Bu metnin sitemize konulmasını Yrd. Doç. Dr. Kemal Başlar önermiş ve metni kendisi sağlamıştır. Kendisine teşekkür ederim. KG

AZERBAYCAN   REPUBLİKASININ ANAYASASI

Azerbaycan halkı kendinin çok asrlık devletcilik an’analarını devam etdirerek , “Azerbaycan Respublikasının devlet müstakilliyi hakkında”  Anayasa  metninde kayıt olunan  prensipleri esas götürerek , bütün cemiyetin ve her kesin refahlığını te’min edilmesini arzulayarak, adaletin , azadlığın ve tehlikesizliğin kuvvetlendirilmesini isteyerek , geçmiş , şimdiki ve gelecek kuşaklar karşısındaki  sorumluluğunu anlayarak , bağımsız hukukundan faydalanarak , tantanalı şekilde aşağıdaki niyyetlerini be’yan edir :

1.Azerbaycan devletinin müstakilliyini , bağımsızlığını ve arazi bütünlüğünü korumak:

2.Anayasa çerçivesinde demokratik kuruluşa te’minat vermek :

3.Vatandaş cemiyetinin kuvvetlendirilmesine nail olmak:

4.Halkın iradesinin ifadesi gibi kanunların yüceliğini te’min  eden hukuku , dünyevi devlet kurmak:

5.Adaletli iktisadi ve sosyal kanunlara uygun olarak her kesin layikli hayat seviyesini te’min etmek:

6.İnsanlığa has olan değerlere sadık olarak bütün dünya halkları ile dostluk , sülh ve sükünet şaraitlerinde yaşamak ve bu maksadla karşılıklı faaliyet göstermek.

Yukarıda sıralanan kutsal ve yüce niyetlere genel halkoylaması- referandum yolu ile bu Anayasa kabul edilir.

                                BİRİNCİ  BÖLÜM

                             GENEL   MADDELER

                                      I  ÜNİTE

                             HALK   EGEMENLİĞİ

Madde 1: Egemenliğin kaynağı .

I.       Azerbaycan Republikasında devlet egemenliğinin tem kaynağı Azerbaycan halkıdır.

II.    Azerbaycan halkı Azerbaycan Respublikası arazisinde ve ondan kenarda yaşayan , Azerbaycan devletine ve onun kanunlarına bağlı sayılan Azerbaycan Respublikası  vatandaşlarından ibarettir; bu ise uluslararası hukukla belirlenmiş  normları istisna etmez.

Madde  2 : Halkın bağımsızlığı .

I.       Serbest ve müstakil kendi kaderini hall etmek ve kendi idare etme yöntemini belirlemek Azerbaycan halkının bağımsız hukukudur .

II.    Azerbaycan halkı kendi bağımsız hukukunu bilavasite genel halkoylaması - refarandum ve umumi , beraber ve direkt seçim hukuku esasında serbest, gizli ve şahsi oylama yolu ile seçilmiş  temsilcileri vasıtasıyla hayata geçirir .

Madde  3 : Genel halkoylaması - referandum yolu ile çözülen problemler .

I.       Azerbaycan halkı kendi hukukları ve menfaatleri ile bağlı olan her bir meseleni  referandumla çözebilir.

II.    Aşağıdaki meseleler yalnız referandum yolu ile çözülebilir :

·        Azerbaycan Respublikası  Anayasanın kabul edilmesi ve ona değişiklikler edilmesi;

·        Azerbaycan Respublikasının devlet sınırlarının değiştirilmesi.

 Madde  4 : Halkı temsil etmek hukuku .

Halkın seçdiyi yetkili temsilcilerden başka hiç kimsenin halkı temsil etmek , halkın adından konuşmak ve halkın adından müraciyat etmek hukuku yoktur .

Madde  5 : Halkın bütünlüğü .

I.       Azerbaycan halkı bütündür .

II.    Azerbaycan halkının bütünlüğü Azerbaycan devletinin temelini teşkil eder. Azerbaycan Respublikası bütün Azerbaycan Respublikası vatandaşlarının umumi ve bölünmez vatanıdır .

Madde  6 : Egemenliğin benimsenilmesine yol verilmemesi .

I.       Azerbaycan halkının hiç bir hissesi , sosyal grup , teşkilat ve ya hiç bir şahıs egemenliğin hayata geçirilmesi yetkisini benimseye bilemez.

II.    Egemenliğin benimsenilmesi halka karşı en ağır cinayettir .

                                    II  ÜNİTE

                           DEVLET ESASLARI

Madde  7 : Azerbaycan devleti .

I.       Azerbaycan devleti demokratik ,hukuki , dünyevi ve unitar respublikadır .

II.    Azerbaycan Respublikasında devlet egemenliği dahili meselelerde yalnız hukukla , hariçi meselelerde ise yalnız Azerbaycan Respublikasının tarafdar olduğu uluslararası antlaşmalardan ileri gelen niyetlerle sınırlanır .

III.  Azerbaycan Respublikasında devlet egemenliği egemenliklerin bölünmesi prensibi esasıda teşkil edilir :

·        Kanun yapma yetkisini Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisi hayata geçirir ;

·        İcra yetkisi Azerbaycan Respublikası Prezidentine aittir ;

·        Mahkeme yetkisini Azerbaycan Respublikası mahkemeleri hayata geçirir ;

IV. Bu Anayasanın niyetlerine esasen kanun yapma , icra ve mahkeme yetkileri karşılıklı faaliyet gösterir ve kendi yetkileri çerçiveside müstakildir .

Madde  8 : Azerbaycan devleti başkanı .

I.       Azerbaycan devletinin başkanı Azerbaycan Respublikasının Prezidentidir . O , ülkenin dahilinde ve hariçi münasibetlerde Azerbaycan devletini temsil eder .

II.    Azerbaycan Respublikasının Prezidenti Azerbaycan halkının bütünlüğünü maddi şekilde tezahür ettirir ve Azerbaycan devletciliyinin sahip olma hakkını te’min eder .

III.  Azerbaycan Respublikası Prezidenti Azerbaycan devletinin müstakilliğinin , arazi bütünlüğünün  ve Azerbaycan Respublikasının tarafdar olduğu uluslararası antlaşmalara riayet olunmasının te’minatçısıdır .

IV. Azerbaycan Respublikasının Prezidenti mahkeme yetkisinin te’minatçısıdır .

Madde  9 :  Silahlı Kuvvetler .

I.       Azerbaycan Respublikası kendi tehlikesizliğini ve savunmasını te’min etmek maksadıyla  Silahlı Kuvvetler ve başka silahlı birlikler yaratır .

II.    Azerbaycan Respublikası başka devletlerin müstakilliğine kasıt vasıtası gibi ve uluslararası çatışmalırın çözümü usulü gibi muharibeye ret eder .

III.  Azerbaycan Respulikasının Prezidenti Azerbaycan Respublikası Silahlı Kuvvetlerinin Baş Kumandanıdır .

Madde  10 : Uluslararası ilişkileri prensibleri .

Azerbaycan Respublikası başka devletlerle münasibetlerini her kes tarafından kabul edilmiş uluslararası hukuk normlarında göz önünde bulundurulan prensipler esasında kurar .

Madde  11 : Arazi .

I.   Azerbaycan Respublikasının arazisi bütündür , dokunulmazdır ve bölünmezdir .

II.    Azerbaycan Respublikasının dahili suları , Hazar denizinin (gölünün) Azerbaycan Respublikasına mensup olan bölümü , Azerbaycan Respublikasının üzerindeki hava mekanı Azerbaycan Respublikası arazisinin terkib hissesidir .

III.  Azerbaycan Respublikasının arazisi başkası tarafından benimsenemez . Azerbaycan Respublikası kendi arazisinin hiç bir  hissesini hiç bir şekilde kimseye vermir ; yalnız Azerbaycan Respublikası Milli  Meclisi kararı ile Azerbaycanın bütün nüfüsu arasında referandum yapmak yolu ile  Azerbaycan halkının iradesi esasında devlet sınırları değiştirilebilir .

Madde  12 : Devletin yüce maksadı .

I.       İnsan ve vatandaş hukuklarının ve azadlıkrarın te’min edilmesi  devletin  yüce maksadıdır .

II.    Bu Anayasada sıralanan insan ve vatandaş hukukları ve azadlıkları Azerbaycan Respublikasının tarafdar olduğu uluslararası antlaşmalara uygun tatbik edilir .

Madde  13 : Mülkiyet .

I.       Azerbaycan Respublikasında mülkiyet dokunulmazdır ve devlet tarafından müdafia olunur.

II.    Mülkiyet devlet mülkiyeti , özel mülkiyet ve belediye mülkiyeti çeşidinde olabilir .

III.  Mülkiyetden insan ve vatandaş hukukları ve azadlıkları , cemiyetin ve devletin menfaatleri , şahsiyetin layıkatı alehine istifade edile bilmez.

            Madde  14 : Tabii ihtiyatlar .

      Tabii ihtiyatlar her hansı fiziki ve ya hukkuki şahısların hukuklarına ve menfaatlerine zarar getirmeden Azerbaycan Respublikası mensubudur .

Madde  15 : İktisadi gelişme ve devlet .

I.       Azerbaycan Respublikasında iktisadiyatın gelişmesi farklı mülkiyet çeşidlerine esaslanarak halkın refahlığının yükseldilmesine hizmet eder .

II.    Azerbaycan devleti bazar münasibetleri esasında iktisadiyatın gelişmesine şarait yaradır , azad  sahibkarlığa te’minat verir ,iktisadi münasibetlerde haksız rekabete yol vermir .

Madde 16 :  Sosyal gelişme ve devlet .

I.       Azerbaycan devleti halkın ve her bir vatandaşın refahlığın yükseltilmesi , onun sosyal müdafiası ve layikli hayat seviyesi kaygısına kalır .

II.    Azerbaycan devletinin medeniyetin , tahsilin , sıhhıyenin , ilmin  geişmesine yardım gösterir , ülkenin tabiatının , halkın tarihi , maddi ve manevi mirasını korur.

Madde  17 : Aile ve devlet .

I.       Cemiyetin esas temelini gibi aile devletin özel himayesindedir .

II.    Çocuklara hizmet etmek ve onları terbiye etmek valideynlerin borcudur . Bu borcun yerine getirilmesine devlet nezaret eder .

Madde  18 : Din ve devlet .

I.       Azerbaycan Respublikasında din devletden ayrıdır . Bütün dini düşünceler kanun karşısında  eşittir .

II.    İnsanın alcaldan ve  ya insanperverlik prensiplerine zıt olan dinlerin yayılması ve tebliği yasaktır .

III.  Devlet tahsil sistemi dünyevi karakter taşıyor.

Madde  19 : Para  birimi .

I.       Azerbaycan Respublikasının  para birimi manattır .

II.    Para birimlerini işleme konulması ve işlemden kaldırlırması hukuku yalnız Milli Banka mensubdur .Azerbaycan Respulikasının Milli Bankası devletin müstesna mülkiyetidir .

III.  Azerbaycan Respublikasının Arazisinde manattan başka para birimlerinin ödenek vasıtası gibi kullanılması yasaktır .

Madde  20 : Devletin borclarına konulan sınırlandırılmalar .

Azerbaycan devletine karşı isyan ve ya  darbeye yardım maksadıyla alınmış borclar Azerbaycan Respublikası tarafından sorumluluk gibi kabul edilemez ve ödenilemez .

Madde  21 : Devlet dili .

I.       Azerbaycan Respublikasının devlet dili  Azerbaycan dilidir . Azerbaycan Respublikası Azerbaycan dilinin gelişmesini temin edir.

II.    Azerbaycan Respublikası nüfüsu konuştuğu başka dillerin serbest kullanılmasını ve gelişmesini temin edir .

Madde  22 : Başkent .

Azerbaycan Respublikasının başkenti Bakü şehiridir .

Madde  23 : Azerbaycan devletinin semboleri .

I.       Azerbaycan Respublikasının devlet sembolleri Azerbaycan Respublikasının Devlet bayrağı , Azerbaycan Respublikasının Gerbi ( nişan ) ve Azerbaycan Respublikasının Devlet Milli marşıdır .

II.    Azerbaycan Respublikasının Devlet bayrağı eşit geniş üç ufki çizgiden ibarettir. Yukarı mavi çizgi , orta kırmızı çizgi , aşağı çizgi yeşil renktedir ve kırmızı çizginin ortasında bayrağın her iki üzünde beyaz renkli aypara ile sekiz köşeli yıldız tasvir edilmiştir  .Byrağın genişliğinin uzuluğuna oranı 1:2 - dir.

III.  Azerbaycan Respublikası Devlet bayrağının Azerbaycan Respublikası Devlet gerbinin tasviri , Azerbaycan Respublikası Devlet Milli marşının metni ve musikisi Anayasa Kanunu ile mayyen edilir .

                                         İKİNCİ   BÖLÜM

                  ESAS  HUKUKLAR , AZADLIKLAR VE VAZİFELER

                                              III  ÜNİTE

                      Esas insan ve vatandaş hukukları ve azadlıkları

Madde  24 : İnsan ve vatandaş hukuklarının ve azadlıklarının esas prensibi .

I.       Her  kesin doğduğu andan dokunulmaz , bozulmaz ve ayrılmaz hukukları ve azadlıkları vardır .

II.    Hukukular ve azadlıklar her kesin  cemiyet ve başka şahıslar karşısında sorumluluğunun ve vazifelerini de içerir .

Madde  25 : Eşitlik hukuku .

I.       Her kes kanun ve mahkeme karşısında eşittir.

II.    Kişi ve kadının aynı hukukları ve azadlıkları vardır .

III.  Devlet ırkından , milliyetinden , dininden , cinsinden kaynağından , emlak vaziyyetinden hizmet mekanından , agidesinden, siyasi partiyalara ,iş arkadaşları ittifagınlarına ve diğer sosyal birliklere  mensubiyettinden asılı olmayarak her kesin hukuk ve azadlıklarının eşitliğine teminat verir .İnsan ve vatandaş hukuklarını ve azadlıklarını ırki , milli ,dini , dil , cins, kaynağı , agide , siyasi ve sosyal mensubiyyete göre sınırlandırmak yasaktır .

Madde  26 : İnsan ve vatandaş hukuklarının ve azadlıkalının savunulması .

I.       Her kesin kanunla yasak olmayan usul ve vasıtalarla kendi hukuklarını ve azadlıklarını savunma hukuku vardır .

II.    Devlet her kesin hukuklarının ve azadlıklarının savunulmasına teminat verir .

Madde  27 : Yaşamak hukuku .

I.       Her kesin yaşamak hukuku vardır .

II.    Devlete silahlı baskın zamanı düşman askerlerinin öldürülmesi , mahkemenin kanuni yürürlüğe girmiş hükmüne esasen ölüm cezasının tatbiki ve kanunla göz önünde tutulmuş diğer istisna olamkla , her  bir şahsın yaşamak hukuku dokunulmazdır .

III.  Müstesna ceza tedbiri gibi ölüm cezası , tam lavğ edilenedek , yalnız devlete , insan hayatına ve sağlamlığına  karşı özellikle ağır cinayetlere göre kanunla müayyen edilebilir .

IV. Kanunla göz önünde tutulmuş zaruri savunma , son zaruret, cinayet işleyenin yakalanması ve tutulması , hapisde olanın hapis yerinden kaçmasının karşısının alınması , fevkalade  ve OHAL zamanında yetkili şahsın verdiği emrin yerine getirilmesi , ülkeye silahlı baskın edilmesi halleri istisna olmakla, insana karşı silah kullanılmasına yol verilmir .

Madde  28 : Azadlıg hukuku .

I.       Her kesin azadlık hukuku vardır .

II.    Azadlık hukuku yalnız kanunla göz önünde tutulmuş nizamda tutulma , hapis olma ve ya azadlıkdan mahrum etme yolu ile sınırlandırılabilir.

III.  Kanuni suretde Azerbaycan Respublikasının arazisinde olan her kesin serbest hareket edebilir ,kendine yaşayış yeri secebilir ve Azerbaycan Respublikasının arazisinden kenara gedebilir.

IV. Azerbaycan Respublikası vatandaşının her zaman önüne herhangi bir engel çıkmadan ülkesine dönmek hukuku vardır .

Madde  29 : Mülkiyet  hukuku .

I.       Her  kesin mülkiyet hukuku vardır .

II.    Mülkiyetin hiç bir çeşidine üstünlük verilmir .Mülkiyet hukuku , o cümleden özel mülkiyet hukuku kanunla korunur.

III.  Her kesin mülkiyetinde konuşur ve konuşmaz emlak olabilir .Mülkiyet hukuku mülkiyetcinin tek başına ve ya başkaları ile birlikte emlaka sahib olmak , emlakdan istifade etmek ve onun hakkında karar vermek hukukuklarından ibaretdit .

IV. Hiç kimse mahkemenini kararı olamdan mülküyetinden mahrum edilemez.Emlakın tam müsaderesine yol verilmir .Devlet ihtiyaçları ve ya sosyal ihtiyaçlar için mülkiyetin başkası tarafıdan benimsenmesine yalnız önceden onun değerini adaletli ödemek şartı ile yol verilebilir .

V.    Devlet varislik hukukuna teminat verir.

Madde  30 :Akla dayanan mülkiyet hukuku.

I.       Her kesin akla dayanan mülkiyet hukuku vardır .

II.    Yazarlık hukuku , icat etme hukuku ve akla dayanan mülkiyet hukukunun başka çeşidleri kanunla korunur .

Madde  31 : Tehlikesiz yaşamak hukuku .

I.       Her kesin tehlikesiz yaşamak hukuku vardır .

II.    Kanunda göz önünde tutulmuş haller istisna olamkla ,şahsın hayatına , fiziki ve manevi sağlamlığına ,mülkiyetine  ,dairesine  kast etmek , ona karşı zor kullanmak yasaktır .

Madde  32  : Şahsi dokunulmazlık hukuku .

I.       Her kesin şahsi dokunulmazlık hukuku vardır .

II.    Her kesin şahsi ve aile hayatında sırrını saklamak hukuku vardır .Kanunla göz önünde tutulan hallerden başka , şahsi hayata karışmak yasaktır .

III.  Kendi rızası olmadan kimsenin şahsi hayatı hakkında bilgi toplanmasına saklanılmasına , istifadesine ve yayılmasına yol verilmir.

IV. Her kesin yazışma , telefon konuşmalrı , posta , telegraf ve diğer  rabıta vasıtaları ile gönderilen bilginin sırrını saklamak hukukuna devlet teminat verir . Bu hukuk kanunla göz önünde tutulmuş kuralarda cinayetin karşısını almak ve ya cinayet işinin sorguya çekilme zamanı hakiketi ortaya çıkarmak için sınırlandırılabilir .

Madde  33 : Daire dokunulmazlığı hukuku .

I.       Her kesin daire dokunulmazlığı hukuku vardır .

II.    Kanunla  belirlenmiş haller ve ya mahkeme kararı istisna olmakla dairede yaşamak iradesi zıttına hiç kimse daireye dahil olabilmez.

Madde  34 : Nikah hukuku .

I.       Her kesin kanunla göz önünde tutulmuş yaşa eriştiğinde aile kurmak hukuku vardır .

II.    Nikah gönüllü rızalık esasında bağlanır . Hiç kimse zorla evlendirilemez .

III.  Nikah ve aile devletin himayesindedir . Annelik , babalık ,çocukluk kanunla muhafaza edilir . Devlet çok  çocuklu ailelere yardım gösterir .

IV. Koca ve karıın hukuku eşittir. Çocuklara kaygı göstermek , onları terbiye etmek anne ve babanın hem hukuku , hem de borcudur .

V.    Anne ve babalara saygı  göstermek , onların kaygısına kalmak çocukların borcudur.18  yaşına ermiş emek kabiliyetli çocuklar emek kabiliyeti olmayan anne ve  babalara bakmaya borcludur.

Madde  35 : Emek hukuku .

I.       Emek  ferdi  ve sosyal refahın esasıdır .

II.    Her kesin emeğe olan kabiliyeti esasında  serbest şekilde kendine faaliyet  çeşidi, meslek , iş yeri seçmek hukuku vardır .

III.  Hiç  kimse zorla çalıştırılamaz .

IV. Emek  antlaşmaları serbest bağlanır .Hiç kimse emek  antlaşması yapmaya mecbur edilemez .

V.    Mahkeme kararı esasında şartları ve niyetleri  kanunla göz önünde tutulan mecburi emeğe sevk etmek , askeri hizmet zamanı yetkili şahısların emirlerinin yerine getirilmesi ile alakadar çalıştırmak, fevkalade vaziyet ve OHAL zamanı vatandaşlara talep olunan işleri yaptırmak yolu izin verilir.

VI. Her kesin tehlikesiz ve sağlam şaraitlerde çalışmak , hiç bir ayrı-seçicilik koyulmadan kendi işine göre devletin belirlediği minimum maaş miktarından az olmayan maaş almak hukuku vardır .

VII. İşsizlerin devletten sosyal yardım almak hukuku vardır .

VIII. Devlet  işsizliğin ortadan kalkması için bütün imkanlarından istifade  eder .

Madde  36 : Tatil hukuku .

I.       Her kesin tek başına ve ya başkalrı ile birlikde tatil etmek hukuku vardır .

II.    Emek antlaşması esasında çalışanların tatil etmek hukuku yalnız kanunla göz önünde tutulmuş hallerde sınırlandırılabilir.Azerbaycan Respublikası Silahlı Kuvvetlerinde ve diğer birliklerde hizmet eden askeri personeller ve sivil şahıslar tatil edemezler.

III.  Ferdi ve kollektif emek tartışmaları kanunla belirlenmiş kurallar doğrultusunda çözülür .

Madde  37 : İstirahat hukuku .

I.       Her kesin istirahat hukuku vardır .

II.    Emek antlaşması ile çalışanlara kanunla belirlenmiş , lakin günde 8 saattan artık olmayan iş günü, istirahat ve bayram günleri  , yılda en az bir kere 21 takvim gününden az olmayan ödenekli mezuniyet verilmesine teminat verir .

Madde  38 : Sosyal teminat hukuku .

I.       Her kesin sosyal teminat hukuku  vardır .

II.    Yardıma muhtac olanlara yardım etmek ilk olarak onların aile üyelerinin borcudur .

III.  Her kes kanunla belirlenmiş yaş sınırına eriştiğinde ,hastallığına,sakatlığına , aile reisini kaybettiğine , emek kabiliyetini kaybettiğine , işsizliğe göre ve kanunla göz önünde tutulmuş diğer hallerde sosyal teminat hukukuna sahibdir .

IV. Bursların ve sosyal yardımların minimum miktarı kanunla belirlenir .

V.    Devlet yardımseverlik faaliyetinin , gönüllü sosyal sıgortanın ve sosyal teminatın başka çeşidlerinin gelişmesi için imkanlar yaratır.

Madde  39 : Sağlam çevrede yaşamak hukuku .

I.       Her kesin sağlam çevrede yaşamak hukuku vardır .

II.    Her kesin çevrenin asıl hali hakkında bilgi toplamak ve ekoloji hukuk pozma ile alakadar onun sağlamlığına ve emlakına vurulmuş zararın karşılığını almak hukuku vardır .

Madde  40 : Medeniyet hukuku .

I.       Her kesin medeni hayatta iştirak etmek , medeniyet kurumlarından ve medeni servetlerden faydalanmak hukuku vardır .

II.    Her kesin tarihi , medeni ve manevi mirasa saygı göstermeli , ona kaygı göstermeli , tarih ve medeniyet abidelerini korumalıdır .

Madde  41 : Sağlamlığın korunması hukuku .

I.       Her kesin sağlamlığını korumak ve tıbbi yardım almak hukuku vardır.

II.    Devlet farklı mülkiyet çeşitleri esasında faaliyet gösteren sıhhıyenin bütün çeşitlerinin inkişafı  için zaruri tedbirler alır , tıbbi sıgortanın farklı çeşitleri için imkanlar yaratır.

III.  İnsanların hayatı ve sağlamlığı için tehlike türeten gerçekleri ve halleri gizliden vazifeli şahıslar kanun esasında kanuna karşı sorumluluğa sevk edilirler .

Madde  42 : Tahsil hukuku.

I.       Her bir vatandaşın tahsil almak hukuku vardır .

II.    Devlet parasız mecburi umumi orta tahsil almak hukukunu temin eder .

III.  Tahsil sistemine devlet tarafından nazaret edilir .

IV. Maddi durumuna bakmaksızın yetenekli şahısların tahsili devam ettirmesine devlet teminat verir .

V.    Devlet minimum tahsil standartlarınıbelirler .

Madde  43 : Daire hukuku .

I.       Hiç kimse yaşadığı daireden kanunsuz mahrum edilemez.

II.    Devlet yaşayış binalarının ve evlerin yapımını ilerletir , insanların daire hukukunu gerçekleşdirmek için özel tedbirler alır  .

Madde  44 : Milli mensubiyet hukuku .

I.       Her kesin milli mensubiyetini koruyup saklamak hukuku vardır .

II.    Hiç kimse  milli mensubiyetini değiştirmeye mecbur edilemez.

Madde  45 : Ana dilinden  faydalanma hukuku .

I.       Her kesin ana dilinden faydalanmak hukuku vardır .Her kesin istediği dilde terbiye ve tahsil almak , yaratıcılıkla uğraşmak hukuku vardır .

II.    Hiç kimse  ana dilinden faydalanma hukukundan mahrum edilemez.

Madde  46 : Şeref ve liyakat savunması hukuku .

I.       Herkesin kendi şeref ve liyakatını savunma hukuku vardır .

II.    Şahsiyetin liyakati devlet tarafından korunur . Hiçbir durum şahsiyetin liyakatını küçük düşürülmesine esas olamaz.

III.  Hiç kimseye işkence ve azap çektirilemez.Hiç kimse insan liyakatını küçük düşürecek harekete veya cezaya maruz kalamaz.Kendinin gönüllü rızası olmadan hiç kimsein üzerinde tibbi, ilmi ve başka araştırmalar  yapılamaz.

Madde  47 : Düşünce ve söz  hürriyeti .

I.       Herkesin düşünce ve söz hürriyeti vardır .

II.    Hiç kimse kendi düşünce ve inancını açıklamaya veya düşünce ve inancından vazgeçmeye mecbur  edilemez .

III.  Irkı , milli , dini , sosyal edavet ve düşmancılık uyandıran teşvike ve tebliğe kalkışamaz .

Madde  48 : Vicdan hürriyeti

I.       Herkesin vicdan hürriyeti vardır .

II.    Herkesin dine münasibetini müstakil belirlemek , her hangi dine tek başına veya başkalrı  ile birlikte inanmak , yahud hiç bir dine inanmamak , dine  münasibeti ile bağlı inancını  ifade etmek ve yaymak hukuku vardır .

III.  Dini merasimlerin yerine getirilmesi , sosyal kuralı çiğnemiyorsa veya sosyal ahlaka aykırı değilse , hürdür.

IV. Dini düşünce ve inanç hukukun çiğnenmesine beraat kazandırmaz .

Madde  49 : Serbest  toplanmak hürriyeti .

I.       Herkesin başkaları ile birlikte serbest toplanmak hürriyeti vardır.

II.    Herkesin  başkaları ile birlikte ilgili devlet kuruluşlarını  önceden haberdar etmek suretiyle sakin , silahsız toplanmak , toplantılar , mitingler, gösterler , sokak yürüyüşleri geçirmek ve grev düzenlemek hukuku vardır .

Madde  50 : Bilgi hürriyeti .

I.       Herkesin istediği bilgiyi kanuni yolla aktarmak , elde etmek , geçirmek , hazırlamak vedağıtmak hürriyeti vardır .

II.    Kitle haberlerinin hürriyetine teminat verilir . Kitle haber vasıtalarında , o  cümleden  basında ,devlet basına nezaret idaresinin kontrolü yasaktır .

Madde  51 : Yaratıcılık hürriyeti .

I.       Herkesin yaratıcılık hürriyeti vardır .

II.    Devlet  edebi - bedii , ilmi- teknik  ve  başka yaratıcılık  çeşitleri hür hayata geçirilmesine  teminat verir .

Madde  52 : Vatandaşlık  hukuku .

Azerbaycan devletine mensup olan , onunla siyasi ve hukuki bağlılığı , bunun gibi karşılıklı hukuk ve vazifeleri olan şahıs  Azerbaycan Respublikasının vatandaşıdır. Azerbaycan Respublikasının arazisinde veya Azerbaycan Respublikasının vatandaşlarından doğmuş şahıs Azerbaycan Respublikasının vatandaşıdır.Velilerden biri Azerbaycan Respublikasının  vatandaşı olan şahıs Azerbaycan Respublikasının vatandaşıdır .

Madde  53 : Vatandaşlık hukukunun teminatı .

I.       Azerbaycan Respublikasının vatandaşı hiçbir  durumda Azerbaycan Respublikası vatandaşlığından mahrum edilemez .

II.    Azerbaycan Respublikasının vatandaşı  hiçbir  durumda  Azerbaycan Respublikasından kovulamaz veya başka devlete verilemez .

III.  Azerbaycan Respublikası onun  arazisinden kenarda geçici veya daimi yaşayan Azerbaycan Respublikası vatandaşlarının hukuki savunmasına teminat verir ve onlara kefillik yapıyor .

Madde  54 : Cemiyetin ve devletin siyasi hayatında faaliyet hukuku .

I.       Azerbaycan Respublikası vatandaşlarının cemiyetin ve devletin siyasi hayatında engelsiz faaliyet göstermek hukuku vardır .

II.    Devlete karşı isyan veya darbeye müstakil mukavemet göstermek Azerbaycan Respublikası vatandaşının hukukudur .

Madde  55 : Devletin idare edilmesinde iştirak etmek hukuku .

I.       Azerbaycan Respublikası vatandaşlarının devletin idare edilmesinde iştirak etmek hukuku vardır . Bu hukuku onlar direkt veya temsilcilerin yardımıyla  hayata geçirebilirler.

II.    Azerbaycan Respublikasının vatandaşları devlet kuruluşlarında  hizmet etmek imkanına  sahibdir .Devlet kuruluşlarının üst düzey şahısları  Azerbaycan Respublikasının vatandaşlarından tayin edilirler . Ecnebiler ve vatandaşlığı olmayan  şahıslar devlet hizmetine kanunla belirlenmiş kurallarda kabul edilebilirler .

Madde  56 : Seçim hukuku .

I.       Azerbaycan Respublikası  vatandaşlarının devlet kuruluşlarına seçmek ve seçilmek , bunun yanında  referandumda istirak etmek  hukuku vardır .

II.    Mahkemenin kararı ile faaliyet kabiliyetsizliği ispatlanmış olan  şahısların seçimlerde , bunun yanında yanında referandumda iştirak etmek hukuku yoktur.

III.  Askeri personelin, hakimlerin ,devlet me’murlarının , din adamlarının , mahkemein  kanuni yürürlüğe girmiş hükmü ile hapis olunmuş şahısların , bu Anayasada ve kanunda  göz önünde tutulan diğer şahısların seçimlerde iştirak etmek hukuku kanunla sınırlandırılabilir .

Madde  57 : Müraciyat etmek hukuku .

I.       Azerbaycan Respublikası vatandaşlarının devlet kuruluşlarına  şahıs bazında müraciyat etmek , bunun yanında ferdi ve kollektif  yazılı dilekçe  göndermek hukuku vardır .Herbir delikçeye kanunla belirlenmiş kurallarda ve sürelerde yazılı cevap verilmelidir .

II.    Azerbaycan Respublikası vatandaşlarının devlet kuruluşlarının ve onların üst düzey şahıslarının, siyasi partilerin, iş arkadaşları ittifaklarının ve diğer sosyal birimlerin, bunun yanında ayrı-ayrı vatandaşların faaliyetini veya işini eleştirmek hukuku vardır . Eleştiriye göre takip yasaktır .Hakaret ve iftira eleştiri sayılamaz.

Madde  58 : Birleşmek hukuku .

I.       Herkesin başkaları ile birleşmek hukuku vardır .

II.    Herkes istenilen birlik , o cümleden siyasi parti , iş arkadaşları ittifakı ve diğer sosyal birlik oluşturmak veya mevcud birliye  dahil olmak hukukuna sahiptir. Bütün birliklerin serbest faaliyetine teminat verilir .

III.  Hiç kimse herhangi birliye dahil olmaya veya onun üyeliğinde kalmaya mecbur edilemez .

IV. Azerbaycan Respublikasının bütün arazisinde veya herhangi bir bölümünde  kanuni devlet egemenliğini zorla benimsemek maksadı olan bilikler yasaktır . Anayasanı ve kanunları çiğneyen birliklerin faaliyetine yalnız mahkeme kuralında son verilibilir .

Madde  59 :  Hür sahibkarlık hukuku .

Herkes kanunla göz önünde tutulmuş kaurallarda kendi imkanlarından , yeteneğinden  ve emlakından serbest  istifade  ederek  tek başına  ve ya başkaları  ile birlikte  hür sahibkarlık faaliyati veya kanunla yasaklanmayan diğer iktisadi faaliyet çişitleri ile uğraşabilir .

Madde  60 : Hukuk ve hürriyetlerin mahkeme teminatı .

I.       Herkesin hukuk ve hürriyetletinin mahkeme de savunulmasına teminat verir .

II.    Herkes devlet kuruluşlarının, siyasi partileri , iş arkadaşlıklığı ittifakının ve diğer sosyal birliklerin, üst düzey şahısların karar ve hareketlerinden (yab-hud hareketsizliğinden ) mahkemeye şikayet edebilir.

Madde  61 : Hukuki yardım almak hukuku .

I.       Herkesin yüksek nitelikte hukuki yardım almak hukuku vardır .

II.    Kanunla göz önünde tutulmuş durumlarda hukuki yardım ödeneksiz , devlet hesabına gösterilir.

III.  Herbir şahsın yetkili devlet kuruluşları tarafından tutuklandığı , hapis olunduğu,  cinayet işlemesinde suçlu olduğu andan itibaren avukatın yardınımda faydalanmak hukuku vardır .

Madde  62 : Mahkeme ait olmanın  değiştirilmesine yol verilmemesi .

Herkesin onun işine kanunla belirlenmiş mahkemede görüşülmesi hukuku vardır . Şahsın rızası olmadan onun işine başka mahkemede görüşülmesine yol verilmir .

Madde  63 : Suçsuzluk prezumsiyası .

I.       Herkesin suçsuzluk prezumpsiyası hukuku vardır . Cinayetin işlenmsinde suçlanan herbir şahıs , onun suçu kanunla göz önünde tutulan kurallarda ispat edilmemişse ve bu konuda mahkemenin kanuni yürürlüğe girmiş hükmü yoktursa , suçsuz sayılır .

II.    Şahsın suçlu olduğuna esaslı şüpheler varsa , onun suçlu bilinmesine yol verilmez.

III.  Cinayetin işlenmesinde sıçlanan şahıs kendinin suçsuzluğunu ispat etmeye borclu değildir .

IV. Adalet  muhakemesi hayata geçirilirken kanunu çiğnemekle elde edilmiş ispatlardan faydalanılmaz.

V.    Mahkemenin hükmü olmasa kimse cinayette suçlu sayılamaz.

Madde  64 : Bir cinayet göre tekrar mahkum etmeye yol verilmemesi.

Hiç kimse bir cinayet göre tekrar mahkum edilemez.

Madde 65 : Mahkemeye tekrar başvuru hukuku.

Mahkemenin mahkum ettiği herbir şahıs kendisi hakkında verilmiş hükme kanunla göz önünde tutulan kurallarda  yukarı mahkemede yeniden görüşülmesi , bunun yanında af edilmesi ve cezanın hafifledilmesi hakkında başvuru yapmak hukuku vardır .

Madde 66 : Akrabaların alehine ifade vermeye mecbur etmeye yol verilmemesi.

Hiç kimse  kendi , karısına ( kocasına ) , evladlarına , velilerine , erkek kardeşine , kız kardeşine karşı ifade vermeye mecbur edilemez .Alehine ifade  verilmesi mecburi olmayan akrabaların tam listesi kanunla belirlenir .

Madde 67 : Tutuklanan , hapis olunan ve cinayet islenmesinde suçlananları hukukları.

Yetkili devlet kuruluşlarının tutuklagığı , hapis ettiği , cinayet işlenmesinde suçlanan herbir şahısa derhal onun hukukları bildirilir ve tutuklanmasının , hapis olunmasının ve cinayetten sorguya sevk edildiği nedenleri anlatılmadır .

Madde  68 : Zararın ödenilmesini talep etmek hukuku .

I.       Cinayet, bunun yanında yetkiden sui-istimal neticesinde zarar görmüş şahsın hukukları kanunla korunur .Zarar  görmüş şahsın adalet muhakemesinin hayata  geçirilmesinde iştirak etmek ve ona yapılan zararın ödenilmesini talep etmek hukuku vardır .

II.    Herkesin devlet kuruluşlarının , yahud onların üst düzeyli yetkililerinin kanuna aykırı hareketleri veya hareketsizliği neticesinde yapılmış zararı devlet tarafından ödenilmesi hukuku vardır .

Madde  69 : Ecnebilerin ve vatandaşlığı olmayan şahısların  hukukları .

I.       Ecnebiler  ve vatandaşlığı olmayan şahıslar Azerbaycan Respublikasında olarken , kanula veya Azerbaycan Respublikasının tarafdar olduğu uluslararası antlaşma ile  başka durum göz önünde tutulmamışsa , Azerbaycan Respublikasının vatandaşları ile birlikte bütün hukuklardan faydalanabilir ve bütün vazifeleri yerine getirmelidirler.

II.    Azerbaycan Respublikası arazisinde daimi yaşayan veya geçici olan ecnebilerin ve vatandaşlığı olmayan şahısların hukuk ve hürriyetlerini yalnız uluslararası hukuk normlarına  ve Azerbaycan Respublikasının kanunlarına uygun olarak sınırlandırılabilir .

Madde  70 : Siyası sığınacak hukuku .

I.       Herkes tarafından kabul edilmiş uluslararası hukuk normlarına uygun olarak Azerbaycan Respublikası ecnebilere ve vatandaşlığı olmayan şahıslara siyasi sığınacak verir .

II.    Siyasi inancına göre , bunun yanında Azerbaycan Respublikasında cinayet sayılmayan faaliyete göre takip edilen şahısların başka devlete verilmesine izin verilmez .

Madde  71 : İnsan  ve vatandaş hukuklarının ve hürriyetlerinin teminatı .

I.       Anayasada tespit edilmiş insan ve vatandaş hukuklarını ve hürriyetlerini gözlemek ve korumak kanun yapıcılık , icra ve mahkeme hakimiyeti kuruluşlarının borcudur .

II.    İnsan ve vatandaş hukuklarının ve hürriyetlerinin hayata geçirilmesini hiç kimse sınırlandıramaz .

III.  Yalnız muharebe  , OHAL ve  fevkalade durum , bunun yanında seferberlik i’lan edilirken insan ve vatandaş hukuklarının ve hürriyetlerinin hayata geçirilmesi Azerbaycan Respublikasının uluslarası sorumluluklarını  göz önünde almak  şartı ile  kısmen ve geçici sınırlandırılabilir . Hayat geçirilmesi sınırlandırılan hukuk ve hürriyetlet hakkında nüfüsa önceden bilgi verilir .

IV. Hiçbir durumda hiçkimse din , vicdan , düşünce ve inancını açıklamaya mecbur edilemez ve bunlara göre suçlanamaz .

V.    Bu Anayasanın hiçbir niyet i insan ve vatandaş hukuklarının ve hürriyetlerinin lağvına yönlendirimişi niyet gibi tasfir edilemez.

VI. Azerbaycan Respublikası arazisinde insan ve vatandaş hukukları ve hürriyetleridirekt olatak yürürlüktedir .

VII. İnsan ve vatndaş hukuklarının ve hürriyetlerinin çiğnenmesi ile alakadar tartışmalar mahkemede çözülür .

VIII. Hiçkimse işlendiği zaman hukuk çiğnenmesi sayılmayan faaliyete göre sorumluluk taşımaz . Hukuk çiğnenmesi  işlendikden sonra yeni kanunla bu tür hareketlere göre  sorumluluk ortadan kaldırılmışsa veya hafifledilmişse , yeni kanun tatbik edilir .

                                                       IV  ÜNİTE

                                                                 Vatandaşların esas vazifeleri 

Madde  72 : Vatndaşların vazifelerinin esası .

I.       Devlet  ve cemiyet  karşısında herbir şahıs hukuk ve hürriyetlerrinden ileri gelen vazifeler taşıyor .

II.    Herbir şahıs Azerbaycan Respublikasının Anayasasına ve kanunlarına uymalı, başka şahısların hukuk ve hürriyetlerine saygı göstermeli , kanunla belirlenmiş diğer vazifeleri yerine getirmelidir.

III.  Kanunu bilmemek sorumluluktan  serbest etmez .

Madde  74 : Vergiler ve başka devlet ödenekleri .

I.       Kanunla belirlenmiş vergilerive başka devlet ödeneklerini tam niktarda ve zamanında ödemek  herkesin borcubur .

II.    Hiçkimse kanunla göz önünde tutulmuş esaslar olmadan ve kanunda gösterilmiş  miktardan  ilave vergiler ve başka devlet ödenekleri ödemeye mecbur edilemez .

Madde  74 : Vatana sadakat .

I.       Vatana sadakat kutsaldır .

II.    Vazifeye seçilme veya tayin yolu ile kanun yapma, icra veya mahkeme hakimiyeti kuruluşlarında çalışan şahıslar kendi vazifelerini dürüst ve liyakatince yerine getirmemeye göre sorumluluğa  taşımakta ve kanunla belirlenmiş durumlarda yemin edilir .

III.  Vazifeye seçilme veya taiyn yolu ile kanun yapma , icra veya mahkeme hakimiyeti kuruluşlarında çalışan , Azerbaycan Respublikası Anayasasına saık kalacağına yemin etmiş şahıs devlete karşı  isyanda veya darbede suçlanmışsa ve bu suçlama esasında mahkeme olmuşsa, o vazifeden istifa (kovulmuş) sayılır ve bir daha bu vazifede çalışamaz .

Madde 75 : Devlet sembollerine saygı .

Herbir vatandaş Azerbaycan Respublikasının devlet sembollerine - bayrağına gerbine ve milli marşına saygı göstermelidir .

Madde 76 : Vatanı savunma

I.       Vatnı savunma herbir vatandaşın borcudur . Kanunla belirlenmiş kurallarda vatandaşlar askeri hizmet yapıyor .

II.    Vatandaşların inancı gerçek askeri hizmet yapmaya aykırı  ise , kanunla belirlenmiş durumlarda gerçek   askeri hizmetin alternatif askeri  hizmetle yerine getirilmesine izin verilir .

Madde 77 : Tarih ve medeniyet abidelerinin korunması.

Tarih ve medeniyyet abidelerini korumak herbir şahısın borcudur .

Madde  78 : Çevrenin korunması .

Çevrenin korunması herbir şahısın borcudur .

Madde  79 : Kanuna aykırı vazifelerin icrasına izin verilmemesi.

Hiçkimse Azerbaycan Respublikası Anayasasına ve kanunlarına aykırı vazifelerin icrasına mecbur edilemez.

Madde  80 : Sorumluluk .

Anayasanın ve kanunların çiğnenmesi , o cümleden Anayasada ve kanunlarda göz önünde tutulan hukuklardan sui- istimal veya vazifelrin yerine getirilmemesi kanunla belirlenmiş sorumluluğa sebebiyet verir .

                                             ÜÇÜNCÜ  BÖLÜM

                                        DEVLET   EGEMENLİĞİ

                                                  V  ÜNİTE

                                         Kanun yapma hakimiyeti

Madde 81 : Kanun yapma hakimiyetinin hayata geçirilmesi .

Azerbaycan Respublikasında kanun yapma hakimiyetini  Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi geçirir .

Madde 82 : Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi say terkibi

Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi 125 milletvekilinden ibarettir .

Madde 83  : Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi milletvekillerinin seçimlerinin esasları .

Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekilleri majoritar ve orantılı seçim  sistemleri ,umumi , eşit ve direkt  seçim hukku esasında serbest, şahsi ve gizli oylama yolu ile seçilirler .

Madde  84 : Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinin toplanmasının yetki süresi .

I.       Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinin toplanmasının yetki süresi 5 yıldır.

II.    Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinin toplanmasının seçimleri her 5 yılda bir kere olmak koşulu ile ekim ayının birinci pazar günü geçirilir .

III.  Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinin milletvekillerinin yetki süresi Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinin toplanmasının yetki süresi ile sınırlanır .

IV. Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinin milletvekillerininden çıkanların yerine yeni seçimler yapılırsa, yeni seçilen milletvekilinin yetki süresi milletvekillikten çıkanın kalan  yetki süresi  ile sınırlanır .

Madde 85 : Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekilliğine adaylarına ait talepler .

I.       Azerbaycan Respublikasının yaşı 25 - den aşağı olamyan herbir vatandaşı kanunla belirlenen edilmiş kurallarda Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekili seçilebilir .

II.    Cift vatandaşlığı olan , başka devletlet karşısında sorumluluğu olan , icra veya mahkeme  hakimiyeti sistemlerinde hizmet eden ,ilmi, yaratıcılık faaliyeti istisna olmakla , başka ödenekli faaliyetle uğraşan şahıslar , din hizmetcileri , faaliyet kabiliyetisizliği mahkeme tarafından ispat edilen , ağır cinayetlere göre mahkum olunmuş şahıslar , mahkemeknin kanuni yürürlüğe girmiş hükmü  ile hapis olunan ve ceza çeken şahıslar Azerbaycan Respublikası Milli Meclisine milletvekili seçilemezler .

Madde 86 : Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi milletvekilirinin seçimlerin neticelerinin kontrolu ve onaylanması .

Seçimlerin neticelerinin doğruluğu kanunla belirlenmiş kurallarda Azerbaycan Respublikasının Anayasa Mahkemesi kontrol eder ve onaylar .

Madde  87 : Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi milletvekillerinin yetkisinin bitmesi .

I.       Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi milletvekillerinin yetkileri Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin yeni dönemin toplanmasının ilk takvim günü biter .

II.    Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi milletvekiliğinden çıkanların yerine seçimler Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin  yetkisi süresinin bitmesine 120  günden az sürese kalırsa , yapılmır .

III.  Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi 83 milletvekilinin yetkileri onaylandığında yetkilidir .

Madde  88 : Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin toplantıları .

I.       Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi her yıl iki olağan  toplantı (sessiya)

 yapıyor .

Yaz  toplantısı şubatın 1 -de başlıyor ve  mayısın 31 - dek  devam ediyor .

Sonbahar toplantısı  eylülün 30 -da  başlıyor ve aralığın 30 - dek devam ediyor .

Eğer şubatın 1  ve eylülün 30 haftasonuna denk gelirse , toplantı o haftasonundan sonra gelen ilk takvim günü çalışmalarına başlar.

Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin 83 milletvekilinin yetkisi onaylandıktan sonra Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin ilk toplantısı aynı günden başlayarak bir haftadan geç olmamak şartı ile toplanır .

Azerbaycan Respublikası Milli Meclisine seçimlerden sonra şubatın 1 kadar  onun 83 milletvekilinin yetkileri  onaylanmaz ise  , Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin ilk toplantısının yapılma zamanın Azerbaycan Republikasının Anayasa Mahkemesi belirler .

II.    Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin olağanüstü toplantılarını Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin başkanı Azerbaycan Respublikası Prezidentinin veya Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin 42 milletvekilinin  talebi üserine yapılır .

III.  Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin olağanüstü toplantısının gündemi mafavık olarak onun toplanmasını isteyenler belirler . Bu gündemdeki meselelere bakıldıktan sonra olağanüstü toplantının işi biter .

Madde  89 : Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi milletvekilliğinden mahrum etme ve Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekilerinin yetkilerinin kaybedilmesi .

I.       Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi milletvekilli aşağıdaki durumlarda milletvekilliğinde mahrum olur :

·        seçimler zamanı oyların doğru hesaplanmadığı ortaya çıkarsa ;

·        Azerbaycan Respublikası vatandaşlığından çıkdığında veya başka devlet vatandaşlığını kabul ettiğinde ,

·        cinayet işlediğinde ve mahkemenin kanuni yürürlüğe girmiş hükmü olduğunda;

·        devlet kuruluşlarında vazifede olduğunda ,din hizmetçisi olduğunda , iş adamı, biznes ve başka ödenekli faaliyetle uğraştığında ( ilmi,yaratıcılık faaliyetleri istisna olmakla);

·        kendisi vazgeçtiğinde;

·        milletvekilinin mensubu olduğu siysi parti lağv edildiğinde .

Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekilliğinden mahrum etme hakkında karar kanunla belirlenmiş kurallarda kabul edilir .

II.    Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekilleri kendi yetkilerinin daimi icra  edebilmediklerinde ve kanunda göz önünde tutulmuş diğer durumlarda onların yetkileri yitirilir . Muvafık karaın kabul edilme kuralı  kanunla belirlenir .

Madde  90 : Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekillerinin dokunulmazlığı .

I.       Yetki süresi sürecinde Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekilinin şahsiyeti dokunulmazdır . Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekili yetki süresi sürecinde cinayet işlerken yakalanma durumlarından başka , cinayet sorumluluğuna sevk elilemez,tutuklanamaz , onun hakkında mahkeme kurallarında inzibati işlem tedbirleri  tatbik edilemez, aramaya maruz kalamaz , şahsi muayine edilemez . Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekili cinayet işlerken yakalanırsa tutuklanabilir .Böyle olduğunda Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekilini tutukalayan kuruluş bu konu hakkında derhal Azerbaycan Respublikası Baş Savcısına bilgi vermelidir .

II.    Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekilinin dokunulmazlığına yalnız Azerbaycan Respublikası Baş Savcısının talimatına esasen Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin kararı ile sona erdirilebilir  .

Madde 91 : Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekilinin sorguya çekilmesine  konulan yasaklar .

Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekilleri Azerbaycan Respublikası Milli Meclisindeki faaliyetine , oylamaya ve söylegiği düşünce tarzına göre sorguya çekilemezler . Rızası olmadan onlardan bu durumlarla ilişkili açıklama , ifade talep edilemez.

Madde  92 : Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin çalışmasının teşkili.

Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi kendi çalışma kurallarını belirler ve Milli Meclisin muvafık kuruluşlarını yaratır , o cümleden kendi başkanını ve onun yardımcılarını seçer , daimive başka komissyonlar teşkil eder , hesaplama odası yaratır.

Madde 93  : Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin aktları .

I.       Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisi kendi yetkilerine ait meseleler üzerine Anayasa kanunları ,kanunlar ve kararlar kabul eder .

II.    Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin Anayasa kanunları , kanunlar ve kararlar bu Anayasa ile göz önünde tutulmuş kurallarda kabul edilir .

III.  Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekilleri oylama hukukunu bizzat hayata geçiriyorlar .

IV. Kanunlarda ve Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin kararlarında icra hakimiyati ve mahkeme kuruluşlarına tam olarak belirli ödevler  göz önünde  bulunduramaz .

Madde 94 : Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin belirlediyi umumi kurallar.

I.       Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi aşağıdaki meselelere ait umumi kurallar belirler ;

·        bu Anayasada tespit edilmiş inasn ve vatandaş hukuklarından ve hürriyetlerinden faydalanmak , bu hukukların ve hürriyetlerin devlet teminatı;

·        Azerbaycan Respublikası Prezidenti seçimleri ;

·        Azerbaycan Respublikası Milli Meclisine seçimler ve Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekillerin statüsü  ;

·        referandum;

·        mahkeme kuruluşu ve ahkimlerin statüsü ;savcılık , avukatlık ve noterlik ;

·        mahkeme icraatı, mahkeme kararlarının icrası

·        belediyelere seçimler ve belediyelerin statüsü ;

·        fevkalade vaziyet rejimi ; OHAL rejimi ;

·        devlet taltifleri ;

·        fiziki ve hukkuki şahısların statüsü;

·        agdler , sivil antlaşmalar , temsilcilik ve mirsacılık;

·        mülkiyet hukuku ,o cümleden devlet , özel ve belediye mülkiyetinin hukuki rejimi , akla dayanan mülkiyet hukuku ; diğer eşya hukukları , sorumluluk hukuku ;

·        aile ilişkileri , o cümleden himayecilik  ve kefillik ;

·        maliye faaliyetinin  esasları , vergiler , ödenekler ;

·        emek ilişkilerive sosyal teminat ;

·        cinayetlerin ve başka hukuk çiğnemelerinin belirlenmesi , onların işlenmesine göre sorumluluk tayin edilmesi ;

·        savunma ve askeri hizmet ;

·        tehlikesizliğin esasları ;

·        arazi kuruluşu ,devlet sınır rejimi ;

·        uluslararası antlaşmaların onaylanması ve iptali ;

·        ulaştırma ve rtt işi ;

·        istatistik , meteoroloji ve standatlar ;

·        gümrük işi ;

·        ticaret işi ve borsa faaliyeti ;

·        banka işi , sayımanlıkve sıgorta .

II.    Bu maddenin 2 ,3 ,4 cü  şıklarında gösterilen meselelere ait kanunlar 83 oy çoğunluğu ile , kalan meselelere ait kanunlar 63 oy çoğunluğu ile kabul edilir .

III.  Bu maddenin birinci hissesinde Anayasa kanunu ile ilaveler edilebilir  .

Madde  95 : Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin çözdüğü meseleler .

I.       Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin yetkisine aşağıdaki meseleleri çözme aittir .

·        Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin çalımasının teşkili;

·        Azerbaycan Respublikası Prezidentinin takdimatı ile Azerbaycan Respublikası  diplomatik temsilciliklerinin tesis edilmesi ;

·        inzibati arazi bölümü;

·        devletlerarası antlaşmaların onay ve lağv edilmesi ;

·        Azerbaycan Respublikası Prezidentinin taktimatına esasen Azerbaycan Respublikasının bütçesinin onaylanması ve onun icrasına nezaret;

·        amnistiya;

·        Azerbaycan Respublikası Perzidentinin taktimatına esasen Azerbaycan Respublikasının askeri doktrininin onayı ;

·        bu Anayasada göz  önünde tutulmuş durumlarda Azerbaycan Respublikası Prezidentinin fermenlarının onayı ;

·        Azerbaycan Respublikası Perzidentinin taktimatına esasen Azerbaycan RespublikasınınBaşbakanının vazifeye tayın edilmesine rıza olmak ;

·        Azerbaycan Respublikası Perzidentinin taktimatına esasen Azerbaycan Respublikasının Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Respublikası Yüce Mahkemesi ve Azerbaycan Respublikası İktisad Mahkemesi hakimlerinin tayın edilmesi

·        Azerbaycan Respublikası Perzidentinin taktimatına esasen Azerbaycan Respublikasının Baş Savcısının vazifeye tayın ve vazireden ihraç edilmesine rıza olmak ;

·        Azerbaycan Respublikası Anayasa Mahkemesi taktimatına esasen Azerbaycan Respublikası Perzidentinin impiçment kurallarında vazifeden ihraç edilmesi ;

·        Azerbaycan Respublikası Perzidentinin taktimatına esasen hakimlerin vazifeden ihraç edilmesi ;

·        Azerbaycan Respublikası Bakanlar Kuruluna güven oyu meselesinin çözülmesi ;

·        Azerbaycan Respublikası Perzidentinin taktimatına esasen Azerbaycan Respublikası Milli Bankası  İdare heyeti üyelerinin vazifeye tayın olunması ve vazifeden ihrac edilmesi ;

·        Azerbaycan Respublikası Perzidentinin taktimatına esasen Azerbaycan Respublikası Silahlı Kuvvetlerinin tayınatı  ile bağlı olmayan vazifelerin  icrasına sevk edilmesine rıza olamk;

·        Azerbaycan Respublikası Perzidentinin muraciyaatına esasen muharebe i’lan edilmsine ve  sülh bağlanmasına rıza olamk ;

·        referandum tayın dilmesi ;

·        Dinleyici ogasının yaratılması ;

II.   Bu madde 1 -5 şıklarında gösterilen meselelere ait 63 oy çoğunluğu ile     kanunlar .diğer meselelere ait ise bu Anayasanın başka kurallar göz önünde tutulmamışsa ,aynı kurallarda kararlar kabul edilir .

III. Bu Anayasada Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin yetkilerine ait edilen diğer meselelere ait karalar kabul edilir .

IV. Bu maddenin birinci bölümünde kanunu ile ilaveler edilebilir .

Madde 96 : Kanun yapma teşebbüsü hukuku .

I.    Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinde kanun yapma teşebbüsü  hukuku (kanun tasarılarını ve başka meseleleri Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin muzakeresine taktim etmek hukuku ) Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin milletvekillerine , Azerbaycan Respublikası Perzidentine , Azerbaycan Respublikası Yüce Mahkemesinin veya Nahcıvan Özerk Respublikası Ali Meclisine mensuptur .

II.  Azerbaycan Respublikası Perzidentinin , Azerbaycan Respublikası Yüce Mahkemesinin ve Nahcıvan Özerk Respublikası Ali Meclisinin kanun yapma teşebbüsü kurallarında Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin muzakeresine verdiği kanun veya karar tasarıları  müzakereye taktim olunmuş şekilde çıkarılır ve oylanır .

III. Böyle kanun veya karar tasarılarında değişiklkler Meclisinin kanun yapma teşebbüsü hukukundan faydalanan kurumun rızası  ile yapılabilir

IV. Kanun yapma teşebbüsü kuralında Azerbaycan Respublikası Perzidentinin, Azerbaycan Respublikası Yüce Mahkemesinin ve Nahcıvan Özerk Respublikası Ali Meclisinin Azerbaycan Respublikası Milli Meclisine taktim ettiği kanun veya karar tasarıları iki ay içinde oylanır .

V. Kanun veya karar tasarısını Azerbaycan Respublikası Perzidentinin, Azerbaycan Respublikası Yüce Mahkemesinin ve Nahcıvan Özerk Respublikası Ali Meclisi acil  i’lan edimişse , bu süre 20 gün teşkil edir .

Madde 97 : Kanunların imzalanması için taktim olunması süresi .

I.    Kanunlar kabul edildiği günden 14 gün süresinde Azerbaycan Respublikası Perzidentine imzalanması için takdim edilir .

II.  Acil  i’lan edilen kanun tasarısı Azerbaycan Respublikası Perzidentine imzalanması için kabul edildiği günden 24 saat süresinde takdim edilir.

Madde  98 : Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin aktlarının yürülüğe girmesi.

Kanunun ve Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin kararının kendinde başka kural göz önünde tutulmamışsa , kanun ve karar resmi gazetede çıktığı günden itibaren yürürlüğe girmiş sayılır .

                                           VI  ÜNİTE

                                       İcra   hakimiyeti

Madde  99  : İcra hakimiyetinin mensubiyeti .

Azerbaycan Respublikasında  icra   hakimiyeti Azerbaycan Respublikası Perzidentine mensuptur .

Madde 100 : Azerbaycan Resblikasının Prezidentliğine mahsus aid adaylığın talepleri.

Yaşı 35’den aşağı olmayan, Azerbaycan Resblikasın’da 10 yıl  dan  daha fazla yaşaması gerek, seçimlere adaylığını koyma hukuka sahib olan, o cümleden ağır cinayeteten mahküm olmayan,başka devletler karşısında sorumlu olmayan, ali tehsilli, çifte vatandaşlığı olmayan Azerbaycan Resblikasının vatandaşı Azerbaycan Resblikasının Prezidenti seçilebilir.

Madde 101 : Azerbaycan Resblikasının Prezidentinin seçimlerde esasları.

I.       Azerbaycan Resblikasının Prezidenti umumi, birlikte ve direkt seçimlere hukuki esasında serbest, şahsi ve gizli oy kulanma yolu ile 5 yıla kadar seçilir.

II.    Azerbaycan Resblikasının Prezidenti oy kullananların üçde iki oy çoğunluğu ile seçilir.

III.  Bu oy çoğunluğu oyların ilk devrede toplanmamışsa, oy kulanım gününden sonra ikinci pazar günü oy kulanmanın ikinci devreye geçilir. İkinci devrede ancak ilk devrenin en fazla oy alanlardan iki adaydan veya en fazla oy alıp da kendi isteyiyle oyunu geri almişsa onda sonraki iki kişi seçimlere devam edir.

IV. Oy kulanmanın ikinci devresinde sade olarak çoğunlukla oy toplayan Azerbaycan Resblikasının Prezidenti seçilmiş sayılır.

V.    Hiç kimse iki defadan fazla Azerbaycan Resblikasının Prezidenti seçilemez.

VI. Bu maddenin tatbiki kanunla belirlenmişti.

Madde 102 : Azerbaycan Resblikasının Prezidentinin seçilen şahsın sonuçları.

Azerbaycan Resblikasının Prezidenti seçimlerinin sonuçları hakkında melumatı oy verme gününden sonra 7 gün esnasında Azerbaycan Anayasasının Muhakemesine resmen e’lan eder.

Madde 103 :   Azerbaycan Resblikasının Prezidenti seçilmiş olan şahsın yemini.

I Azerbaycan Resblikasının Prezidenti  seçilmiş olan şahıs Azerbaycan Resblikasının Prezidenti seçimlerinin sonuçları hakkında me’lumat e’lan olunduğu gunden başlayarak 3 gün esnasında Anayasa Muhakemesi hakimlerinin bulunmasıyla böyle bir yemin ediyor : “Azerbaycan Resblikasının Prezidentinin selahiyetini kullanarak Azerbaycan Resblikasının Anayasısını uygulayacağım, ülkenn bağımsızlığını ve arazi bütünlüğünü koruyacağım, milletime layikince hizmet edeceğime yemin ederim.

II.Yemini etdiği günden itibaren Azerbaycan Resblikasının Prezidenti kendi selahiyyetlerini icrasına başlamış sayılır.

Madde 104 : Azerbaycan Resblikasının Prezidentinin kendi selahiyyetlerine daimi icra ede bilmemesi.

I.       Azerbaycan Resblikasının Prezidenti istifa verdikten, sağlığna göre kendi yetkilerini icra etmek kabiliyetini tamamıyla kaybettiğinde, bu Anayasa ile göze alınmış hallerde ve kanuni olarak vazifesinden vakitinden evvel vazifesinden gitmiş sayılır.

II.    Azerbaycan Resblikasının Prezidenti istifa verdiğinde onun istifa dilekçesi Azerbaycan Resblikasının Anayasası Mahkemesine tagdim olunur. Azerbaycan Respublikasının Anayasası Mahkemesi istifa dilekçesini Azerbaycan Resblikasının Prezidentinin kendi verdiğine emin olunduğu tagdirde Azerbaycan Resblikasının Prezidenti istifasının kabul olunması hakkında karar kabul eder, hemin andan itibaren Azerbaycan Resblikasının Prezidenti istifa verdiğine göre vazifesinden gitmiş sayılır.

III.  Azerbaycan Resblikasının Prezidenti sağlığına göre kendi selahiyyetini tamamen itirdiği tagdirde me’lumat verildikte Azerbaycan Resblikasının Milli Mecilisi bu faktın gerçekleşmesi için Azerbaycan Resblikasının Anayasa Muhakemesine Müracaat eder. Azerbaycan Resblikasının Anayasası Muhakemesi bu hakta kararı hakimlerin 6oy çoğunluğu ile kabul edilir. Eğer  Azerbaycan Resblikasının Anayasa Muhakemesi bu faktın onaylamaz ise, problem bununla bitmiş sayılır.

Madde 105 : Azerbaycan Resblikasının Prezidenti vazifesinden gitdikten sonra onun selahiyyetlerinin icras.

I.       Azerbaycan Resblikasının Prezidenti vakiti dolmadan gitdikten sonra 3 ay süre ile olağanüstü Azerbaycan Resblikasının Prezidenti secimleri sürdürülür. O, halde Azerbaycan Resblikasının yeni Prezidenti seçilenedek Azerbaycan Resblikasının Prezidentinin selahiyyetleri Azerbaycan Resblikası Milli Meclisinin Başkanı icra eder.

II.    Bu müddet esnasinde Azerbaycan Resblikasının Prezidenti selahiyyetlerini icra eden Azerbaycan Resblikasının Milli Meclisinin Başkanı istifa verdikte, sağlığına  göre  kendi selahiyyetlerini icra etmek kabiliyetini tamamen itirdikte Azerbaycan Resblikasının Prezidentinin selahiyyetleri Azerbaycan Resblikasının Başbakanı icra eder.

III.  Bu maddenin ikinci hissesinde gösterilen sebeplere göre Azerbaycan Resblikasının Prezidentinin yetkilerini Azerbaycan Resblikasının Başbakanın icra etmesi mümkün olmadıkta Azerbaycan Resblikasının Milli Meclisi Azerbaycan Resblikasının Prezidentinin yetkilerinin başka üst düzey şahıs tarafından icrası hakkında karar kabul edilir .

Madde 106 : Azerbaycan Respublikası  Prezidentinin dokunulmazlığı .

Azerbaycan Respublikası Prezidenti dokunulmazlık hukukuna sahiptir .

Azerbaycan Respublikası Prezidentinin şeref ve liyakarı kanunla korunur .

Madde 107 : Azerbaycan Respublikası Prezidentinin vazifeden uzaklaştırılması.

I.    Azerbaycan Respublikası Prezidentinin vazifeden uzaklaştırılması teşebbüsü Azerbaycan Respublikası Prezidenti ağır cinayet işlediğinde Azerbaycan Respublikası Anayasa Mahkemesinin teşebbüsü ile Azerbaycan Respublikası Yüce Mahkemesinin  30 gün süresinde verilen görüşü esasında Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisi karşısında ileri sürülebilir .

II.  Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinin milletvekillerinin 95 oy çoğunlu ile kabul olunmuş karar  esasında Azerbaycan Respublikası Prezidentinin vazifeden uzaklaştırılabilir . Bu kararı Azerbaycan Respublikası Anayasa Mahkemesinin başka imzalar . Azerbaycan Respublikası Anayasa Mahkemesi aynı kararı imzalanmasına bir hafta süresinde tarafdar çıkmaz ise , karar yürürlüge girmez.

III. Azerbaycan Respublikası Prezidentinin vazifeden uzaklaştırılması hakkında karar Azerbaycan Respublikası Anayasa Mahkemesinin Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisine muraciaat ettiği günden başlayarak 2 ay süresinde kabul olunmalıdır . Bu sürede gösterilen karar kabul edilmezse , Azerbaycan Respublikası Prezidentine karşı ileri sürülmüş suçlama ret edilmiş sayılır .

Madde 108 : Azerbaycan Respublikası Prezidentinin  teminatı .

Azerbaycan Respublikası Prezidentin  ve onun ailesi devlet hesabına temin edilir . Azerbaycan Respublikası Prezidentinin ve onun ailesinin tehlikesizliğini özel korumalar temin edir .

Madde 109 : Azerbaycan Respublikası Prezidentinin yetkileri .

Azerbaycan Respublikası Prezidenti :

1.    Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisine seçimlerini taıin eder :

2.    Azerbaycan Respublikası devlet bütçesini Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinin onayına sunar:

3.    devlet iktisadi ve sosyal programları onaylar :

4.    Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinin rızası ile Azerbaycan Respublikasının Başbakanı vazifeye tayin eder . Azerbaycan Respublikasının Başbakanını  vazifeden alır :

5.    Azerbaycan Respublikası  Bakanlar Kurulu üyelerini vazifeye tayin eder  ve vazifeden alır  ; zaruri durumlarda Azerbaycan Respublikası  Bakanlar Kurulunun toplantılarına başkanlık eder :

6.    Azerbaycan Respublikası  Bakanlar Kurulunun  istifas hakkında karar kabul eder :

7.    Azerbaycan Respublikasının devlet butcesinde icra hakimiyeti için göz önünde tutulmuş harcamalar çerçivesinde  merkezi ve yerli icra hakimiyeti kuruluşları yaratır :

8.    Azerbaycan Respublikası  Bakanlar Kurulunun ve Nahcivan Özerk Respublikası Bakanlar Kurulunun karar ve serencamlarını , merkezi  ve yerli  icra hakimiyeti kuruluşlarının aktlarını lağv eder :

9.    Azerbaycan Respublikası Anayasa Mahkemesi , Azerbaycan Respublikası Yüce Mahkemesi , Azerbaycan Respublikası İktisadi Mahkemesi hakimlerinin vazifeye tayin edilmesi hakkında Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisine takdimatlar verir ; Azerbaycan Respublikasının diğer  mahkemelerinin hakimlerini vazifeye tayin eder ; Azerbaycan Respublikasının Baş Savcısını Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinin rızası ile  vazifeye tayin eder ve vazifeden alır :

10.Azerbaycan Respublikasının Milli Bankası İdare Heyeti üyelerinin vazifeye tayin edilmesi ve alınması  konusunda Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisine takdimat  eder :

11.Azerbaycan Respublikasının askeri doktrinini Azerbaycan Respublikası Milli Meclisine takdim eder :

12.Azerbaycan Respublikası Silahlı Kuvvetlerinin baş komuta heyetini vazifeye tayin eder ve alır :

13.Azerbaycan Respublikası Prezidentinin icra kurulunu oluşturur ve ona rehberlini tayin eder :

14.Azerbaycan Respublikası Prezidentinin yetkili temsilcilerini vazifeye tayin eder ve alır :

15.Azerbaycan Respublikasının yabancı ülkelerde ve uluslararası teşkilatlarda diplomatik temsilciliklerin tesis edilmesi  hakkında Azerbaycan Respublikası Milli Meclisine takdim eder , Azerbaycan Respublikasının yabancı ülkelerde ve uluslararası teşkilatlarda diplomatik temsilcilerini vazifeye  tayin eder  ve alır :

16.yabancı ülkelerin diplomatik temsilciliklerinin etimadnamesi  ve evdatnamelerini  kabul eder :

17.devletarası ve hükümetlerarası  uluslararası antlaşmalar sağlar , devletlerarası uluslararası antlaşmaları onay ve lağv olunması için Azerbaycan Respublikası Milli Meclisine takdim eder , onaylanmış kararları imzalar :

18.referandum tayin eder :

19.kanuları imzalar  ve basılmasını sağlar :

20.vatandaşlık meselelerini çözer :

21.siyasi sığınacak verilmesi meselelerini çözer :

22.af eder :

23.devlet

24.üst düzet askeri ve üst düzey özel rütbeler verir :

25. umumi ve kısmen seferberlik i’lan eder , bunun yanında seferberlik üzerine çağırılanları tahris eder :

26.Azerbaycan Respublikası vatandaşlarının süreli  gerçek askeri hizmete çağırılması ve süreli gerçek askeri hizmette olan askeri personelin yedekli olmaları konusunda kararlar kabul eder :

27.Azerbaycan Respublikasının Tehlikesizlik Kurulunu  oluşturur :

28.Azerbaycan Respublikası Silahlı Kuvvetlerini görevi ile bağlı olmayan vazifelerin  icrasına sevk edilmesine sağlanması konusunda Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisine takdimat  eder :

29.fevkalade ve OHAL durumunu i’lan eder :

30.Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinin rızası ile  muharebe i’lan eder ve sülh antlaşması imzalar :

31.Azerbaycan Respublikasının devlet bütcesinde  bu maksadlar için göz önünde tutulmuş harcamalar çerçivesinde  özel  koruma birimler  oluşturur :

32.Bu Anayasa  ile Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinin ve mahkeme kurumlarının  yetkilerine ait  olmayan diğer meselelerin icra kurallarında çözer .

Madde 110 : Kanunları imzalanması .

I.    Azerbaycan Respublikası Prezidentinin kanunları ve ona sunulmuş olan günden başlayarak 56 gün içinde imzalar . Kanun Azerbaycan Respublikası Prezidentinin itirazını doğurursa , o , kanu imzalanmayıp itirazları ile birlikte  gösterilen süre içinde Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisine geri cevirebilir .

II.  Anayasa kanunları Azerbaycan Respublikası Prezidenti tarafından imzalanmamışsa yürürlüğe girmez . Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisi 83  oy coğunluğu ile  kabul edilen  kanunları 95  oy coğunluğu ile , 63 oy coğunluğu ile kabul edilen kanunları ise  83 oy coğunluğu  ile yeniden kabul ederse , bile kanunlar tekrar oylamadan sonra yürürlüğe girer .

Madde  111 : Askeri durum  i’lan edilmesi .

Azerbaycan Respublikası Prezidenti Azerbaycan Respublikası arazisinde  belirlenmiş  bölümü  gerçekten isgal edilmiş oldugunda  , yabancı Devlet veya devletler Azerbaycan Respublikasına muharebe i’lan  ettiklerinde , Azerbaycan Respublikasına karşı gerçek silahlı  taarruz  tehlikesi  ortaya çıktığında , Azerbaycan Respublikasının arazisi  mühasireye alındığında, bunun yanında  böyle mühasere için gerçek tehlike  oluştuğunda  Azerbaycan Respublikasının bütün  arazisinde veye ayrı -ayrı  yerlerde  askeri durum i’lan eder ve bu konu kabul ettiği  fermanı 24 saat  süresinde Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinin onayına sunar .

Madde 112 : Fevkalade durumun tatbik edilmesi .

Azerbaycan Respublikası Prezidenti tabii felaketler , salgın hastalıklar, büyük çevre ve başka kazalar  olduğunda , bunun yanında Azerbaycan Respublikasının arazi bütünlüğünün çiğnenmesi , devlete karşı isyana veya darbeye yönelik hareketler edildikte

Madde 113 : Azerbaycan Respublikası Prezidentinin aktları

I.       Umumi kurallar belirlendiğinde Azerbaycan Respublikası Prezidenti fermanlar, başka meseleler konusunda ise serencamlar kabul eder.

II.    Azerbaycan Respublikası Prezidentinin ferman ve serencamlarında başka kural göz önünde tutulmamışsa , onlar basıldığı günden yürürlüğe girer .

Madde 114 : Azerbaycan Respublikası  Bakanlar Kurulunun Statüsü .

I.       Azerbaycan Respublikasının Prezidenti icra yetkilerinin hayata geçirilmesinin teşkili maksadı ile Azerbaycan Respublikası Baknalar Kurulunu teşkil eder.

II.    Azerbaycan Respublikasının Bakanlar Kurulu Azerbaycan Respublikası Prezidentinin üst icra kuruludur .

III.  Azerbaycan Respublikasının Bakanlar  Kurulu Azerbaycan Respublikası Prezidentine bağlıdır ve onun karşısında sorumludur .

IV. Azerbaycan Respublikası Bakanlar Kurulunun  çalışma kuralını Azerbaycan Respublikası Prezidenti belirler .

Madde 115: Azerbaycan Respublikası  Bakanlar Kurulunun terkibi .

Azerbaycan Respublikası  Bakanlar Kurulunun terkibine Azerbaycan Respublikasının Başbakanı , onun yardımcıları , bakanlar ne başka merkezi icra hakimiyeti kurumlarının rehberleri dahildirler .

Madde 116 : Azerbaycan Respublikası  Bakanlar Kurulunun istifası

Yeni seçilmiş  Azerbaycan Respublikası vazifesini tutduğu ve yetkilerini icra etmeye  başaldığı gün Azerbaycan Respublikası  Bakanlar Kurulu Azerbaycan Respublikası Prezidentine istifasını verir .

Madde 117 : Azerbaycan Respublikası  Bakanlar Kurulunun toplantıları .

Azerbaycan Respublikası  Bakanlar Kurulunun toplantılarına bir kural olarak Azerbaycan Respublikasının Başbakanı başkanlık eder .

Madde 118 : Azerbaycan Respublikasının Başbakanının tayin edilmesi kuralı

I.       Azerbaycan Respublikasının Başbakanını Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin  rızası ile Azerbaycan Respublikası Prezidenti tayin eder .

II.    Azerbaycan Respublikasının Başbakanı vazifesine adaylık hakkında teklifi Azerbaycan Respublikası Prezidenti onun kendi vazifelerinin icrasına başladığı günden  günden bir ay veya Azerbaycan Respublikası  Bakanlar Kurulunun istifa ettiği günden iki  hafta süresinden geç olmayarak Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin müzakeresine sunar .

III.  Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi Azerbaycan Respublikasının Başbakanı vazifesine adaylık hakkında kararı  aynı adaylığın takdim edildiği günden  bir haftadan geç olmayarak kabul edilir . Azerbaycan Respublikasının Prezidentinin takdim ettiği adayların Azerbaycan Respublikasının Başbakanı vazifesine tayin olunmasına üç defe  rızalık verilmezse , Azerbaycan Respublikası Prezidenti Azerbaycan Respublikasının Başbakanını Azerbaycan Respublikası Milli Meclisinin Rızası olmadan Teyin edebilir .

Madde 119 : Azerbaycan Respublikası Bakanlar Kurulunun yetkileri .

Azerbaycan Respublikasının Bakanlar Kurulu:

·        Azerbaycan Respublikası devlet bütcesinin tasarısı hazırlayıp Azerbaycan Respublikası Prezidentine sunar :

·        Azerbaycan Respublikası devlet bütcesinin icrasını temin eder:

·        maliye -kredi ve para siyasetinin hayata geçirilmesini temin eder :

·        devlet iktisadi  programlarının hayata geçirilmesini temin eder :

·        devlet sosyal teminat programlarının hayat geçirilmesini temin eder :

·        bakanlıklara ve diğer merkezi icra hakimiyeti kurumlarına rehberlik eder , onların aktlarını lağv eder :

·        Azerbaycan Respublikası Prezidentinin onun yetkilerine ait olduğu diğer meseleleri çözer :

Madde 120 : Azerbaycan Respublikası Bakanlar Kurulunun aktları .

I.       Umumi kuralar belirleyen Azerbaycan Respublikasının Bakanlar Kurulu kararlar , başka meseleler üzre serencamlar kabul eder .

II.    Azerbaycan Respublikası Bakanlar Kurulunun karar ve serencamlarında başka kural göz önünde tutulmamışsa , onlar basıldığı  günden yürürlüğe girer.

Madde 122 : Azerbaycan Respublikası Bakanlar Kurulunun üyeliğine adaylara ait talepler .

I.       Azerbaycan Respublikasının Başbakanı vazifesine yaşı 30 -dan aşağı olmayan , seçimlerde iştirak etmek hukukna sahip , yüksek okul mezunu , başka devletler karşısında sorumluluğu olmayan Azerbaycan Respublikasının vatandaşı tayin edilir .

II.    Azerbaycan Respublikası Başbakanın yardımcısı , bakan , diğer merkezi icra hakimiyeti kurumlarının rehberi vazifesine yaşı 25 - den az olmayan , seçimlerde iştirak etme hukukuna sahip , yüksek okul mezunu , başka devletler karşısında sorumluluğu olmayan Azerbaycan Respublikası vatandaşı tayin edilir .

Madde 122 : Azerbaycan Respublikası Bakanlar Kurulunun üyelirine ait talepler

Azerbaycan Respublikası Başbakanı onun yardımcıları , bakanlar , diğer merkezi icra hakimiyeti kurumlarının rehberleri hiçbir başak seçimli veya tayinatlı  vazife de olamazlar , ilmi , yaratıcılık faaliyettinden başka hiçbir sahibkarlık , bizne ve diğerv ödenekli  faaliyetle  uğraşamazlar , vazire maaşından , bunun yanında ilmi , yaratıcılık faaliyetine  göre aldığı maaştan başka maaş almazlar .

Madde 123 : Azerbaycan Respublikası Başbakanın dokunulmazlığı .

I.       Yetki zamanı süresinde Azerbaycan Respublikası Başbakanın şahsiyeti  dokunulmazdır .

II.    Azerbaycan Respublikasının Başbakanı cinayet işlerken yakalanma durumlarından başka tutuklanamaz , cinayet sorumluluğuna sevk edilemez  , onun hakkında mahkeme kurallarında inzibati  tedbirler tatbik edilemez , aramaya maruz kalamaz ,  şahsiyetini araştırılamaz .

III.  Azerbaycan Respublikasının Başbakanı cinayet işlerken tutuklanabilir . Böyle olduğunda  onu tutuklayan kurum bu konu hakkında derhal Azerbaycan Respublikasının Baş Savcısına  bilgi vermelidir .

IV. Azerbaycan Respublikası Başbakanının dokunulmazlığına yalnız Azerbaycan Respublikası Baş Savcısının takdimatına esasen Azerbaycan Respublikası Prezidenti tarafından son verilibilr .

Madde 124 : Yerli icra hakimiyeti

I.  Yerlerde icra hakimiyetini yerli icra hakimiyetlerinin başkanları  hayata geçirirler .

II.    İcra hakimiyeti  başkanları  Azerbaycan Respublikasının Prezidenti vazifeye tayin eder ve alır .

III.  Yerli icra hakimiyetlerinin yetkilerini Azerbaycan RespublikasınınPrezidenti belirler .

                                            VII   ÜNİTE

                                   Mahkeme  hakimiyeti

Madde 125 : Mahkeme hakimiyetinin hayata geçirilmesi

I.       Azerbaycan Respublikası mahkeme   hakimiyetini adalet  muhakimesi yolu ile yalnız mahkemelr  hayata geçirirler .

II.    Mahkeme hakimiyetinin Azerbaycan Respublikasının Anayasa Mahkemesi , Azerbaycan Respublikası Yüce Mahkemesi , Azerbaycan Respublikası İktisad Mahkemesi  , Azerbaycan Respublikası umumi mahkemeleri  ve diğer ihtisaslaşdırılmış mahkemeleri hayata geçirirler .

III.  Mahkeme hakimiyeti Anayas , mülk ve cinayet mahkeme icraatı vasıtayla ve kanunla  göz önünde tutulmuş  diğer  vasıtalar ile hayat geçirilir .

IV. Anayasa icraatı  istisna olmakla , adalet muhakemesinin hayata geçirilmesinde Azerbaycan Respublikasının Savcılığı ve savunma tarafı iştirak eder .

V.    Mahkeme kuruluşu ve mahkeme  icraatı kuralı  kanunla belirlenir .

VI. Mahkemelerin yetkilerinin  değiştirilmesi  maksadıyla belirlenmemiş  hukuku  usulların tatbik edilmesi ve fevkalade  mahkemelerin yaratılması yasaktır  .

Madde  126 : Hakimliğe  adaylara ait talepler .

I.       Yaşı  30 dan az  olmayan , seçimlerde  iştirak  etmek  hukukuna sahip  olan , yüksek hukuk  tahsilli ve hukuk  işçisi mesleği  üzerine 5 yıldan artık  çalışan Azerbaycan Respublikası vatandaşları  hakim  olabilirler .

II.    Hakimler  hiçbir  başka  seçimli  ve tayinatlı  vazifede olamazlar , ilmi yaratıcılık  faaliyetinden  başka hiçbir  sahibkarlık , bisnez ve diğer   ödenekli  faaliyetle  uğraşamazlar  , siyasi  faaliyetle uğraşamazlar ve siyasi  partilere üye olamazlar , vazife  maaşından  , bunun yanında  ilmi , yaratıcılık  faaliyetina göre  aldığı  maaşdan başka maaş alamazlar .

Madde 127 : Hakimlarin  müstakilliği , adalet muhakemesinin hayata geçirilmesinin esas  prensipleri ve şartları .

I.       Hakimler  müstakildir , yalnız Azerbaycan Respublikasının Anayasasına ve kanunlarına bağlıdırlar ve yetkileri süreleri değişilmezdir .

II.    Hakimler  işlere layıkıyla , adaletle  , tarafaların hukuku eşitliğine , gerçeklere esasen  ve kanuna muvafık  işlerler .

III.  Herhangi  bir  şahıs tarafından  ve herhangi  bir  sebepten direkt , veya dolayı yolla  mahkem icraatına mahtudiyet koyulması , kanuna zır  etki ve mudahile edilmesi yasaktır .

IV. Adalet  muhakemesi vatandaşaların kanun ve mahkeme karşısında eşitliği esasında hayata geçirilir .

V.    Bütün  mahkemelerde çalımaların icraatı açık yapılır .

      Çalışma kapalı  toplantıda işlenmesine yalnız o durumda  izin verilir ki , mahkeme  açık  icraatın devlet , iş ve biznes sırrının açılmasına sebep  olacağını  düşünür , ya da vatandaşların  şahsi  veya  aile hayatının  sırrını korumak  zaruretinin  mevcudluluğu belirler .

VI. Kanunda  göz önünde tutulmuş  durumlar istisna olmakla , cinyet  işlerinin kiyabi  mahkeme icraatına yol  verilmez.

VII. Mahkeme  icraatına çekişme  prensibi  esasında  yapılır .

VIII. Mahkem  icraatının  istenilen  etapında  herkesin  savunma  hukuku  temin  olunur.

IX. Adalet  muhakemesi  suçsuzluk prezumpsiyasına esaslanır.

X.    Azerbaycan Respublikasında mahkem  icraatı  Azerbaycan Respublikasının   devlet  dilinde  veya  muvafık  yerin  nüfüsunun  çokluk  teşkil  eden  hüssesinin  dilinde   yapılır . Suç  ortağı  olup  mahkeme icraatının  yapıldığı  dili  bilmeyen  şahısların  suçu  delileri  ile  tam  bilmek  , mahkeme  de  tercüman vasıtası  ile  iştirak  etmek  ve  mahkemede  ana  dilinde  çıkış  etmek  hukuku  temin  edilir .

Madde  128 : Hakimlerin  dokunulmazlığı

I.       Hakimler  dokunulmazdırlar.

II.    Hakim  cinayet  sorumluluğuna  yalnız  kanunda  göz  önünde  tutulan  kurallarda  sevk  olunur.

III.  Hakimlerin yetkilerine  yalnız  kanunda  göz  önünde  tutulmuş  esaslara ve  kurallarda  muvafık  süretde  son  verilir .

IV. Hakimlerin  vazifeden  uzaklaştırılması  teşebbüsü  hakimler  cinayet  işlediklerinde  Azerbaycan Respublikasının Prezidenti  Azerbaycan Respublikası Ali  Mahkemesinin görüşü  esasında  Azerbaycan Respublikasının  Milli  meclisi  karşısında  ileri  sürülebilir. Muvafık  görüş Azerbaycan Respublikasının  Yüce  Mahkemesi  Azerbaycan Respublikası  Prezidentinin  sorgusundan  30  gün  süresinde  takdimat  etmelidir.

V.    Azerbaycan Respublikası Anayasa Mahkemesi , Azerbaycan Respublikasının  Yüce  Mahkemesi , Azerbaycan Respublikasının  İktisad  Mahkemsi hakimlerinin  görevden  uzaklaştırılması  hakkında  karar  Azerbaycan  Respublikası  Milli Meclisinde  83  oy  çoğunluğu  ile  kabul  edilir ; başka  hakimlerin  uzaklaştırlması  hakkında  karar  Azerbaycan Respublikasının Milli  Meclisinde  63  oy  çoğunluğu  ile  kabul  edilir .

Madde 129  : Mahkeme  kararları ve  onların  icrası .

Mahkemenin  Kaubl  ettiği  kararlar  devletin  adından  yapılır ve  onların  icarsı  mecburidir.

Madde 130 : Azerbaycan Respublikasının Anayasa Mahkemesi .

I.       Azerbaycan Respublikasının  Anayasa Mahkemesi  9  hakimden oluşur.

II.    Azerbaycan Respublikası Anayasa  Mahkemesinin  hakimleri Azerbaycan Respublikası  Prezidentinin  takdimatı  ile  Azerbaycan Respublikasının Milli  Meclisi tayin  eder .

III.  Azerbaycan Respublikasının Anayasa Mahkemesi Azerbaycan Respublikası  Prezidentinin, Azerbaycan Respublikasının Milli  Meclisinin , Azerbaycan Respublikasının Bakanlar  Kurulunun , Azerbaycan Respublikasının  Yüce  Mahkemesinin  , Azerbaycan Respublikasının Savcılığı , Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisinin   sorgusu esasında  aşağıdaki  meseleleri çözer :

·        Azerbaycan Respublikası  kanunlarının , Azerbaycan Respublikası  Prezidentinin ferman ve serencamlarının , Azerbaycan Respublikasının Milli  Meclisinin  kararlarının , Azerbaycan Respublikasının Bakanlar  Kurulunun karar ve  serencamlarının , merkezi  icra  hakimiyeti  kurumlarının normatif hukuki  aktlarının Azerbaycan Respublikasının Anayasasına uygunluğu ;

·        Azerbaycan Respublikası  Prezidentinin fermanlarının , Azerbaycan Respublikasının Bakanlar  Kurulunun kararlarının , merkezi  icra  hakimiyeti  kurumlarının  hukuki  aktlarının Azerbaycan Respublikasının kanunlarına uygunluğu ;

·        Azerbaycan Respublikasının Bakanlar  Kurulunun kararlarının , merkezi  icra  hakimiyeti  kurumlarının normatif hukuki  aktlarının Azerbaycan Respublikasının  Prezidentinin fermanlarına uygunluğu ;

·        Azerbaycan Respublikasının  Yüce  Mahkemesinin  kararlarının  kanunda  göz  önünde  tutulmuş  durumlarda  Azerbaycan Respublikası Anayasasına  ve  kanunlarına  uygunluğu ;

·        belediye  aktlarıının Azerbaycan Respublikası Anayasasına , Azerbaycan Respublikası kanunlarına , Azerbaycan Respublikası  Prezidentinin fermanlarına , Azerbaycan Respublikasının Bakanlar  Kurulunun kararlarına (Nahcivan Özerk Respublikasında  hem de Nahcivan Özerk Respublikasının Anayasasına , kararlarına ve Nahcivan Özerk Respublikası Bakanlar  Kurulunun kararlarına ) uygunluğu ;

·        Azerbaycan Respublikasının yürürlüğe girmemiş devletlerarası antlaşmalarının Azerbaycan Respublikası Anayasasına uygunluğu ; Azerbaycan Respublikasının gükümetlerarası antlaşmalarının Azerbaycan Respublikası Anayasasına ve  kanunlarına uygunluğu ;

·        siyasi  partilerin ve diğer  sosyal  birliklerin lağv  edilmesi ;

·        Nahcivan Özerk Respublikası Anayasasının , kanunlarının , Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisinin kararlarının ve Bakanlar  Kurulunun kararlarının Azerbaycan Respublikası Anayasasına uygunluğu ; Nahcivan Özerk Respublikası kanunlarının , Nahcivan Özerk Respublikası Bakanlar  Kurulunun kararlarının Azerbaycan Respublikası kanunlarına uygunluğu ; Nahcivan Özerk Respublikası Bakanlar  Kurulunun kararlarının Azerbaycan Respublikası  Prezidentinin fermanlarına ve Azerbaycan Respublikasının Bakanlar  Kurulunun kanunlarına uygunluğu ;

·        kanun yapma , icar  ve mahkeme   hakimiyetleri    arasında   yetkiler  bölümü ile  bağlı mubahiseler ;

IV.Azerbaycan Respublikasının Anayasa Mahkemesi Azerbaycan Respublikası  Prezidentinin , Azerbaycan Respublikasının Milli  Meclisinin , Azerbaycan   Respublikasının Bakanlar  Kurulunun , Azerbaycan Respublikasının  Yüce  Mahkemesinin , Azerbaycan Respublikasının Savcılığı , Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisinin sordusu  esasında Azerbaycan Respublikasının Anayasasını ve  kanunlarını  şerh  eder .

V. Azerbaycan Respublikasının Anayasa Mahkemesi bu Anayasada  göz  önünde  tutulmuş diğer  yetkilerini de  hayata geçirir .

VI .Azerbaycan Respublikasının Anayasa Mahkemesi kendi  yetkilerine  ait  olan  meselelere dair kararlar  kabul  eder . Azerbaycan Respublikası Anayasa Mahkemesinin kararı Azerbaycan Respublikası  arazisinde mecburi  güçe  sahiptir.

VII .  Knunlar  ve diğer  aktlar , yahud  onların  ayrı -ayrı  niyetleri , Azerbaycan Respublikasının  hükümetlerarası  antlaşmaları Azerbaycan Respublikasının Anayasa Mahkemesinin  kararında  belirlenmiş sürede  yürürlukten kalkar , Azerbaycan Respublikasının devletlerarası antlaşmaları ise  yürürlüğe  girer .

Madde 131: Azerbaycan Respublikasının Ali Mahkemesi.

I.       Azerbaycan Respublikasının Ali Mahkemesi htümü ve ihtisaslaşdırılmış mahkemelerin icraatına ait edilen varlığı, cinayet ve diğer işler üzere ali mahkeme kurumlarıdır; o, kanunla emel olunmış prosesual kanunların tümü ve ihtisaslaşdırılmış mahkemelerin işine dikkat edilmesi hayata geçirir; mahkemelerin pratiğine ait meselelerüzerinde açıklamalar yapılır.

II.    Azerbaycan Respublikasının Ali Mahkemesinin hakimlerini Azerbaycan Respublikasının Prezidentinin takdimatı ile Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisi tayin eder.

Madee 132 : Azerbaycan Respublikasının İktisat mahkemesi.

I.       Azerbaycan Respublikasının İktisat mahkemesi iktisadi tartışmalara bakılması üzere yukarı mahkeme organıdır;  o, kanunla emel edilmiş gydada muvafık ihtisaslaşdırılmış mahkemelerin işine dikkat edilmesini hayata geçirir.

II.     Azerbaycan Respublikasının İktisat mahkemesi hakimlerini Azerbaycan Respublikası Prezidentinin tagdimatıyla Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisi tayın eder.

Madee 133 : Azerbaycan Respublikasının  Savcılığı.

I.       Azerbaycan Respublikasının  Savcılığı kanunuyla dikkate alınmiş düzenleri kanunları aynı tür ve dürüst icra ve tatbik olunmasına dikkat eder; kanunun dikkat edilmiş hallerde cinayet işleri başlayır ve soruşturma yaptırır; mahkeme devlet kanunları ile savunma yapar; mahkemede iddia kaldırılır; mahkeme kararlarından protest verir.

II.    Azerbaycan Respublikasının  Savcılığı durumu ve ihtisaslaştırılmış savcıların tagdimatıyla Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisi tabelyenın esaslaştırılmış tek merkezleştirilmiş kurumudur.

III.  Azerbaycan Respublikasının  Baş Savcısına Azerbaycan Respublikası Prezidenti Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinin isteğiyle  vazifeye tayın ve vezıfeden mahrum edilir.

IV. Azerbaycan Respublikasının  Baş Savcısının yardımcıları, respublika ihtisaslaşdırılmış savcılara rehberlik eden savcıları, Nahçevan Özerk Respublikasının Baş savcının Azerbaycan Respublikasının  Baş Savcısının tagdimatı ile Azerbaycan Respublikası Prezidenti vazifeye tayin  ve vazifeden mahrum edilir.

V.    Arazi ve ihtisaslaştırılmış savcıların Azerbaycan Respublikası Prezidentinin isteği ile Azerbaycan Respublikasının  Baş Savcı vazifesine tayın ve vazifeden mahrum eder.

                                                             VIII  ÜNİTE 

                      Nahcivan Özerk Respublikası

Madde  134 : Nahcivan Özerk Respublikasının Statüsü

I.       Nahcivan Özerk Respublikası Azerbaycan Respublikasının tarkibinde özerk devletdir .

II.    Nahcivan Özerk Respublikasının Statüsü bu  Anayasa ile belirlenir .

III.  Nahcivan Özerk Respublikası Azerbaycan Respublikasının ayrılmaz bir parçasıdır .

IV. Azerbaycan Respublikası Anayasası , kanunları  , Azerbaycan Respublikası Prezidentinin  fermanları ve Azerbaycan   Respublikasının Bakanlar  Kurulunun kararları Nahcivan Özerk Respublikasının arazisinde mecburidir .

V.    Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisinin kabul ettiği Nahcivan Özerk Respublikası Anayasası ve  kanunları  muvafık olarak Azerbaycan Respublikası Anayasası ve kanunlarına ; Nahcivan Özerk Respublikası Bakanlar Kurulunun kabul ettiği kararlar Azerbaycan Respublikası Anayasasına, , Azerbaycan Respublikası Prezidentinin  fermanlarına, Azerbaycan   Respublikasının Bakanlar  Kurulunun kararlarına zıt  olmamalıdır .

Madde 135 :  Nahcivan Özerk Respublikası hakimiyetin bölünmesi .

I.       Nahcivan Özerk Respublikası kanun yapma hakimiyeti Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisi , icar hakimiyetini Nahcivan Özerk Respublikası Bakanlar Kurulu , mahkeme hakimiyetini Nahcivan Özerk Respublikası  mahkemeleri hayata geçirir .

II.    Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisi Azerbaycan Respublikası Anayasası ve kanunları ile onun yetkilerine ait olan meselelerin çözümünde , Nahcivan Özerk Respublikası Bakanlar Kurulu Azerbaycan Respublikası Anayasası ve  kanunları ve Azerbaycan Respublikası Prezidentinin  fermanları ile onun  yetkilerine ait olan meselelerin çözümünde , Nahcivan Özerk Respublikası  mahkemeleri ise Azerbaycan Respublikası Anayasası ve  kanunları ile  onların yetkilerine ait olan meselelerin çözümünde müstakildir .

Madde 136 : Nahcivan Özerk Respublikası yüksek düzey şahsi .

Nahcivan Özerk Respublikası yüksek düzey şahsi Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisi başkanıdır .

Madde 137: Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisi .

I.       Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisi 45 üyeden oluşur .

II.    Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisinin yetki süresi 5 yıldır.

III.  Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisi Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisinin başkan ve onun yardımcılarını seçer , daimi ve diğer komisyonları teşkil eder .

Madde 138 : Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisinin belirlediği umumi kurallar.

I.       Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisinin aşağıdakilere dair umumi kurallar  belirler :

·        Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisine seçimler :

·        vergiler :

·        Nahcivan Özerk Respublikası iktisadiyatın gelişme istikametleri :

·        sosyal teminat :

·        çevrenin korunması :

·        turizm :

·        sıhhıye , ilm , medeniyet .

II.    Bu maddede gösterilen meselelere dair Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisi kanunlar kabul eder .

Madde 139 : Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisinin çözdüğü meseleler .

I.       Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisi aşağıdaki meseleleri çözer :

·        Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisinin çalışmasının teşkili:

·        Nahcivan Özerk Respublikasının bütcesinin onayı:

·        Nahcivan Özerk Respublikasının iktisadi ve sosyal  programlarının onayı :

·        Nahcivan Özerk Respublikasının  Başbakanın vazifeye tayin etmesi ve alması :

·        Nahcivan Özerk Respublikasının Bakanlar Kurulu  terkibinin onayı :

·         Nahcivan Özerk Respublikasının Bakanlar Kuruluna güven .

II.    Bu maddede gösterilen meselelere dair Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisi kararlar kabul eder .

Madde  140 : Nahcivan Özerk Respublikasının Bakanlar Kurulu .

I.       Nahcivan Özerk Respublikasının Bakanlar Kurulunun terkibini Nahcivan Özerk Respublikasının  Başbakanının teklifi ile Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisi onaylar .

II.    Nahcivan Özerk Respublikasının  Başbakanını Azerbaycan Respublikası Prezidentinin  takdimatına esasen Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisi tayin eder .

III.  Nahcivan Özerk Respublikasının Bakanlar Kurulu:

·        özerk respublika bütcesinin tasarısını hazırlayıp Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisine takdim eder :

·        özerk respublika bütcesini icra eder :

·        özerk respublikanın iktisadi programlarının hayata geçirilmesini temin eder :

·        özerk respublikanın sosyal programlarının hayata geçirilmesini temin eder :

·        Azerbaycan Respublikası Prezidentinin onun yetkilene ait ettiği diğer meseleleri çözer .

IV. Nahcivan Özerk Respublikasının Bakanlar Kurulu karar ve serencamlar kabul eder .

Madde 141 : Nahcivan Özerk Respublikasında yerli icra hakimiyeti .

Nahcivan Özerk Respublikasında yerli icra hakimiyetilerinin başkanlarını Nahcivan Özerk Respublikası Yüce  Meclisi başkanının takdimatı esasında Azerbaycan Respublikası Prezidentinin tayin eder.

                                  DÖRDÜNCÜ  BÖLÜM

                                  BÖLGE  İŞLETMELERİ

IX UNİTE

BELEDİYYELER

Madde 142 : Bölgelerde işletmelerin teşkili

I.       Bolge işletmelerini belediyeler faaliyete geçirir.

II.    Belediyyeler seçkiler acısından yaratılır.

III.  Belediyyelere seçkilerin kuralları ve belediyyelerin statüsü kanunuyla teşkil eder.

Madde 143 : Belediyyele işlerinin teşkili.

I.       Belediyye kendi faaliyetini toplantılar, daimi ve başka denetlemeler vasıtasıyla hayata geçirir.

II.    Belediyye toplantılarını belediyye başkanı toplar.

Madde 143 : Belediyyelerin selahiyyetleri.

I.   Belediyyeler toplantılarında aşağıdaki meseleler hall olunur:

1)     belediyye üyeleri selahiyyetlerini tanınması, kanunla emel olunmuş hallerde olanlar selahiyyetlerinin kaybedilmesi ve selahiyyetlerine hitam verilmesi;

2)     belediyyenin parlamentinin tesdig edilmesi;

3)     belediyye başkanının ve onun yardımcılarının, daimi ve diğer denetlemelerin secilmesi.

4)     bölge vergilerin ve maaşlarının temin edilmesi;

5)     bölge bütcenin ve onun icraat hakkında hesabların  testik edilmesi;

6)     belediyye varlklarınına sahiplık, ondan istifade ve onun hakkında serencam;

7)     bölge sosial savunma ve sosial ilerleyiş programlarının  ve icra  edilmesi;

8)     bölge iktisadinin ilerleyiş programlarının  ve icra  edilmesi;

9)     bolge çevre programlarının kabul ve icra edilmesi;

II.    Belediyyelere kanunvericilik ve icra hakimiyetleri tarafından ilave selahiyyetler de verebilir. Bu selahiyyetlerin hyata geçirilmesi için belediyye üzre muvafık zaruri maliyye vasıtası  da ayrılmalıdır. Böyle selahiyyetlerin hayata geçirilmesine muvafık olarak  kanunverisilik ve icra hakimiyetleri dikkat ederler.

Madee 145 : Belediyyenin kararları.

I.       Belediyye toplantılarınınbakılan maselelere dair kararlar kabul edilir.

II.    Belediyyenin kararları belediyye üyelerinin sade oy çoğunluğuile kabuk edilir.

III.  Bölge vergileri ve maaşlrarı ile bağlı kararlar belediyye  üyelerinin üçde iki oy oranı ile kabul edilir.

Madde 146 : Belediyyelerin özgürlüğünün teminatı.

 Belediyyelerin mahkeme tarafından savunmasında, devşlet kurumları kararları sonucunda , yaranan ilave harcların ödenilmesi taminatı verilir.

                                 BEŞİNCİ     BÖLÜM

                                HUKUK  ve  KANUN

                                         X   ÜNİTE

                                 Kanun yapma sistemi   

Madde 147 : Azerbaycan Respublikası Anayasasının hukuki güçü .

I.       Azerbaycan Respublikasının Anayasası Azerbaycan Respublikasında en yüksek hukuki güçe  sahiptir.

II.     Azerbaycan Respublikasının Anayasası  direkt hukuki güçe sahiptir.

III.  Azerbaycan Respublikasının Anayasası Azerbaycan Respublikasının kanun yapma sistemi esasıdır.

Madde  148 : Azerbaycan Respublikasının kanun yapma sistemine dahil olan aktlar .

I.       Kanun yapma  sistemi aşağıdaki  normatif hukuki aktlardan ibarettir .

·        Anayasa:

·        referandumla kabul edilmiş aktlar :

·        kanunlar :

·        fermanlar :

·        Azerbaycan Respublikası Bakanlar Kurulunun kararları :

·        merkezi icra hakimiyeti kurumlarının normatif aktları .

II.    Azerbaycan Respublikasının tarafdar çıktığı uluslararası antlaşmalar Azerbaycan Respublikasının kanun yapma sisteminin ayrılmaz terkib parçasıdır .

III.  Nahcivan Özerk Respublikasında hem de Nahcivan Özerk Respublikasının Anayasası ve kanunları  , Nahcivan Özerk Respublikasının Bakanlar Kurulunun kararları hukuki güçe sahiptir .

IV. Nahcivan Özerk Respublikasının kanun yapma sistemi Azerbaycan Respublikasının kanun yapma sistemine  uygun olmalıdır .

V.    Kendi yetkileri  dahilinde  yerli icra hakimiyeti kurumları kanun yapma sistemine  dahil olan aktlara  zıtt gelmeyen normatif karakterli aktlar kabul edilir .

Madde 149 : Normatif hukuki  aktlar .

I.       Normatif hukuki aktlar hukuka ve hakk- adalete (beraber menfaatlere  beraber münasibetlere ) esaslanmalıdır .

II.    Referandumla kabul olunmuş  aktlar yalnız basıldıkta   onların tatbiki ve icrası  vatandaşlar , kanun yapma , isra ve mahkeme  hakimiyeti , hukuki şahıslar ve belediyeler için mecburidir .

III.  Kanunlar Anayasaya zıtt olmamalıdır . Yalnız basılmış  kanunları  tatbiki ve icrası bütün vatandaşlar , icra  hakimiyeti  ve mahkeme hakimiyeti , hukuki şahıslar ve belediyeler için mecburidir .

IV. Azerbaycan Respublikasının Prezidentinin  fermanları Azerbaycan Respublikası Anayasasına ve kanunlarına zıtt olmamalıdır . Yalnız  başılmış fermanların  tatbiki ve icrası bütün vatandaşlar , icra  hakimiyeti kurumları , hukuki şahıslar için mecburidir .

V.    Azerbaycan Respublikası Bakanlar Kurulunun kararları Azerbaycan Respublikasının Anayasasına , kanunlarına ve Azerbaycan Respublikası Prezidentinin fermanlarına zıtt olmamalıdır . Azerbaycan Respublikası  Bakanlar Kurulunun kararları yalnız  basıldığında  tatbiki ve icrası  hakimiyeti kurumları , hukuki şahıslar için mecburidir .

VI. Merkezi icra hakimiyeti  kurumlarının aktları Azerbaycan Respublikası  Anayasasına , kanunlarına , Azerbaycan Respublikası Prezidentinin fermanlarına ve Azerbaycan Respublikası Bakanlar Kurumunun kararlarına zıtt olmamalıdır .

VII. Fiziki ve hukuki şahısların hukuki durumunu yaklaşdıran , hukuki sorumluluğunu ortadan kaldıran veya hafiflendiren  normatif hukuki aktların  güçü geriye şamil edilmiştir . Başka normatif hukuki aktların güçü geriye şamil edilmez .

Madde 150 : Belediye aktları .

I.       Belediyelerin kabul  ettikleri aktlar hukuka ve hakk- adalete (beraber menfaatlere  beraber münasibetlere) esaslanmalı , Azerbaycan Respublikası  Anayasasına , kanunlarına , Azerbaycan Respublikası Prezidentinin fermanlarına ve Azerbaycan Respublikası Bakanlar Kurumunun kararlarına  (Nahcivan Özerk Respublikasında ise hem de Nahcivan Özerk Respublikasının Anayasasına , kanunlarına , Nahcivan Özerk Respublikası Bakanlar Kurumunun kararlarına )  zıtt olmamalıdır .

II.    Belediyenin kabul ettiği aktın icrası onun arazisinde yaşayan vatandaşlar ve onun arazisinde yerleşen hukuki şahıslar için mecburidir .

Madde 151 : Uluslararası aktların hukuki güçü .

Azerbaycan Respublikasının kanun yapma sistemine dahil olan normatif  hukuki aktları  ile ( Azerbaycan Respublikasının Anayasası ve referandum kabul edilen aktlar istisna olmakla ) Azerbaycan Respublikasının tarafdar olduğu devletlerarası antlaşmalar arasında zıttaşlanma oluşursa , hemin uluslararası antlaşmalar tatbik edilir .

                                      XI   ÜNİTE

       Azerbaycan Respublikasının Anayasasında değişilikler

Madde 152 : Azerbaycan Respublikasının Anayasasında değişiliklerin kabul edilmesi kuralı .

Azerbaycan Respublikasının Anayasasının metninde değişilikler yalnız referandum yolu ile kabul edilir .

Madde 153 : Azerbaycan Respublikasının Anayasasının metninde değişiliklerin teklif edilmesi .

Azerbaycan Respublikasının Anayasasının metninde değişilikleri Azerbaycan Respublikasının  Milli Meclisi veya Azerbaycan Respublikasının Prezidenti  teklif ettiğinde , teklif olunan değişikliklere dair önceden Azerbaycan Respublikası Mahkemesinin görüşü alınır .

Madde 154 : Azerbaycan Respublikası Anayasas  Mahkemesinin yetkilerinin sınırlandırılması .

Azerbaycan Respublikası Anayasa Mahkemesi referandumla kabul edilmiş Azerbaycan Respublikası Anayasasının metninde değişiliklere dair karar kabul edemez .

Madde 155 Azerbaycan Respublikasının Anayasasında değişilikler teklif edilmesi teşebbüsünün sınırlandırılması .

Bu Anayasanın 1 ,2,6,7,8,ve 21 maddelerinde değişilikler edilmesi hakkında , 3 ünitede göz önünde tutulmuş niyetlerin sınırlandırılması hakkında teklifler referanduma konusu olamaz .

                                           XII   ÜNİTE

                   Azerbaycan Respublikasının Anayasasına ilaveler

Madde 156 : Azerbaycan Respublikasının Anayasasına ilavelerin kabul edilmesi kuralı .

I.       Azerbaycan Respublikasının Anayasasına ilaveler Azerbaycan Respublikasının  Milli Meclisinde 95 oy çoğunluğu ile Anayasa kanunları şeklinde kabul edilir .

II.    Azerbaycan Respublikasının Anayasasına ilaveler hakkında Anayasa kanunları  Azerbaycan Respublikasının Milli Meclisinde iki defa oylanır . İkinci oylama birinci oylamadan 6 ay sonra yapılır .

III.  Azerbaycan Respublikasının Anayasasına  ilaveler hakkında Anayasa kanunları hem birinci , hem de ikinci  oylamadan sonra bu Anayasaka kanunlar için göz önünde tutulmuş kurallarda Azerbaycan Respublikası Prezidentine imzalanmak için takdim edilir .

IV. Azerbaycan Respublikasının Anayasasına ilaveler hakkında Anayasa kanunları AzerbaycanRespublikasının Prezidenti tarafından ikinci oylamadan sonra imzalandığında yürürlüğe girer .

Madde 157 : Azerbaycan Respublikası Anayasasına ilavelerin teklif edilmesi teşebbüsü .

Azerbaycan Respublikasının Anayasasına ilaveleri Azerbaycan Respublikasının Prezidenti veya Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi en az 63 milletvekili teklif edebilir .

Madde 158 : Azerbaycan Respublikasının Anayasasına ilavelein teklif edilemsi teşebbüsü sınırlandırılması.

Azerbaycan Respublikasının Prezidenti veya Azerbaycan Respublikası Milli Meclisi milletvekilleri bu Anayasanın muvafık olarak 6, 5 ünitelerinde aks ettirilmiş niyetlerle  işilkin Azerbaycan Respublikasının Anayasına  ilaveler teklif edilemez .

 Bu metnin sitemize konulmasını Yrd. Doç. Dr. Kemal Başlar önermiş ve metni kendisi sağlamıştır. Kendisine teşekkür ederim. KG