede belirtilen konularla bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi kararlar alır.

I. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun oluşturulması Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Başbakanının önerisi üzerine Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisince onaylanır.

II. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Başbakanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerisi ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi tarafından atanır.

- Özerk Cumhuriyetin bütçe taslağını hazırlayarak, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin onayına sunar;

- Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından, onun yetki alanına bırakılan diğer konuları çözümler;

IV. Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Bakanlar Kurulu karar ve emirler kabul eder.

Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti yerel yürütme organları başkanları, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis Başkanının önerisi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

III. Belediyelerin statüsünün esasları bu Anayasayla, belediye seçimleri usulleri ise kanunla belirlenir.

I. Belediyeler çalışmalarını toplantılar, daimi ve diğer komisyonlar aracılığıyla yürütür.

II. Belediye toplantıları, belediye başkanının çağrısı üzerine düzenlenir.

1) Belediye üyelerinin yetkilerinin tanınması, kanunla belirtilen durumlarda yetkilerinin kaybedilmesi veya sona erdirilmesi;

3) Belediye Başkanının, yardımcılarının, daimi ve diğer komisyonların seçimi;

6) Belediye mülkiyetine sahip olma, ondan yararlanma ve onlara ilişkin emirler verme;

7) Yerel sosyal güvenlik ve sosyal gelişme programlarının kabulü ve uygulanması;

II. Belediyelere yasama ve yürütme organları tarafından da diğer görevler de verilebilir. Bu görevlerin uygulanabilmesi için belediyeye gerekli ödenek de ayrılmalıdır. Bu gibi görevlerin yerine getirilmesini yasama veya yürütme organları denetler.

I. Belediye toplantılarında görüşülen konularla ilgili kararlar kabul edilir.

II. Belediye kararları, belediye üyelerinin salt çoğunluğu ile kabul edilir.

III. Yerel vergi ve resimler ile ilgili kararlar, üyelerin üçte iki oy çoğunluğu ile kabul edilir.

Belediyelerin mahkeme tarafından korunmasına, devlet organları kararları neticesinde ortaya çıkmış ilave harcamaların ödenmesine güvence verilir.

I.Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, Azerbaycan Cumhuriyetinde en yüksek hukuki güce sahiptir.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, Azerbaycan Cumhuriyeti yasal sisteminin temelidir.

I. Azerbaycan Cumhuriyetinin taraftar olduğu uluslararası sözleşmeler Azerbaycan Cumhuriyeti yasama sisteminin ayrılmaz bir parçasıdır;

II. Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinde aynı zamanda, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Anayasası ve kanunları, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararları hukuki güce sahiptir.

III. Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin yasama sistemi, Azerbaycan Cumhuriyeti yasal sistemine uygun olmalıdır.

IV. Yerel yürütme organları kendi yetkileri dahilinde, yasama sistemine dahil olan düzenlemelere aykırı olmayan normatif düzenlemeler kabul edebilirler.

I. Normatif hukuki düzenlemeler, hukuka, hak ve adalete (eşit menfaatlere eşit münasebet) uygun olmalıdır.

II. Referandum yoluyla kabul edilmiş düzenlemelerin uygulanması ve yürütülmesi, yalnız yayınlandıkları hallerde vatandaşlar, yasama, yürütme ve yargı organları, tüzel kişiler ve belediyeler için zorunludur.

III. Kanunlar Anayasaya aykırı olmamalıdır. Sadece yayınlanmış kanunların uygulanması ve yürütülmesi vatandaşlar, yasama, yürütme ve yargı organları, tüzel kişiler ve belediyeler için zorunludur.

IV. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanları, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve kanunlarına aykırı olmamalıdır. Yalnız yayınlanmış fermanların uygulanması ve yürütülmesi bütün vatandaşlar, yürütme organları, tüzel kişiler için zorunludur.

V. Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararları Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına ve Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanlarına aykırı olmamalıdır. Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararları yayınlandıktan sonra, vatandaşlar, merkezi ve yerel yürütme organları ve tüzel kişiler için uygulanması ve uyulması zorunludur.

VI. Merkezi yürütme organlarının düzenlemeleri Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanlarına ve Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına aykırı olmamalıdır.

VII. Özel ve tüzel kişilerin hukuki durumunu iyileştiren, hukuki sorumluluğunu ortadan kaldıran veya hafifleten normatif hukuki düzenlemelerin yürürlüyü geriye şamil edilir. Diğer normatif hukuki düzenlemelerin gücü geriye şamil edilmez.

I. Belediyeler tarafından kabul edilen kararlar hak-adalete (eşit menafilere eşit münasebet) uygun olmalı, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına, fermanlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına, (Nahçivan Özerk Cumhuriyetinde ise, aynı zamanda Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına, Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına) aykırı olmamalıdır.

II. Belediyenin kabul ettiği düzenlemenin uygulanması, onun arazisinde yaşayan vatandaşlar ve bu sınırlar içinde yerleşen tüzel kişiler için mecburidir.

Azerbaycan Cumhuriyeti yasama sistemine dahil olan normatif hukuki düzenlemeler ile (Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve referandumla kabul edilen düzenlemeler hariç) Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu devletlerarası antlaşmalarla arasında uyuşmazlık ortaya çıkarsa, söz konusu uluslararası antlaşmalar uygulanır.

Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası metninde değişiklikler, yalnız referandum yoluyla yapılabilir.

Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa metninde değişiklik yapılmasını Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi veya Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı teklif ederse, önerilen değişiklikler ile ilgili önceden Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin reyi alınır.

Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, referandum yoluyla kabul edilen Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası metninde değişikliklerle ilgili karar alamaz.

Bu Anayasanın 1., 2., 6., 7., 8., ve 21’nci maddelerinde değişiklik yapılması veya iptal edilmesine ilişkin teklifler, III. fasılda öngörülmüş insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin iptali veya Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası anlaşmalarda öngörüldüğünden fazla sınırlandırılmasına ilişkin teklifler referanduma çıkarılamaz.

I. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde 95 oy çokluğu ile, Anayasal kanunlar şeklinde kabul edilir.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler hakkında Anayasal kanunlar, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde iki kez oylanır. İkinci oylama, birinci oylamadan 6 ay sonra yapılır.

III. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler hakkında Anayasal kanunlar gerek birinci, gerekse ikinci oylamadan sonra kanunlarla bağlı bu Anayasada belirlenmiş usulde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının imzasına sunulur.

IV. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler hakkında Anayasal kanunlar, ikinci oylamadan sonra, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı onayladığında yürürlüğe girer.

V. Anayasal kanunlar, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının ayrılmaz bir parçasıdır ve Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının esas metnine aykırı olmamalıdır.

Azerbaycan Cumhuriyetinin Anayasasına ilaveler, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı veya Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin en az 63 milletvekili tarafından önerilebilir.

Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına İlavelerin Önerilmesi Teşebbüsünün Sınırlandırılması[33]

Bu Anayasanın birinci bölmesinde belirtilmiş hükümlerle ilgili Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler önerilemez.

1. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası referandumla kabul edilerek resmen yayınlandığı günden itibaren yürürlüğe girer. Bu Anayasanın yürürlüğe girdiği günden itibaren 21 Nisan 1978 tarihinde kabul edilmiş olan Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası (Esas Kanun) yürürlükten kalkar.

2. Bu Anayasanın yürürlüğe girmesinden önce seçilmiş olan Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, bu Anayasa ile Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına tanınmış yetkileri kullanır.

3. Bu Anayasanın 101’inci maddesinin 5’inci fıkrası bu Anayasa kabul edildikten sonra seçilen Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına şamil edilir.

4. Azerbaycan Cumhuriyeti halk temsilcileri ve Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Sovyetinin oluşturduğu Milli Meclisin yetkileri yeni seçilmiş Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk toplandığı gün sona erer.

Yeni seçilmiş Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk oturumu, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin en az 83 milletvekilinin seçildiği günden itibaren bir hafta sonra yapılır. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk çalışma dönemi 31 Mayıs 1996’ya kadar devam eder.

12 Ağustos 1995’de kabul edilmiş olan “Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclis Seçimleri Hakkında” Azerbaycan Cumhuriyeti Kanununun 85’inci maddesi, bu Kanuna göre seçilmiş Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin birinci oluşumunun yetkileri sona erene kadar yürürlüktedir.

5. Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu bu Anayasa yürürlüğe girdiği günden itibaren bu Anayasada belirtilen yetkilerini kullanır.

6. Bu Anayasa yürürlüğe girdiği günden itibaren, Azerbaycan Cumhuriyeti yerel Halk Temsilcileri Sovyetlerinin yetkileri sona erer.

Azerbaycan Cumhuriyetinde yasal olarak yerel Halk Temsilcileri Sovyetlerine verilmiş yetkileri, yerel yürütme organları hayata geçirir.

7. Bu Anayasa yürürlüğe girdikten sonra iki yıl içinde yerel yönetim hakkında kanun kabul edilmeli ve belediye seçimleri yapılmalıdır.

8. Bu Anayasa kabul edildiği güne dek, Azerbaycan Cumhuriyeti ülkesinde yürürlükte olan kanunlar ve diğer normatif hukuki düzenlemelerin bu Anayasaya aykırı hükümleri yürürlükte kalır.

9. Bu Anayasa yürürlüğe girene kadar faaliyet gösteren Azerbaycan Cumhuriyeti mahkemeleri, adil yargılamayı bu Anayasada belirtilen yetki ve prensiplere uygun olarak yerine getirir.

10. Bu Anayasa yürürlüğe girdiği günden başlayarak bir yıl içinde, hakimlerin statüsü, mahkeme yapısı ve mahkeme reformu ile ilgili Azerbaycan Cumhuriyetinin bu Anayasaya uygun mevzuatı kabul edilmeli ve Azerbaycan Cumhuriyeti mahkemelerinin hakimleri yeniden atanmalıdır.

Söz konusu mevzuat kabul edilene kadar hakimlerin göreve atanması ve görevden alınması, bu Anayasa yürürlüğe girene kadar yürürlükte olan kanunlar çerçevesinde yapılır.

11. Bu Anayasa yürürlüğe girdiği günden itibaren bir yıl içinde, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi hakkında Azerbaycan Cumhuriyetinin Kanunu kabul edilmeli ve Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi kurulmalıdır. Azerbaycan Cumhuriyetinin Anayasa Mahkemesi oluşturulana kadar, bu Anayasada öngörülen Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin yetkileri kullanılmaz. Bu Anayasanın 130. maddesinin 3.fıkrasının 7. bendinde belirtilmiş meseleyi Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi halleder.

12. Azerbaycan Cumhuriyetinin Ali Arbitraj Mahkemesi, bu Anayasanın yürürlüğe girdiği günden itibaren Azerbaycan Cumhuriyeti İktisat Mahkemesi olarak adlandırılır ve yürürlükte olan kanunlarla belirlenmiş görevlerini yerine getirir.

[1] Her anayasa metninin başlangıç kısmında verilen bu temel bilgiler ile, o ülke ve ülkenin anayasal gelişimi hakkında kısa bir fikir edinilmesi amaçlanmıştır. Bu temel verilere ilişkin ayrıntlı bilgi için bkz. ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1990), Cilt II: 1980-1990, İstanbul, 1994. Gönenç, Levent, Prospects for Constitutionalism in Post-Communist Countries, Lahey 200; The Russian Federation, The Europa World Year Book 2000, Volume I, Europa Publications Limited 2000; Entsiklopediya Krugosvet; (2004), www.krugosvet.ru; SEMENENKO V. I. RADÇENKO L. A. İstoriya Ukrainı (S drevneyşix vremen do naşix dney), Torsing, Xarkov 2002; İstoriya gosudarstva i prava Rossii, Pravovıe sistemı stran mira, 3-e izdanie, Norma, Moskova, 2003; http://www.krugosvet.ru/. http://www.president.gov.ua/; www.president.kz. vs.

[2] (Temmuz 2004), http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/aj.html

[3] İsmayılov M. E., Azerbaycan XIX-XX yüzyılın evvellerinde, İçinde: Azerbaycan tarihi (en gedim dövrlerden XX esrin evvellerine geder), Elm, Bakı 1993, s. 203 vd.

[4] Bu kurumun adı tarih literatüründe OZaKom (Rusça’dan alınmış Osobıy Zakafkazskiy Komitet-Özel Transkafkasya Komitesi) olarak geçmektedir.

[5] Balayev A. H., Azerbaycan Demokratik Respublikası (1918-1920-ci iller), İçinde: Azerbaycan tarihi (en gedim dövrlerden XX esrin evvellerine geder), s. 243 vd.

[6] MEHMETZADE, M.B., Milli Azerbaycan Hareketi, (Aktarma ve şerhler: Aleskerli A.-Mahmudov E.) Ankara, 1991; Sobranie uzakoneniy i rasporyajeniy Pravitelstvo Azerbaydjanskoy Respubliki, No 1, ot 15 noyabrya, 1919 g., Baku, st. 1.,

[7] Bkz: MİLMAN, A. Ş., Azerbaydjanskaya SSR-suverennoe gosudarstvo v sostave SSSR, Baku, 1971.

[8] Daha sonra Milli Şuranın adı Milli Meclis olarak değiştirilmiştir.

[9] Anayasal süreçle ilgili bkz: ALESKEROV, Alesker, Azerbaycan Anayasasındaki Devlet Sistemi ve Temel Öğeleri, M. Ü., SBE., Yayınlanmamış Y.L., Tezi, İstanbul, 2000; GÖNENÇ, Levent, Azerbaycan Anayasası Üzerine Notlar, AÜHFD, Cilt:47, Sayı: 14, Ankara, 1998, s. 207-208.

[10] BDT Ülkelerinde Demokrasiye Geçiş ve Anayasa Yapımı (Çev:Ergun Özbudun ve Levent Köker), Ankara , 1993, s. 29

[11] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddeye III. fıkra ilave edilmiştir.

[12] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddenin IV. fıkrasında değişiklik yapılmıştır.

Maddenin eski şekli: “Kanunla öngörülen meşru müdafaa, zaruret hali, suçlunun yakalanması ve tutuklanması, tutuklunun bulunduğu yerden kaçmasının önlenmesi, devlete karşı isyanın bastırılması veya darbenin önlenmesi, olağanüstü ve sıkıyönetim zamanı yetkili kişi tarafından verilen emrin yerine getirilmesi, ülkeye karşı silahlı saldırı durumları dışında, insana karşı silah kullanımı yasaktır.”

[13] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddenin III. fıkrasında değişiklik yapılmıştır.

Maddenin eski şekli: Yalnız savaş, sıkıyönetim ve olağanüstü hal, ayrıca seferberlik ilan edilirken insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin kullanımı Azerbaycan Cumhuriyetinin uluslararası yükümlülükleri dikkate almak şartı ile kısmen ve geçici olarak sınırlandırılabilir. Kullanılması sınırlandırılan hak ve özgürlükler hakkında halka önceden bilgi verilir.

[14] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddenin II. fıkrasında değişiklik yapılmıştır:

Maddenin II. fıkrasının eski şekli: “Vatandaşların inancı askeri hizmet yapmaya ters düşüyorsa, kanunla belirlenmiş durumlarda askerlik hizmetinin alternatif bir askeri hizmetle değiştirilmesi mümkündür.”

[15] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddede değişiklik yapılmıştır.

Maddenin eski şekli: Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilleri, çoğunluk ve nispi temsil seçim sistemleri üzere genel, eşit ve doğrudan seçim hakkı esasında serbest, şahsi ve gizli oylama yolu ile seçilirler.

[16] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddenin I. fıkrasında değişiklik yapılmıştır.

Maddenin I. fıkrasının eski şekli:

“Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi her yıl iki olağan dönem toplantısı yapar.

İlkbahar dönem toplantısı Şubatın 1’nde başlar ve Mayısın 31’ne kadar devam eder. Sonbahar dönem toplantısı Eylülün 30’unda başlar ve Aralığın 30’una kadar devam eder.

Eğer Şubatın 1’i ve Eylülün 30’u tatil gününe denk gelirse, dönem toplantısı bir sonraki iş günü başlar.

Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine seçimlerden sonra, Şubatın 1’ne kadar onun 83 milletvekilinin yetkileri onaylanmazsa, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk toplantısının yapılma zamanını, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi belirler.”

[17] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddenin I. fıkrasının 6. bendi (“Milletvekilinin mensup olduğu parti kapatıldığında”) çıkarılmıştır.

[18] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddenin I. fıkrasının 6. , 10. ve 19. bentlerinde, ayrıca, III. fıkrasında değişiklik yapılmıştır.

Maddenin I. fıkrasının 6. bendinin eski şekli: “Genel af”

Maddenin I. fıkrasının 10. bendinin eski şekli: Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi ve Azerbaycan Cumhuriyeti İktisat Mahkemesi hakimlerinin atanması;

Maddenin I. fıkrasının 19. bendinin eski şekli: “Hesap Kontrolörleri Kamarasının kurulması”

Maddenin III. fıkrasının eski şekli: “Bu Anayasayla Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin yetkilerine ait edilen diğer konularda da kararlar kabul edilir.”

[19] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddenin I. ve V. fıkralarına “Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığına”; II. ve IV. fıkralarına “Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığının” ifadeleri ilave edilmiştir.

[20] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddenin I. ve IV. fıkralarında değişiklik yapılmıştır.

Maddenin II. fıkrasının eski şekli: “Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, oylamaya katılanların üçte iki oy çoğunluğu ile seçilir.”

Maddenin IV. fıkrasının eski şekli: “Oylamanın ikinci aşamasında, basit oy çoğunluğunu sağlayan aday Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı seçilmiş sayılır.”

[21] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla değiştirilmiştir. Maddenin eski şekli: “Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçim sonuçları hakkındaki bilgi, seçim gününden 7 gün içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi tarafından resmen ilan edilir.”

[22] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla değişiklik yapılmıştır.

Maddeni eski şekli:

“I. Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı süresinden önce görevinden ayrıldıktan sonraki 3 ay içinde Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanlığına olağanüstü seçim yapılır. Bu durumda Azerbaycan Cumhuriyetinin yeni Cumhurbaşkanı seçilinceye kadar, Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanının yetkilerini Azerbaycan Cumhuriyetinin Milli Meclisinin Başkanı kullanır.

II. Bu süre içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanın yetkilerini kullanan Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclis Başkanı istifa ederse veya sağlık durumuna göre yetkileri kullanma yeteneğini tamamen kaybederse, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yetkilerini Azerbaycan Cumhuriyetinin Başbakanı kullanır.

III. Bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen sebeplerle, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı yetkilerinin Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı tarafından da kullanılamaması durumunda, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı yetkilerinin başka bir yetkili kişi tarafından kullanılacağı hakkında karar verir.

[23] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddendeki 9. ve 14. değişiklik yapılmıştır. Maddedeki 9 bendin eski şekli: “Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkeme ve Azerbaycan Cumhuriyeti İktisat Mahkemesi hakimlerinin göreve atanmasıyla bağlı Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine öneride bulunur; Azerbaycan Cumhuriyetinin diğer mahkemelerinin hakimlerini göreve atar; Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısını Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızası ile göreve tayin eder ve görevden alır.”

Maddedeki 14. bendin eski şekli: “Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yetkili temsilcilerini göreve atar veya görevden alır.”

[24] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddenin II. ve IV. fıkralarında değişiklik yapılmıştır.

Maddenin II. fıkrasının eski şekli: “Yargı hakimiyetini, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti İktisat Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyetinin genel mahkemeleri ve diğer ihtisaslaştırılmış mahkemeler kullanır.”

Maddenin IV. fıkrasının eski şekli: “Anayasal yargılama dışında, yargılama sürecine Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığı ve savunan taraf katılır.”

[25] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddenin III. fıkrasının 7. bendi (“Siyasi parti ve diğer toplumsal birliklerin kapatılması) çıkarılmış, V., VI. ve VII. fıkralar ilave edilmiştir.

[26] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddenin I. fıkrasında değişiklik yapılmıştır. Maddenin I. fıkrasının eski şekli: “Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi, genel ve ihtisaslaştırılmış mahkemelerde yürütülen mülki, ceza ve diğer davalar konusunda yüksek mahkeme organıdır; o, kanunla belirlenmiş usule uygun olarak genel ve ihtisaslaştırılmış mahkemelerin faaliyetini denetler; mahkeme uygulamalarıyla ilgili meseleler üzerine izahatlar verir.”

[27] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu madde değiştirilmiştir. Maddenin eski şekli: “ Madde132 Azerbaycan Cumhuriyeti İktisat Mahkemesi:

I. Azerbaycan Cumhuriyeti İktisat Mahkemesi, iktisadi davalara bakan yüksek mahkeme organıdır; o, kanunla belirlenmiş usullerde ihtisaslaşmış mahkemelerin çalışmasını kontrol eder.

II. Azerbaycan Cumhuriyeti İktisat Mahkemesi hakimlerini, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerisi ile Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi atar.”

[28] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddenin I. fıkrasında değişiklik yapılmıştır: “Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığı, kanunların aynı şekilde ve dürüst yerine getirilmesine ve uygulanmasına nezaret eder; mahkemede devlet çıkarlarını korur, kanunla öngörülen şekilde ceza soruşturmalarını başlar ve tahkikat yürütür; mahkemede devletin iddiasını korur, mahkemede iddiada bulunur, mahkeme kararlarına itiraz eder.”

[29] Bu maddenin V. fıkrası 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla ilave dilmiştir.

[30] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddenin III. fıkrasında değişiklik yapılmıştır. Bu fıkranın eski şekli:”Belediye seçimlerinin esasları ve belediyelerin statüsü kanunla belirlenir.”

[31] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla bu maddenin III. fıkrasında değişiklik yapılmıştır. Bu fıkranın eski şekli: “Kanunlar Anayasaya aykırı olmamalıdır. Sadece yayınlanmış kanunların uygulanması ve yürütülmesi vatandaşlar, yürütme ve yargı organları, tüzel kişiler ve belediyeler için zorunludur.”

[32] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla değişiklik yapılmıştır. Bu maddenin eski şekli: “Bu Anayasanın 1., 2., 6., 7., 8., ve 21’nci maddelerinde değişiklik yapılması hakkında, 3’ncü fasılda öngörülmüş hükümlerin sınırlandırılması hakkındaki teklifler referanduma çıkarılamaz.”

[33] 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla değişiklik yapılmıştır. Bu maddenin eski şekli: “Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı veya Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekilleri, sırasıyla, birisi Anayasanın 6’ncı ve diğeri 5’inci fasıllarındaki hususlar hakkında Anayasaya ilaveler öneremezler.”

(c) Alesker Aleskerli. 2005. Bu sayfaya izin almadan link verilebilir. Ancak, bu web sayfası, önceden izin almaksızın ne suretle olursa olsun, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, tekrar yayınlanamaz, dağıtılamaz, başka internet sitelerine metin olarak konulamaz.

Alesker Aleskerli (Haz.) “Azerbaycan Anayasasi", www.anayasa.gen.tr/azerbaycan-aleskerli.htm; (erişim tarihi)

Mil­let­vekillerinin Seçim Sonuçlarının

Milletvekillerinin Seçim Sonuçlarının