Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi Üçüncü Sınıf Güz Dönemi
LAW 315: ÇEVRE HUKUKU
DERSİ WEB SAYFASI
Doç. Dr. Kemal Gözler [CV]
(Eğitim dili Türkçedir)
SINAVLAR VE DEĞERLENDİRME
Mid-Term (21 Kasım 2006, Salı, Saat 14.00-15.15): Ağırlığı % 30
Derse Katılma (Participation): Ağırlığı % 10
Örnek Olay Sunumu (Ödev - Assignment): Ağırlığı % 20
Final: Ağırlığı % 40
MAZERET SINAVI (MAKE-UP) POLİTİKASI
Mazeret sınavlarına girmek isteyen öğrencilere kuşkuyla bakılır ve bu öğrencilerin sağlık raporu gibi kabul edilmiş mazeretleri olsa bile sınavlar gönülsüzce yapılır.
DERSLERE DEVAM (ATTENDANCE)
Öğrencilerin bütün derslere devam etmesi hararetle tavsiye edilir. Ancak derslerde formal bir yoklama yapılmaz ve devamları KUAİS’e işlenmez. Bununla birlikte derslere devam öğretim üyesinin takdiri üzerinde olumlu bir husustur.
DERSLERE KATILMA (PARTICIPATION)
Öğrencilerin gerek teorik derslere, gerekse örnek olay sunumlarına aktif olarak katılması beklenir. Her öğrencinin derslere katılımını değerlendirmek ve derslere katılımı teşvik etmek amacıyla dönem sonunda 100 üzerinden bir not verilir. Bu not da geçme notunu % 10 oranında etkiler.
YAPILAN SINAVLAR
LAW 315: ÇEVRE HUKUKU
Yoklama
(28 Eylül 2006)
Öğrencinin
Adı:
No:
(Birinci Maddenin İlk Şekli)
MADDE 1 - Bu Kanunun amacı, bütün vatandaşların ortak varlığı olan çevrenin korunması, iyileştirilmesi; kırsal ve kentsel alanda arazinin ve doğal kaynakların en uygun şekilde kullanılması ve korunması; su, toprak ve hava kirlenmesinin önlenmesi; ülkenin bitki ve hayvan varlığı ile doğal ve tarihsel zenginliklerinin korunarak, bugünkü ve gelecek kuşakların sağlık, uygarlık ve yaşam düzeyinin geliştirilmesi ve güvence altına alınması için yapılacak düzenlemeleri ve alınacak önlemleri, ekonomik ve sosyal kalkınma hedefleriyle uyumlu olarak belirli hukuki ve teknik esaslara göre düzenlemektir.
(Birinci Maddenin 2006’da Değiştirilen Şekli)
MADDE 1- (Değişik: 5491 - 26.4.2006 / m.1) Bu Kanunun amacı, bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamaktır.
SORU: Çevre Kanununun 1. maddesinin eski ve yeni halini çevre hukuk dersimizde şimdiye kadar gördüğümüz bilgiler ışığında kısaca değerlendiriniz.
LAW 315: ÇEVRE HUKUKU
Mid Term (21 Kasım 2006)
Doç. Dr. Kemal Gözler
SORU I
OLAY: X Çimento A.Ş., Keşan’a bağlı K, L ve M köylerinin arasında, yıllık üretim kapasitesi 90.000 ton olan bir çimento fabrikası kurmak istemektedir. Fabrika K köyüne 12, L köyüne 10, M köyüne ise 8 km uzaklıktadır. X Çimento A.Ş., sadece “proje tanıtım dosyası” hazırlayarak Edirne Valiliğine başvurmuş Valilik başvurusunu reddetmiştir. Bunun üzerine X Çimento A.Ş., Çevresel Etki Değerlendirme Raporu hazırlamış ve Çevre Bakanlığına başvurmuştur. Bakanlık sonuçta başvuru hakkında 25 Mayıs 2006 günü “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumludur Kararı” almış, bu kararı X Çimento A.Ş.’ye 1 Haziran 2006 günü tebliğ etmiş ve aynı kararı 6 Haziran 2006 Edirne Valiliğinde ilân ederek yöre halkına da duyurmuştur. Edirne’de ikamet eden vatandaş D, bu ilanı aynı gün görmüştür. D yaptığı incelemeler sonucunda çimento fabrikasının çevreye zararlar vereceği kanısına ulaşmış ve bunun üzerine görevli ve yetkili mahkemede 10 Eylül 2006 günü X Çimento A.Ş. aleyhine “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumludur Kararı”nın iptali istemiyle dava açmıştır. Bu davada davalı, D’nin dava açma ehliyetinin olmadığını, çünkü çimento fabrikasının yakınlarında bir tarlasının veya arsasının bulunmadığını, keza söz konusu kişinin fabrikaya yakın bir köy de veya Keşan’da oturmadığını fabrikaya 50 kilometre uzakta şehir merkezinde oturduğunu ve fabrikadan etkilenmesi ihtimalinin bulunmadığını iddia etmektedir. Yargılama sonucunda yetkili ve görevli mahkeme, bilirkişi incelemesi yaptırtmış ve neticede şu gerekçeyle “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumludur” kararını iptal etmiştir:
“Yaptırılan bilirkişi incelmesi neticesinde Çimento Fabrikasının bulunduğu yer ve Fabrikanın aldığı tedbirler itibarıyla komşu köylerde yaşayan insanların sağlığı üzerinde bir zararının olmayacağı tespit edilmiştir. Bununla birlikte çimento fabrikasının çıkaracağı, gaz, toz, duman vb. atıkların fabrikaya yakın arazide yaşayan soyu tükenmek üzere olan P türü yılanlar üzerinde zararlı olup olmayacağı hususu bu konuda yaptırılan bilirkişi incelemesine rağmen tespit edilememiş ve neticede Çimento Fabrikasının o yörede kurulmasının orada yaşayan P türü yılanlar için riskli olabileceği sonucuna ulaşılmıştır”.
SORULAR
1. X Çimento A.Ş. kuracağı fabrikanın üretim kapasitesinin yıllık 100.000 tondan az olduğu ve çevresel etki değerlendirmesi sürecine tâbi olmadığını iddia etmektedir. Bu iddia hukuka uygun mudur? (10 p)
2. D’nin açtığı davayı
a) Görev ve yetki (10 p) (Dava hangi tür mahkemede ve neredede açılmalıdır?)
b) Ehliyet (10 p) (Bu davada davacı böyle bir davayı açabilir mi?)
c) Husumet (10 p) (Bu davada davalı doğru gösterilmiş midir? Davalı kim olmalıdır?)
d) Süre (10 p) (Bu dava süresi içinde açılmış mıdır?)
yönlerinden değerlendiriniz.
3. Mahkemenin iptal kararının gerekçesini çevre hukuku açısından değerlendiriniz. (10 p)
4. Davacı aynı davada ayrıca, beş yıl önce Japonya’da çimento üretim teknolojisinde devrim niteliğinde buluşlar yapıldığı ve bu teknolojinin Japonya’da ve Avrupa’da iki yıldır uygulanmaya başlandığını ve yeni teknolojinin çevreyi daha iyi koruduğunu iddia etmiş ve konuda gerekli bilgi ve belgeleri sunmuştur. Davacıya göre söz konusu çimento fabrikasında bu en son teknoloji değil, daha geri bir teknoloji kullanılmaktadır. Mahkeme de yaptırdığı bilirkişi incelemesinde davacının iddiası doğrultusunda sonuçlara ulaşmıştır. Mahkeme bu gerekçeyle iptal kararı verebilir mi? Verirse bunun altında yatan ilke nedir? (10 p)
SORU II
1. Çevre hakkı, genelde ne tür bir haktır? (Yani çevre hakkının haklar kategorisindeki yeri nedir?)(10 p)
2. Çevre hakkı bizim Anayasamızda nasıl düzenlenmiştir? (Yani çevre hakkının düzenlenmesi bakımından Anayasamızın gösterdiği özellik/özellikler nelerdir? Bu tür bir düzenlemenin yarar ve zararları neler olabilir?) (10 p)
3. Çevre hakkının geleneksel haklardan farkları nelerdir? (10 p)
Başarılar dilerim/K.Gözler
LAW 315: ÇEVRE HUKUKU
Final (18 Ocak 2007)
Doç. Dr. Kemal Gözler
Süre 2,5 saattir. Çevre Kanunu, Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ve TCK kullanılabilir. Okunaklı yazınız.
OLAY: X AŞ’ye ait İlaç Fabrikası, zehirli kimyasal atıklarını varillere doldurup fabrikadan 20 km uzakta K Köyünün yakınında mera niteliğinde bir yere gizlice gömmüştür. Gömülen variller gömülü olduğu yerde uzunca bir süre kaldıktan sonra köylüler tarafından rastlantı sonucu farkedilmiş ve haber verilmesi üzerine daha sonra İl Çevre Müdürlüğü ekipleri tarafından bulundukları yerden çıkarılmış ve imha tesislerine gönderilerek usûlüne uygun olarak imha edilmiştir. Yapılan incelemede toprak altındaki varillerden bir kısmının çürüyüp delindiği ve varillerin içindeki zehirli kimyasal atıkların toprağa karıştığı, daha sonra bu topraktan sızan sular aracılığıyla da varillerin gömülü olduğu yere 200 metre uzaktaki bir derenin suyunu karıştığı ve bu derenin suyuyla çevrede tarımsal amaçla sulama yapıldığı tespit edilmiştir. Keza zehirli topraktan sızan suların varillerin gömüldüğü yerin yakınında bulunan kuyulara karıştığı ve kuyuların da 3 km uzaklıktaki komşu K köyünün içme suyunu sağladığı anlaşılmıştır.
SORULAR (1 ilâ 7’nci sorular yukarıdaki olaydaki verilere göre cevaplanacaktır)
SORU 1: İlaç Fabrikasının atıklarını bu şekilde gömmek yerine ne yapması gerekirdi? Atıklar konusunda Çevre Kanunu ne gibi düzenlemeler getirmektedir? Kısaca açıklayınız. (5 p)
SORU 2: Söz konusu olayda atıkları gömen ve gömdüren kişilerin cezaî sorumluluğunu açıklayınız. (5 p)
SORU 3: Söz konusu ilaç fabrikasının sorumlularına uygulanabilecek idarî müeyyideler nelerdir? Açıklayınız.(5p)
SORU 4:. İl Çevre Müdürlüğü söz konusu varilleri bulundukları yerden çıkarmak ve imha etmek için 40.000 YTL masraf yapmıştır. Bu masrafı, söz konusu ilaç fabrikasından tahsil etmesi için yapması gereken şey nedir? (5 p)
SORU 5: İl Çevre Müdürlüğü başka ne yapabilir? (5 p)
SORU 6: Dere suyunun zehirli kimyasal atık nedeniyle kirlenmesi nedeniyle, o dereden su alınması yasaklanmıştır. Bu nedenle o dereden su alıp sulama yapan çiftçi A, ürününü sulayamadığı ve dolayısıyla ürününün kuruduğunu ve zarara uğradığını iddia etmektedir. Çiftçi A’ya ne yapmasını tavsiye edersiniz. Çiftçi A açacağı davada neye (hangi kanunun hangi hükümlerine) dayanmalıdır. Bu dava hangi tür mahkemede görülür? C açacağı davada neleri nasıl ispat etmelidir? (5 p)
SORU 7: K Köyünde insanların daha önce 11 yıl sonra kanser olduklarını varsayalım. Kanserden babası ölen C, babasının 11 yıl önce köyün suyunu sağlayan kuyulara, söz konusu olaydan dolayı zehirli kanserojen maddelerin karıştığını ve babasının bu nedenle kanser olduğunu düşünmektedir. C’ye ne yapmasını tavsiye edersiniz. C açacağı davada neleri nasıl ispat etmelidir? (5 p)
SORU 8: E’nin taşınmazına komşu olan boş arsada, F ruhsatsız bir şekilde bir katlı güzel bir ev inşa etmeye başlamıştır. Evin komşu taşınmaza verdiği bir zarar veya rahatsızlık söz konusu değildir. Ancak E, F’nin evinin inşasına engel olmak istemektedir. Bunun için E’ye ne yapmasını, neye dayanmasını tavsiye edersiniz? Neden? (10 puan)
SORU 9: Ş şirketinin hukuk müşavirisiniz. Ş şirketi 600 odalı bir turizm kompleksi kurmak istiyor. İnşaata başlamadan önce çevre hukuku bakımından neler yapması gerektiğini konusunda sizden bir hukukî görüş istiyor. Ş şirketin neler yapmalı? Bunun usûlü (işleyişi, aşamaları, vs.) nedir? Anlatınız. (10 p) Şirket sizin görüşlerinize uymadan inşaata başlarsa ne gibi müeyyidelerle karşılaşır?
SORU 10: Borçlar hukukunun genel teorisindeki haksız fiil sorumluluğunun (hukuk davalarıyla çevrenin korunması yolunun) değerini çevre hukuku bakımından tartışınız. Özel hukuk haksız fiil sorumluluğu çevrenin korunmasına ne gibi olumlu katkılar yapmıştır? Bu tür sorumluluk çevrenin korunması amacı bakımından yeterli midir? Eksik yanları varsa bunlar nelerdir? Klasik hukuk anlayışıyla hareket edildiğinde çevreyi kirletenin hukukî sorumluğunun işletilmesi bakımından ne gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır. (10 p)
SORU 11: Çevre hukukunda ihtiyat ilkesini açıklayınız. (10 p)
SORU 12: Meraların hukukî rejimini açıklayınız. (10 p)
SORU 13: Şehrinizin yakınında bir termik santral kurulacağı yolunda söylentiler dolaşmaktadır. Termik santral kurulmasını istemiyorsunuz. Bu söylentilerin doğru olup olmadığını öğrenmek konusunda neler yapabilir siniz? Doğruysa bunu engellemek için neler, hangi tür başvurular yapabilirsiniz. Bu başvurulardan sonuç alamazsanız bunlara karşı, nerelere, hangi sürede başvurup neler talep edebilir siniz? (15 p)
Başarılar dilerim./ KG