ERGUN ÖZBUDUN ARMAĞANI TÖREN KONUŞMASI
Kemal Gözler
Sayın Rektör Vekili, Sayın Dekanlar, Sayın Öğretim Üyeleri, Sayın Konuklar, Sayın Özbudun Hocam,
Öncelikle, editörler kurulu adına, hepinize hoş geldiniz der, saygılarımı sunarım.
***
Sayın Konuklar, 1937 yılında Ankara’da doğan Ergun Özbudun 1959 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olmuştur. Aynı yerde aynı yıl anayasa hukuku asistanı olarak çalışmaya başlamıştır. Özbudun, 1962’de doktor, 1967’de doçent ve 1975’te de profesör olmuştur. Özbudun, 1975 ile 1994 yılları arasında, yani aşağı yukarı 20 yıl boyunca Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Anabilimdalının Başkanlığını yapmıştır. Öğrenciliğini de sayarsak Ergun Özbudun’unun Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde 40 yıla yakın bir zaman geçirdiğini söyleyebiliriz. 1994’ten itibaren de Profesör Özbudun, şu an içinde bulunduğumuz Bilkent Üniversitesinde çalışmaktadır. Ankara ve Bilkent Üniversiteleri dışında profesör Özbudun çeşitli tarihlerde Harvard, Chicago, Kudüs İbrani, Paris Siyasal Araştırmalar Enstitüsü, Columbia, Princeton gibi dünyanın en önde gelen üniversitelerinde konuk araştırmacı veya konuk öğretim üyesi olarak çalışmıştır. Keza Ergun Özbudun, ülkemizde uzun yıllar boyunca Atatürk Araştırma Merkezi Yürütme Kurulu üyeliği, TBMM Başkanı Hukuk Danışmanlığı, Türk Siyasî İlimler Derneği Başkanlığı, Türk Demokrasi Vakfı Başkanvekilliği, Türkiye Bilimler Akademisi üyeliği gibi görevlerde bulunmuştur. Yine özellikle belirtmek isterim ki, Ergun Özbudun, uzun yıllar boyunca, Milletlerarası Siyaset Bilimi Derneği Yönetim Kurulu üyeliğinde bulunmuştur. Nihayet Özbudun Hocamız, “Venedik Komisyonu” olarak bilinen Avrupa Hukuk Yoluyla Demokrasi Komisyonunun 1990 yılından beri üyesidir. Ayrıca profesör Özbudun çeşitli uluslararası dergilerin editörler kurulu üyeliği görevinde bulunmuştur.
Sayın konuklar, Ergun Özbudun üretken bir yazardır. Profesör Özbudun, 19 kitap, 30’dan fazla kitap bölümü, 30’dan fazla makale yazmış; 9 kitap çevirmiş ve 6 kitabın da editörlüğünü yapmıştır. Bunların yanında Ergun Özbudun, başta Venedik Komisyonuna sunulan raporlar olmak üzere, çeşitli yerlere pek çok rapor sunmuştur. Diğer yandan Ergun Özbudun, kendisi dahil, kimsenin hatırlayamayacağı sayıda ulusal ve uluslararası sempozyuma katılıp tebliğ sunmuştur. Üstelik Özbudun’un kitaplarının önemli bir kısmı A.B.D.’nin veya batı Avrupa ülkelerinin, Oxford University Press, Princeton University Press, Duke University Press/American Enterprise Institute, Sage Publications, Columbia University Press, L’Harmattan gibi en saygın yayınevleri tarafından yayınlanmıştır. Keza Özbudun’un makalelerinden pek çoğu International Journal of Middle East Studies, Journal of Democracy, European Constitutional Law Review, European Public Law, International Social Science Journal, Comparative Politics gibi A.B.D.’nin ve Batı Avrupa ülkelerinin en prestijli dergilerde yayınlanmıştır.
Aynı şekilde Profesör Özbudun, Samuel P. Huntington, Juan J. Linz, Larry Diamond, Seymour Martin Lipset, Jacop M. Landau, Frank Tachau gibi kendi alanlarında dünyanın en meşhur bilim adamlarıyla ortak kitap veya makaleler yazmış veya onların editörlüğünü yaptığı kitaplarda bölüm yazarlığı yapmıştır
Ergun Özbudun, gerek anayasa hukuku alanında, gerekse siyaset bilimi alanında, Türkiye’de eşine az rastlanan ölçüde uluslararası yayın yapmıştır. Keza Özbudun’un eserlerine uluslararası yayınlarda pek çok atıf yapılmıştır. Bu Armağanda yer alan “Ergun Özbudun’un Türk Anayasa Hukuku Doktrinine Katkısı” başlıklı makalede ayrıntılı olarak gösterildiği gibi, Ergun Özbudun, Social Sciences Citation Index’te en fazla atıf almış Türk anayasa hukukçusudur.
Sayın Konuklar, Ergun Özbudun’un en önemli ayırıcı özelliği, yetişme itibarıyla bir hukukçu olmasına rağmen, aynı zamanda siyaset bilimi alanında da çalışmış olmasıdır. Profesör Özbudun, sadece Türk anayasa hukuku doktrininin en önemli temsilcisi değil, aynı zamanda en seçkin Türk siyaset bilimcilerinden birisidir. Ali Resul Usul’ün, bu Armağan’da yer alan “Ergun Özbudun’un Siyaset Bilimine Katkısı” başlıklı makalesinde belirttiği gibi, “Ergun Özbudun, Türk siyaset biliminin dünya klasmanında yükselmesine neden olan ender sosyal bilimcilerimiz arasındadır”.
Diğer yandan Ergun Özbudun’un 40 yılı aşan uzun hocalık hayatı vardır. 1980’li yıllarda Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde 1500 kişilik sınıflar olduğu hatırlanırsa, Ergun Özbudun’un bu uzun hocalık hayatında yirmi binden fazla öğrenciye ders verdiğini söylemek bir abartı olmayacaktır. 1983-1984 öğretim yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinin 1-B sınıfında Ergun Özbudun’dan anayasa hukuku dersi almış biri olarak şunu söylemek isterim ki, Özbudun hocamızdan ders dinlemek büyük bir zevkti. Öylesine açık bir ders anlatışı vardı ki, anlattığı konuyu anlamamak mümkün değildi. Kendisinden ders alan öğrenciler kendilerini şanslı sayarlardı.
Ergun Özbudun, lisans düzeyinde binlerce öğrencinin hocası olmakla kalmamış, yüksek lisans ve doktora düzeyinde de yüzlerce öğrenci yetiştirmiştir. Türk anayasa hukuku alanında çalışan ve Ergun Özbudun’dan yaşça küçük olan meslektaşlarımızın neredeyse hepsinin akademik kariyerlerinin şu ya da bu aşamasında Ergun Özbudun’un bir katkısı olmuştur. Bazı meslektaşlarımız, yüksek lisans veya doktora tezlerini Ergun Özbudun’un danışmanlığında yazmıştır. Yüksek lisans ve doktora tezini bir başka hocamızın danışmanlığında yazan arkadaşlarımızın hemen hemen tamamı da, tez savunmalarında veya doktora yeterlilik sınavlarında jüri başkanı veya üyesi olarak karşılarında Ergun Özbudun’u bulmuşlar; onun teşvik edici övgülerinden veya yol gösterici eleştirilerinden yararlanmışlardır. Aynı şekilde, Ergun Özbudun, şu an doçent veya profesör olan anayasa hukukçusu arkadaşlarımızın pek çoğunun doçentlik sınav jürisinde başkan veya üye olarak bulunmuştur. Keza anayasa hukuku anabilimdalında yardımcı doçentlik, doçentlik, profesörlük kadrosuna atanma konusunda üniversitelerce oluşturulan jürilerin pek çoğunda Ergun Özbudun yer almıştır. Şimdiye kadar kaç kişinin doktora veya doçentlik jürisinde görev aldığını, kaç kişinin akademik yükseltilmesi aşamasında rapor yazdığını muhtemelen Özbudun Hocamızın kendisi de hatırlamaz. Uzun sözün kısası, şu an anayasa hukuku alanında çalışan akademisyenlerin hemen hemen hepsinin kariyerlerinin şu ya da bu aşamasında Ergun Özbudun hocamızın bir katkısı vardır.
Bu tür jürilerde yer alan hocaların pek çoğu şu ya da bu sebeple hayırla anılmaz. Ancak ben şimdiye kadar Ergun Özbudun’un bulunduğu bir jüriden geçen veya kalan bir arkadaşımızın Ergun Özbudun hakkında olumsuz bir söz söylediğine tanık olmadım. Anayasa hukuku gibi ideolojik çekişmenin had safhada olduğu bir alanda, farklı eğilimlere mensup, yetişmekte olan genç anayasa hukukçuları, bir an dahi, Ergun Özbudun’un tarafsızlığından ve objektifliğinden şüphe etmemişlerdir. Eğer Ergun Özbudun olmasaydı, şu an –ben dahil–, anayasa hukuku alanında çalışan yardımcı doçent, doçent veya profesör arkadaşlarımızdan bazıları bu meslekte olmayabilecekti. Açıkçası Ergun Özbudun’un Türk anayasa hukuku doktrinine katkısı, sadece eser ve fikir düzeyinde değil, doğrudan doğruya bu doktrinde çalışan bilim adamlarının sayısı ve niteliği üzerinde de olmuştur. Zaten sınırlı sayıda mensubu bulunan Türk anayasa hukuku doktrini Ergun Özbudun olmasaydı çok daha zayıf olacak, bu alanda çalışan insan sayısı belli bir siyasî eğilim ile sınırlı kalacak ve onların sayısı da muhtemelen iki elin parmaklarını geçemeyecekti. Ergun Özbudun’un bu alanda çalışması, Türk anayasa hukuku doktrini bakımından bir şans olmuştur.
***
Sayın Konuklar, şimdi de sizlere editörler kurulu adına Armağan hakkında bazı bilgiler vermek isterim:
Bu Armağanda Ergun Özbudun’un öğrencisi veya çalışma arkadaşı olmuş yerli veya yabancı bilim adamlarından gelen toplam elli adet makale bulacaksınız.
Armağan için gelen makalelerden 26’sı siyaset bilimi, 24’ü ise anayasa hukuku alanına aitti. Gelen makaleler 1300 sayfadan fazla tutuyordu. O nedenle Armağan’ın tek cilt yerine, iki cilt olmasını uygun bulduk. Keza bu şekilde Armağanın daha kullanışlı olacağını düşündük. Bu nedenle Armağanın birinci cildinde siyaset bilimi, ikinci cildinde de anayasa hukuku makalelerini topladık. Her cildin kendi içinde de makaleleri yazarların soyadlarına göre sıraladık.
Siyaset bilimi cildinin başına Ergun Özbudun’un siyaset bilimine katkısı, anayasa hukuku cildinin başına da Türk anayasa hukuku doktrinine katkısı konusunda birer değerlendirme yazısı koyduk.
Bu Armağana katkıda bulunan yazarların hepsi, kendi alanlarının en önde gelen isimleridir. Armağana çok değerli yazılarla katıldılar. Armağana yazı göndererek katkıda bulunan bütün yazarlara çok teşekkür ediyoruz. Ayrıca çok kısa bir zaman vererek kendilerini olağanüstü sıkıştırdığımız yazarlardan da özür diliyor; anlayışları için kendilerine şükranlarımızı sunuyoruz.
Armağanda yayınlanan makalelerin büyük çoğunluğunun Ergun Özbudun Hocamızın daha önce çalıştığı konularla örtüşmesi de bizim için sevindirici bir rastlantı oldu. Örneğin Armağanın siyaset bilimi cildinde doğrudan veya dolaylı olarak demokratik pekişme konusunu inceleyen pek çok makale var. Keza anayasa hukuku cildinde de Profesör Özbudun’un son yıllarda üzerinde çalıştığı konulara paralel bir şekilde, anayasa yargısının meşruluğu, anayasanın yorumlanması, anayasa değişikliği, anayasa değişikliği kanunlarının yargısal denetimi gibi konularda pek çok makale var. Diğer yandan gerek siyaset bilimi, gerekse anayasa hukuku alanındaki makalelerin pek çoğunda karşılaştırmalı analiz yöntemi kullanıldığı görülmektedir. Sanıyoruz bu husus, Özbudun Hocamızı ayrıca sevindirecek bir husustur.
Sayın konuklar, böylesine hacimli bir Armağan, Yetkin Yayınevi yayın işini üstlenmemiş olsaydı gün yüzüne çıkamayabilirdi. Burada sayamayacağımız kadar çok sayıda teknik problemle boğuşup, bu Armağanın zamanında çıkmasını sağlayan Yetkin Yayınevinin vefakâr sorumluları Sayın Ziya Gülkök’e ve Muharrem Başer’e ve sabırlı çalışanlarına teşekkürlerimizi sunuyoruz.
***
Sayın Konuklar, konuşmamın bundan sonraki kısmını sadece kendi adıma ve editörler kurulu adına değil, aynı zamanda rızalarını zımnen aldığımı varsayarak bu Armağana katkıda bulunmuş yazarlar adına yaptığımı belirtmek isterim.
Sayın konuklar, bu Armağana editör olarak veya yazar olarak katkıda bulunan bizler, Ergun Özbudun’un eski öğrencileri veya onunla çalışma fırsatını bulmuş şanslı meslektaşlarıyız.
Eski öğrencileri olarak bizler, Özbudun Hocamızdan çok şey öğrendik ve öğrenmeye de devam ediyoruz. Bizim yetişmemizde kendisinin çok büyük katkıları oldu. Özbudun Hocamız akademik hayatta bizler için eşsiz bir örnek teşkil etti ve etmeye de devam ediyor. Kendisinin öğrencisi olmak, herkese nasip olmayan bir şanstır. Özbudun’un öğrencisi olmaktan dolayı gurur duyuyoruz.
Değerli Konuklar, çalışma arkadaşı olarak bizler, Profesör Özbudun’u tanımış ve kendisiyle birlikte çalışma şansını yakalamış olmaktan dolayı mutluluk duyuyoruz. Kendisiyle fikir alış verişinde bulunmak bizim için büyük bir ayrıcalıktır. Ergun Özbudun, sadece birinci sınıf bir akademisyen değil, aynı zamanda üstün insanî vasıflara sahip bir dosttur. İnsanda güven duygusu uyandıran bu sevecen dostla birlikte çalışmak bizim için büyük bir zevk. Ergun Özbudun’un çalışma arkadaşı olmaktan dolayı onur duyuyoruz.
***
Sayın Konuklar, konuşmamın bu son bölümünde, izin verirseniz doğrudan doğruya Özbudun Hocama hitap etmek isterim:
Sayın Hocam, gerek öğrencileriniz, gerekse çalışma arkadaşlarınız olarak bizler, sizden çok şey öğrendik; size çok şey borçluyuz. Bu borcumuzu nasıl ödeyeceğimizi ise doğrusunu söylemek gerekirse pek bilemiyoruz.
Akademik dünyada kendilerini hocalarına veya kıdemli çalışma arkadaşlarına karşı benzer bir borç altında hissedenler, kendi çalışmalarını topladıkları bir kitabı, ona armağan ederek bu borçlarını, bir ölçüde de olsa ödemeye çalışıyorlar. Yetersiz de olsa bizim de bundan başka yapabileceğimiz bir şey yok. Sayın Hocam, minnet ve şükran duygularımızın bir ifadesi olarak, mütevazı çalışmalarımızdan oluşan bu Armağanı lütfen kabul ediniz.
Sayın Hocam, bu vesileyle size tekrar teşekkürlerimizi sunuyor, sağlık ve mutluluk diliyoruz.
(Bilkent Üniversitesi, Mithat Çoruh Amfisi, 27 Haziran 2008, Cuma, Saat 17)
Konuluş Tarihi: 4 Temmuz 2008,
Ana Sayfa: www.anayasa.gen.tr
K. Gözler. kgozler[at]hotmail.com