TÜRK ANAYASA HUKUKU SİTESİ

( www.anayasa.gen.tr )

2011-2012 ÖĞRETİM YILI SINAVLARI

Prof. Dr. Kemal Gözler

NOT: Sınavlar tarih sırasıyladır.

U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ

ANAYASA HUKUKU I (GENEL ESASLAR) ARASINAVI

CEVAP ANAHTARI

No:

Adı Soyadı:

SINAV TALİMATI: Kurşun kalem kullanmak yasaktır. Cevaplarınızı, bu kağıda soruları izleyen noktalı boşluklara yazınız. Bu sayfanın altına sağınızda, solunuzda, ön ve arkanızda bulunan arkadaşların ismini yazınız. 8. soru 20, diğerleri 10 p. değerindedir. Sınav süresi 45 dakikadır.

S O R U L A R

SORU 1: Anayasa hukuku ile siyaset bilimi arasında yöntemleri bakımından nasıl bir benzerlik veya fark vardır? Açıklayınız.

CEVAP: Anayasa hukukunda tümden gelim yöntemi kullanılır; kuraldan olaya gidilir; kural olaya uygulanır; olaya bakılarak kuralın ne olduğu söylenmez; kurala bakılarak olayın ne olması gerektiği söylenir.

Siyaset bilimi incelediği konuya ampirik açıdan yaklaşır; gözlem yoluyla veriler elde eder; bu verileri sistemleştirir, genellemelere varır, örüntüleri saptar ve neticede incelediği konunun “kanun”larına ulaşmaya çalışır. Siyaset bilimi tüme varım yöntemini kullanır. Gözlemlediği olay ve olgulardan genel kurallara ulaşmaya çalışır.

Değerlendirme Açıklaması: Soruda Anayasa hukuku ile siyaset bilimi arasında yöntemleri bakımından fark veya benzerlik sorulmaktadır. Konuları bakımından benzerlik sorulmamaktadır.

SORU 2: “Anayasa hukukçusu siyaset bilimciler” ifadesi size ne anlatmaktadır? Bu olguyu örnek vererek açıklayınız.

CEVAP Anayasa hukuku ve siyaset bilimi birbirinden farklı iki disiplin olmasına rağmen, tarihsel sebeplerle, bazı anayasa hukukçuları, siyaset bilimi alanında çalışmışlardır. Zira kara Avrupası ülkelerinde, genellikle anayasa hukuku kürsüleri, siyaset bilimi kürsülerinden daha eskidir. Bu ülkelerde siyaset bilimi gerçek anlamda İkinci Dünya Savaşından sonra gelişti. Bu süreçte siyaset bilimine ilk el atanlar, benzer konuda çalışan anayasa hukukçuları oldu. Örneğin Fransa'da Georges Burdeau ve Maurice Duverger; bizde Tarık Zafer Tunaya ve Ergun Özbudun birer anayasa hukukçusu olmalarına rağmen, ülkelerinde siyaset biliminin kurucuları ve en önemli temsilcileri arasında yer aldılar.

SORU 3: Louis Favoreu’nün “maddî anayasa hukuku” dediği şey nedir? Favoreu’ye göre anayasa hukukunun bu kısmında ne incelenir? Açıklayınız.

CEVAP: Louis Favoreu, yeni anayasa hukukunun temel hak ve özgürlüklerin incelendiği kısmına “maddî anayasa hukuku” ismini vermektedir.

SORU 4: “Anayasasız anayasacılık” kavramı ile ne anlatılmak istenmektedir? Açıklayınız? Bu tür anayasacılık için hangi ülke veya ülkeler örnek olarak gösterilmektedir?

CEVAP: Bilindiği gibi İngiltere’de yazılı bir anayasa yoktur; ama İngiltere’de anayasacılık düşüncesinin gerçekleştirmeyi istediği amaçlar (devlet iktidarının sınırlandırılması ve vatandaşların temel hak ve hürriyetlerinin güvence altına alınması) gerçekleştirilmiştir. İngiltere’deki bu durumu ifade etmek için “anayasasız anayasacılık” kavramını kullananlar vardır.

SORU 5: Her durumda kıyas yapılmaz. Bazı kıyas yasakları vardır. Bu yasakları sadece sayınız. (Açıklama istenmiyor).

1. İstisnaî Hükümlerde Kıyas Yapılamaz.

2. Expressio Unius İlkesinin XE "Expressio Unius İlkesinin" Geçerli Olduğu Durumlarda Kıyas Yapılamaz.- (“Expressio unius est exclusio alterius XE "Expressio unius est exclusio alterius" (bir şeyi zikretmek, diğerini dışlamaktır)” ilkesinin geçerli olduğu durumlarda kıyas yapılamaz).

3. Numerus Clausus Sayma XE "Numerus Clausus Sayma" Durumunda Kıyas Yapılamaz.- Hükümde hükme bağlanan şeyler sınırlandırılarak, yani numerus clausus sayılmış ise, bu hüküm, kıyas yoluyla uygulanamaz.

Açıklama: Latince terimlerin yazılması şart değildir; ama anlamları doğru yazılmalıdır.

SORU 6: “Hâkimlerin normatif ideolojisi” kavramı ile ne anlatılmak istenmektedir. Açıklayınız. Bu kavramı ilk kez kim ortaya atmıştır?

Cevap: Anayasa Mahkemesi hakimlerinin anayasa koyucuya, diğer hakimlerin ise hem anayasa koyucuya, hem de kanun koyucuya itaat ettiklerinin kabulü, hukuk uygulamasının vazgeçilmez koşuludur. Herhangi bir düzeyde, bir hukuk kuralının yargısal uygulamasının olabilmesi için, hâkimlerin kendilerini hukuk kurallarıyla bağlı hissetmeleri gerekir. Bu anlamda Alf Ross “hakimlerin kanun koyucuya itaat duygusu”ndan , Aulis Aarnio da aynı anlamda “hakimlerin normatif ideolojisi”nden söz etmektedir . Burada belirtelim ki, kanun değişmesine rağmen kararlarını değiştirmeyen hâkimlerin, anayasa kuralı değişmesine rağmen içtihadını değiştirmeyen anayasa mahkemesi üyelerinin bulunduğu bir ülkede, kanunların ve anayasanın yorumlanmasında izlenecek ilkelerden bahsetmenin pek bir anlamı yoktur.

SORU 7: Neden yorum yoluyla istisna üretilemez? Açıklayınız.

CEVAP: İstisna, kaidenin, yani o konudaki genel kuralın kapsamını daralttığı için, genel kuralın değiştirilmesi anlamına gelir. Dolayısıyla bir kurala istisna getirmek yetkisi, sadece ve sadece o kuralı koyma yetkisine sahip olan makama aittir. Yani istisna, kaideyi koyan makam tarafından konulur. Dolayısıyla yargı organı, uygulayacağı genel kurala yorum yoluyla istisna getiremez. Yorum yoluyla genel kurala istisna getiren yargı organı yasama yetkisini gasp etmiş olur. Dolayısıyla bir kaidenin, yani bir genel hükmün istisnasının olup olmadığı konusunda tereddüt ortaya çıkarsa, genel hükmün istisnasının olmadığı sonucuna ulaşılır. Çünkü genel hükme istisna getirme yetkisi, haliyle genel hükmü koyma yetkisine sahip olan makama aittir. Bu makam, kendi koyduğu genel hükme istisna getirmemiş ise ortada bir istisna yoktur.

SORU 8: ABD’de anayasa değişiklikleri, anayasanın asıl metnine dokunmaksızın, anayasanın sonuna yapılan eklemeler şeklinde olur. Bu eklere ABD’de amendment XE "amendment" denir. Bunlar birinci amendment, ikinci amendment, üçüncü amendment şeklinde isimlendirilir. ABD Anayasasının ana metninde 1787 yılından beri tek kelimelik değişiklik olmamıştır. Bu metnin sonuna sadece yeni metinler eklenmiştir. Belli bir konuda asıl metin bir şey, amendment bir başka şey diyorsa, amendment’ın dediği uygulanır. Bunun altında yatan ilke nedir ve buna ne doktrini denir?

CEVAP a) Lex posterior derogat legi priori ilkesi

b) Zımnî ilga doktrini XE "zımnî ilga doktrini"

SORU 9: Aşağıdaki teorilerin yanına bu teorilerin kurucularını veya en önemli temsilcilerinin isimlerini yazınız.

CEVAP: a) Biyolojik (organizmacı) teori: . Platon, XE "Platon" Bluntschili, XE "Bluntschili" Herbert Spencer, Alfred Espinas XE "Espinas"

b) Kuvvet ve mücadele teorisi:. Franz Oppenheimer XE "Oppenheimer" (Heraklitos XE "Heraklitos" , Lukretius XE "Lukretius" , Sofistler XE "Sofistler" , Polybos, XE "Polybos" Seneka XE "Seneka" , İbni Haldun, XE "İbni Haldun" Jerome Vida XE "Vida" . B. Bossuet, XE "Bossuet" Ludwig Gumplowicz XE "Gumplowicz" Léon Duguit XE "Duguit" )

Açıklama: her biri için bir tane doğru isim yazılması yeterlidir.

Sol taraftaki üç haneli kutuya numaranızın son üç rakamını sırasıyla yazınız.

Gemlik, 17 Ocak 2012, AHGE-2011-Final

U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ

ANAYASA HUKUKU I (GENEL ESASLAR) ARASINAVI

No:

Adı Soyadı:

S O R U L A R

SORU 1: Anayasaların ezici çoğunluğu anayasa değişikliklerinin görüşülmesi ve kabul edilmesi yetkisini olağan yasama organlarına vermektedir. Ancak, bu yetkinin kullanılmasını yasama organında normal kanunların görüşülmesi ve kabul edilmesi usûllerine nazaran daha katı kurallara tâbi tutmaktadır. Bu kurallardan birisi anayasa değişikliklerini kabul edilmesi için normal kanunların kabul edilmesinden daha yüksek karar yetersayıları aranmasıdır. Diğer ikisini ise aşağıya siz yazınız. (sadece bir iki kelime bu kuralların adını yazınız veya bir cümle ile bu kuralları ifade ediniz Ayırca bir açıklama yapmayınız). Sorulan şey karar yetersayıları değildir. Teklif, toplantı ve kabul yetersayısına ilişkin bir şey yazmayanız).

CEVAP: a) Parlâmentonun feshi

b) Anayasa değişikliği tekliflerinin iki defa görüşülmesi

SORU 2: Konfederasyon ile federasyon arasında “üye devletlerin arasındaki bağın niteliği” bakımından ne fark vardır? Sadece belirtiniz.

CEVAP: Konfederasyonda: Akdidir.

Federasyonda: Anayasaldır.

SORU 3: Çeşitli federal devletlerde “federe devletler” için, yani federasyonun “kurucu birimleri” için değişik isimler verilmektedir. Örneğin ABD’de federe devletlere, yani kurucu birimlere “state” ismi verilmekte olup, Türkçeye bu yaygın olarak “eyalet” diye çevrilmektedir. “Federe devletler” için, yani federasyonun “kurucu birimleri” için başka ülkelerde kullanılan diğer terimleri yazınız bu bunların yanlarına kullanıldığı bir ülkenin ismini yazınız. (Uyarı: Eyalet yazmayınız).

CEVAP: Lander (Memleket) - Almanya

Canton (Kanton) - İsviçre

Region (Bölge) - Belçika

(İkisi yeterli)

SORU 4: “Kral isterse kanun da ister (Si veut le roi, veut la loi)” (Loysel). Bu özdeyiş, ne anlama gelir?

CEVAP: Kralın yasama yetkisine de sahip olduğunu gösterir. Mutlak monarşilerde geçerlidir. Yani mutlak monarşilerde, kral aynı zamanda yasama organıdır.

SORU 5: Anayasa hukukunda “temsilî demokrasi” sistemi içindeki “temsil kavramı”ndan başlıca iki teorik sonuç çıkarılmaktadır: Bunlardan birisi şudur: “Temsilcilerin işlemlerinin halkın onayına ihtiyaçları yoktur. Dolayısıyla temsilî demokrasi referandum usûlüyle bağdaşmaz”. Temsil kavramından çıkan diğer teorik sonuç ve bu sonuç dolayısıyla ortaya çıkan diğer sonuç nedir?

Cevap: “Temsilcilerin işlemleri bir başka makam tarafından denetlenemez. Dolayısıyla temsilî demokrasi teorisi, anayasa yargısına karşıdır”.

SORU 6: Bazı ülkelerde bakanlar arasında ayrım yapılmaktadır. İki tür bakandan bahsedilebilir. Bunlar nelerdir?

Cevap: 1. Bakanlık sahibi bakanlar: Bunlar bir bakanlığın başında bulunan bakanlardır.

2. Bakanlık sahibi olmayan bakanlar: Bu tür bakanların başında bulunduğu bir bakanlık teşkilatı yoktur.

NOT: Bakanlar kurulu üyesi bakanlar, bakanlar kurulu üyesi olmayan bakanlar şeklindeki ayrım da doğru kabul edilip tam puan verilmiştir.

SORU 7: “Avrupa tipi anayasa mahkemesi” kimin düşünceleri sonucunda ilk defa hangi ülkede ve hangi yıl kurulmuştur? (Yıl 10 yıl hatayla yazılabilir)

CEVAP: Hans Kelsen’in düşünceleri sonucunda Avusturya’da 1920 yılında kurulmuştur.

SORU 8: Amerikan tipi anayasa yargısı siteminde, kanunların anayasaya uygunluğu denetimini başlatma hakkı kime aittir? Yani bu sistemde “davacılar” veya “başvurma yetkisine sahip kişiler” kimlerdir? Neden?

CEVAP: Amerikan modelinde bir kanunun anayasaya aykırılığını iddia etme hakkı, somut bir davada, davanın taraflarıdır. Yani bu sistemde, devlet başkanının, partilerin, belli sayıda parlâmento üyesinin dava açma hakkı yoktur. Çünkü bu sistemde sadece somut norm denetimi vardır. Soyut norm denetimi yoktur.

SORU 9: Avrupa tipi anayasa mahkemelerinin yetkisinin niteliğini nedir? Açıklayınız.

CEVAP: Avrupa tipi anayasa mahkemelerinin yetkileri, “genel yetki” değil, “verilmiş yetki” niteliğindedir. Bu mahkemelere anayasa ve kanunla hangi yetkiler verilmiş ise, bu mahkemelerin yetkileri onlardan ibarettir. Bu mahkemelerin yetkileri yorum yoluyla da genişletilemez.

Açıklama: Pek çok kişi bu soruda anayasa mahkemesinin yetkisinin değil, verdiği kararların niteliğini cevap olarak yazmış. Bunlara puan verilemedi. Soruda istenilen nitelik, dikkat edileceği üzere, kararların değil, “yetki”nin niteliğidir.

SORU 10: Anayasa yargısında “ara normlar” ne demektir? Bunlar “ölçü norm” olabilirler mi?

CEVAP: Bazı ülkelerde normlar hiyerarşisinde anayasa ile kanunlar arasında bazı ara normlar olabilmektedir. Bu normlar, güçleri itibarıyla anayasanın altında ama kanunların üstündedir ve kanunlar anayasaya aykırı olamayacağı gibi bu normlara da aykırı olamazlar. Örneğin Fransa’da “organik kanunlar (lois organiques)” böyledir. Bu kanunlar, 1958 Fransız Anayasasının 46’ncı maddesindeki usûle göre çıkartılmaktadır ve kanunlardan üstün konumdadırlar. Bu kanunlar, normlar hiyerarşisinde, normal kanunların üstünde, ama anayasanın altında bulunurlar. Ancak Fransa’da Anayasa Konseyi, normal kanunların organik kanunlara uygunluğunu da denetleyebilmektedir.

Başarılar dilerim./ Prof. Dr. Kemal Gözler

Sol taraftaki üç haneli kutuya numaranızın son üç rakamını sırasıyla yazınız.

Gemlik, 10 Nisan 2012, TAH-2012-Vize

U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ

ANAYASA HUKUKU II (Türk Anayasa Hukuku) ARASINAVI

CEVAP ANAHTARI

SORU 1: 1876 Kanun-u Esasinin ilk şekline göre “Heyet-i Vükela”nın kuruluş şekli parlamenter sistem ile uyumlu muydu? Neden? (Gerekçesiz cevaba puan verilmez) (10 puan)

CEVAP: Uygun değildir. Çünkü 1) Heyet-i Vükela üyeleri doğrudan doğruya Padişah tarafından atanmakta ve azledilmektedir. 2) Heyeti Vükelanın parlâmento karşısında bir sorumluluğu yoktur. Yani Parlâmento Heyet-i Vükelayı güvensizlik oyuyla görevden alamamaktadır.

SORU 2: Olağanüstü hâl rejimlerinde temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılabilmesinin bir şartı da “çekirdek alan”a dokunulmamasıdır. Bu alan hangi hak ve ilkelerden oluşur? (10 puan)

CEVAP: a) Yaşama hakkı, maddî ve manevî varlığın bütünlüğü

b) Kimsenin din, vicdan, düşünce ve kanaatleri açıklamaya zorlanamaması

c) Suç ve cezaların geriye yürümezliği

d) Masumluk karinesi

SORU 3: Olay.- A, 27 yaşında, askerliğini yapmış, ilkokul mezunu erkek bir Türk vatandaşıdır. Yaralama suçundan 10 ay hapis cezası almış ve cezası kesinleşmiştir. A hapis cezasını çekerken, milletvekili adayı olmuş ve milletvekili seçilmiştir. Seçildikten sonra A, milletvekili seçildiği sebebiyle salınmıştır. A, TBMM’ye giderek yemin etmiş ve milletvekilliği görevini yapmaya başlamıştır.

Yukarıda anlatılan olayda hukuka aykırılık veya aykırılıklar var mıdır? Varsa nelerdir? Hukuka aykırılık veya aykırılıklar var ise, bu hukuka aykırılığı veya aykırılıkların olmaması için ne yapılmalıydı? Hukuka aykırı olan işlemin veya işlemlerin yerine yapılması gereken hukuka uygun işlem veya işlemler nelerdir? (30 puan)

CEVAP: Yeni Türk Ceza Kanunu 53’üncü maddesine göre “kişi, kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı hapis cezasına mahkûmiyetin kanunî sonucu olarak, TBMM üyeliğinden ..., seçme ve seçilme ehliyetinden ve diğer siyasi hakları kullanmaktan... yoksun bırakılır” (m.53/1). Bu yoksun bırakma normalde mahkum olduğu hapis cezasının infazının tamamlanıncaya kadardır (m.53/2). Dolayısıyla hapis cezası infaz edilen kişi milletvekili seçilemez.

NOT: Bu soruda yukarıdaki cevabı değil, milletvekili seçilme ehliyeti şartlarına ilişkin doğru bilgiler içeren cevaplara da tam olmasada puan verilmiştir.

SORU 4: 12 Eylül 2010 tarihli halkoylamasıyla onaylanan Anayasa Değişikliği Kanunuyla anayasal düzeyde ilk defa tanınan temel hak ve hürriyetlerden ikisini yazınız. (10 puan)

CEVAP: Aşağıdakilerden herhangi ikisi

- Kadınlar, çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler lehine pozitif ayrımcılık yapma imkânı.

- Kişisel verilerin korunmasını isteme hakkı.

- Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hâkim kararına bağlı olarak sınırlanabilmesi (askerlik sebebi çıkarılmıştır).

- Çocuk hakları (“Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir”).

- Aynı zamanda ve aynı iş kolunda birden fazla sendikaya üye olma hakkı.

- Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin toplu sözleşme yapma hakkı

- Bilgi edinme hakkı (2003’te kanunla tanınmıştı).

- Kamu denetçisine başvurma hakkı

SORU 5: “Yasama bağdaşmazlığı” kurumunun kabul edilmesinin nedenleri nelerdir? Açıklayınız. (10 puan)

CEVAP: İki nedeni var:

a) Milletvekilliğinin kamu görevleriyle bağdaşmazlığının nedeni, yasama organının üyesi olan milletvekillerinin yürütme organının karşısında tam bağımsızlıklarını sağlamaktır.

b) Milletvekilliğinin bir takım özel görevlerle bağdaşmazlığının nedeni ise, milletvekilinin, milletvekilliği sıfatını özel işlerinde çıkar sağlamak amacıyla kullanmasına engel olmaktır. Keza milletvekilinin özel işlerinde girdiği çıkar ilişkileri, milletvekilinin yasama görevini tam anlamıyla bağımsızlık içinde yapmasını engelleyebilir.

SORU 6: Olay: Varsayalım ki, TBMM, 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunun 33’üncü maddesinde öngörülen % 10’luk ülke barajının % 5'e indirilmesini öngören bir Kanunu 4 Ocak 2012 tarihinde kabul etmiş ve bu kanun 10 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. TBMM, 7 Haziran 2012 günü milletvekili genel seçimlerinin yenilenmesine ve seçimlerin 5 Ağustos 2012 tarihinde yapılması hakkında bir kanun çıkarmıştır. Bu kanun 12 Haziran 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Seçimler 5 Ağustos 2012 günü yapılmıştır. Beş milletvekili çıkaran X seçim çevresinde A Partisi 60.000 oy, B Partisi 50.000 oy, C partisi 40.000 oy, D Partisi 29.000 oy, bağımsız aday E 21.000 oy almıştır. A partisi ülke genelinde geçerli oyların % 7’sini, B partisi ülke genelinde geçerli oyların % 25’ini, C partisi ülke genelinde geçerli oyların % 45’ını, D partisi ise ülke genelinde geçerli oyların % 14’ünü almıştır. YSK, bu seçim çevresinde A Partisinin 2, B Partisinin 1, C Partisinin 1, D Partisinin 1 milletvekili çıkardığına karar vermiştir.

CEVAP: % 10’luk ülke barajının % 5’e indirilmesini öngören kanun ancak 10 Ocak 2013 tarihinden sonra yapılacak seçimlerde uygulanabilir (Anayasa, m.67/son). Dolayısıyla 5 Ağustos 2012 tarihinde yapılacak seçimlerde % 10’luk ülke barajı geçerlidir. Bu nedenle A partisi milletvekili çıkaramaz. A partisi milletvekili çıkaramayınca, d’Hondt formülüne göre B partisi 2, C Partisi 1, D Partisi 1 milletvekili çıkarır ve bağımsız aday E’de seçilmiş olur.

	1’e Bölme	2’ye Bölme	3’e Bölme	4’e Bölme	5’e Bölme
~~A Partisi~~	~~60.000~~
B Partisi	50.000	25.000
C Partisi	40.000	20.00
D Partisi	29.000
Bağımsız E	21.000

- Erken seçim kararının alındığı tarih ile seçimlerin yapıldığı tarih arasında üç aylık zaman olacak diye bir şey yok. Erken seçim kararı ile erken seçimin yapıldığı tarih arasında iki ay da olabilir.

Başarılar dilerim./ Prof. Dr. Kemal Gözler

Sol taraftaki üç haneli kutuya numaranızın son üç rakamını sırasıyla yazınız.

Gemlik, 5 Haziran 2012, TAH-2012-Final

U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ

ANAYASA HUKUKU II (Türk Anayasa Hukuku) FİNALİ

No:

Adı Soyadı:

S O R U L A R

Cevap anahtarı aşağıdadır.

SORU 1: “Sessiz anayasa” tabiri ile ne için kullanılır? Bu tabir ile vurgulanmak istenen şey nedir? Açıklayınız.

SORU 2: Türkiye Büyük Millet Meclisi “Başkanlık Divanı”na ilişkin aşağıda bir paragraf verilmiştir. Bu paragrafta varsa hukukumuz açısından yanlış olan cümle veya cümlelerin altını çiziniz ve paragrafına altındaki noktalı boşluğa yanlış olan cümle veya cümlelerin doğrusunu yazınız veya neden yanlış olduğunu/olduklarını açıklayınız. Yanlışlık yoksa, “yanlış yoktur” yazınız.

“Başkanlık divanı, bir başkan, dört başkanvekili, yedi katip üye ve üç idare amirinden kurulur. İdare amirleri Meclis başkanı tarafından seçilir ve atanır. Meclis başkanı gizli oyla seçilir. Meclis başkanı seçimi için ilk iki turda üye tamsayısı üçte iki çoğunluğu aranır. İlk iki turda başkan seçilmez ise üçüncü tura gidilir. Üçüncü turda en çok oyu alan aday seçilmiş olur. Meclis başkanı seçme işlemi “TBMM Kararı” biçiminde yapılır. Meclis başkanı TBMM’de oy kullanamaz. Başkanvekilleri ise sadece oturumu yönettikleri durumda oy kullanamazlar. Katip üyeler ise her zaman oy kullanabilirler”.

SORU 3: Anayasamız ve TBMM İçtüzüğü, bazı kanunları öneri, görüşme, kabulü veya yayımı bakımından diğer kanunlardan farklı usûller öngörmüştür. Örneğin Anayasa değişiklikleri kanunları, milletlerarası antlaşmaları uygun bulma kanunları, yetki kanunları böyledir. Öneri, görüşme, kabulü veya yayımı bakımından diğer kanunlardan farklı usûllere tâbi olan bir kanun örneği veriniz ve bu kanunu diğer kanunlardan bu bakımından farklı olan özelliğinin/özelliklerinin ne olduğunu açıklayınız. (Birden fazla farklı özelliği varsa bir tanesinin yazılması yeterlidir)

Ön: Arka: Sağ: Sol:

Sayfa 2

SORU 4: Aşağıda bakanların sorumlulukları hakkında bir paragraf verilmiştir. Bu paragrafta varsa hukukumuz açısından yanlış olan cümle veya cümlelerin altını çiziniz ve paragrafın altındaki noktalı boşluğa yanlış olan cümle veya cümlelerin doğrusunu yazınız veya neden yanlış olduğunu/olduklarını açıklayınız. Yanlışlık yoksa, “yanlış yoktur” yazınız.

“Bakanlar, TBMM ye karşı gerek bireysel, gerekse kolektif olarak sorumludurlar. TBMM beğenmediği bir bakanı istediği her zaman görevden alabilir. Başbakan da beğenmediği bir bakanın görevden alınmasını Cumhurbaşkanına teklif edebilir. Bakanların göreviyle ilgili suçlarından dolayı yargılanabilmeleri için meclis soruşturması usulünün uygulanması gerekir. Bu usûl sonucunda yargılanırlarsa Yüce Divan da yargılanırlar. Bakanlar hakkında kişisel nitelikteki suçlarından dolayı normal vatandaş gibi soruşturma açılıp yargılanabilir. Bakanların kişisel nitelikteki eylem ve işlemlerinden dolayı haklarında açılacak hukuk davaları, asliye hukuk mahkemesi gibi yetkili ve görevli adliye mahkemelerinde görülür. Bakanların göreviyle ilgili hukukî sorumluluklarıyla ilgili davalar ise Yüce Divanda görülür”.

SORU 5: Olağan dönem kanun hükmünde kararnamelerinin konu unsuruna ilişkin gösterdikleri özellik nedir? Kısaca açıklayanız.

SORU 6: Şu an itibarıyla Anayasa Mahkemesinin mevcut üyeleri arasında görev süresi bakımından bir farklılık var mıdır? Varsa bu farklılık nedir? Bu farklılık neden ve nasıl ortaya çıkmıştır?

Sayfa 3

SORU 7: Kural olarak parlâmento kararları Anayasa Mahkemesinin denetimine tâbi değildir. Ama bu kuralın bazı istisnaları vardır. Bu istisnalar nelerdir? Sayınız.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

SORU 8: Anayasa değişikliklerinin itiraz yoluyla yargısal denetimi mümkün müdür? Açıklayınız.

SORU 9: 2010 Anayasa değişikliğinden önce, Anayasa Mahkemesi 11 üye ile toplanır ve üye tamsayısı salt çoğunluğu ile karar verirdi. 2010 Anayasa değişikliğinden sonra Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu kaç kişiden oluşur ve kaç üye ile toplanır ve genel karar yetersayısı nedir?

SORU 10: Eğer anayasa değişikliği teklifi TBMM’de 370 kabul oyu ile kabul edilmiş ise, Cumhurbaşkanı bu değişiklik teklifi hakkında neler yapabilir? Açıklayınız.

Başarılar dilerim / Kemal Gözler

NOT: Sorulara ve cevap anahtarına 24 saat içinde http://www.anayasa.gen.tr/sinavlar-2011-2012.htm den ulaşabilirsiniz.

Sol taraftaki üç haneli kutuya numaranızın son üç rakamını sırasıyla yazınız.

Gemlik, 6 Haziran 2012, TAH-2012-Final

U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ

ANAYASA HUKUKU II (Türk Anayasa Hukuku) ARASINAVI

No:

Adı Soyadı:

S O R U L A R

SORU 1: “Sessiz anayasa” tabiri ne için kullanılır? Bu tabir ile vurgulanmak istenen şey nedir? Açıklayınız.

CEVAP: İçtüzükler için kullanılır. İçtüzükler diğer parlâmento kararlarından farklı olarak büyük bir siyasal öneme sahiptirler. İçtüzükler, parlâmentoda iktidar-muhalefet ilişkilerini etkileyen önemli belgelerdir. Parlâmentodaki çoğunluk, içtüzük hükümlerinde değişiklik yaparak, azınlıkta kalan parlâmento üyelerinin konuşmaları, eleştiride bulunmaları engelleyebilir. Hükûmetteki parti parlâmentoda muhalefet partisini susturulabilir. Hatta soru, meclis araştırması, gensoru gibi parlâmentonun hükûmeti denetleme araçlarında birtakım düzenlemeler yapılarak, hükûmetin denetlenmesi görevi zorlaştırılabilir. Keza parlâmento komisyonlarının oluşumunda ve çalışma usûlünde içtüzükle öyle düzenlemeler yapılarak, bu komisyonlar etkisiz hale getirilebilir. Bu nedenle genelde parlâmento kararları yargı denetimine tâbi değilken, bir parlâmento kararı olan içtüzükler yargı denetimine (anayasa yargısına) tâbi tutulmaya başlanmıştır.

NOT: Nedenini doğru bir şekilde açıklamayıp, sadece “İçtüzük” yazanlara 5 puan verilmiştir. Sebebinin açıklanmasında yukarıdaki açıklama kadar ayrıntılı açıklama yazılması şart değildir. “İçtüzük parlâmento çalışmaları için çok önemlidir; örneğin parlâmento çoğunluğu içtüzükte yapacağı bir değişiklikle muhalefetin sesini kesebilir” gibi kısa açıklamalara da tam puan verilmiştir. Ancak önemini açıklamayıp, “çünkü içtüzükler Anayasa Mahkemesinin denetimine tâbi tutulmuştur” diye yazanların gerekçesi yanlış kabul edilmiştir. Çünkü İçtüzükler, Anayasa Mahkemesi denetimine tâbi tutulduğu için önemli (sessiz anaya) değil, önemli oldukları için Anayasa Mahkemesi denetimine tabu tutulmuşlardır. Anayasa mahkemesinin denetimine tâbi tutulma, sebep değil, sonuçtur.

SORU 2: Türkiye Büyük Millet Meclisi “Başkanlık Divanı”na ilişkin aşağıda bir paragraf verilmiştir. Bu paragrafta varsa hukukumuz açısından yanlış olan cümle veya cümlelerin altını çiziniz ve paragrafın altındaki noktalı boşluğa yanlış olan cümle veya cümlelerin doğrusunu yazınız veya neden yanlış olduğunu/olduklarını açıklayınız. Yanlışlık yoksa, “yanlış yoktur” yazınız.

Başkanlık divanı, bir başkan, dört başkanvekili, yedi katip üye ve üç idare amirinden kurulur. İdare amirleri Meclis başkanı tarafından seçilir ve atanır. Meclis başkanı gizli oyla seçilir. Meclis başkanı seçimi için ilk iki turda üye tamsayısı üçte iki çoğunluğu aranır. İlk iki turda başkan seçilmez ise üçüncü tura gidilir. Üçüncü turda en çok oyu alan aday seçilmiş olur. Meclis başkanı seçme işlemi “TBMM Kararı” biçiminde yapılır. Meclis başkanı TBMM’de oy kullanamaz. Başkanvekilleri ise sadece oturumu yönettikleri durumda oy kullanamazlar. Katip üyeler ise her zaman oy kullanabilirler.

CEVAP: İki yanlış cümle vardır:

YANLIŞ 1: İdare amirleri Meclis başkanı tarafından seçilir ve atanır. DOĞRUSU: İdare amirleri bürokrat değil, milletvekilidir; Meclis başkanı tarafından değil, TBMM Genel kurulu tarafından seçilir.

YANLIŞ 2: Üçüncü turda en çok oyu alan aday seçilmiş olur. DOĞRUSU: Üçüncü turda en çok oyu alan aday değil, üye tamsayısının salt çoğunluğunu alan aday seçilir. (Ek Bilgi: Üçüncü turda Başkan seçilemez ise, dördüncü tura en çok oyu alan iki aday katılır; bunların içinde en çok oyu alan aday seçilir). UYARI: Üçüncü turda TBMM Başkanı üye tamsayısının salt çoğunluğu ile seçilir. Toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile değil!

NOT: Bu soruda sadece bir yanlışı bulanlara (ve doğrusunu yazanlara) da tam puan verilmiştir. Yanlışı bulup (doğrusunu yazmayanlar, doğru gerekçesini açıklamayanlara puan verilmez).

NOT 2: Pek çok kişi üçüncü turda salt çoğunluk aranır yazmış. Bu cevap yanlıştır. Neyin salt çoğunluğu olduğu belirtilmelidir. Çünkü toplantıya katılanların salt çoğunluğu başka, üye tamsayısının salt çoğunluğu başkadır..

SORU 3: Anayasamız ve TBMM İçtüzüğü, bazı kanunların öneri, görüşme, kabulü veya yayımı bakımından diğer kanunlardan farklı usûller öngörmüştür. Örneğin Anayasa değişiklikleri kanunları, milletlerarası antlaşmaları uygun bulma kanunları, yetki kanunları böyledir. Öneri, görüşme, kabulü veya yayımı bakımından diğer kanunlardan farklı usûllere tâbi olan bir kanun örneği veriniz ve bu kanunu diğer kanunlardan bu bakımından farklı olan özelliğinin/özelliklerinin ne olduğunu açıklayınız. (birden fazla farklı özelliği varsa bir tanesinin yazılması yeterlidir)

CEVAP: 1) Bütçe kanunları.- Farklılıklara örnekler: Kanun tasarısı şeklinde verilir. Malî yılbaşından en az 75 gün önce kanun tasarısı verilir. Bütçe komisyonu 40 üyeden oluşur. 35 üye iktidar partisindendir. Bütçe komisyonu 55 gün içinde raporunu hazırlar. Bütçe kanunları Cumhurbaşkanı tarafından bir kez daha görüşülmek üzere geri gönderilemez. NOT: Bu farklı özelliklerden sadece bir tanesinin yazılması yeterlidir.

2) Af kanunları: Kabulü için 3/5 çoğunluk gerekir.

NOT: Sadece bir tanesinin (af kanunları veya bütçe kanunları) yazılması yeterlidir. Farklı kanunun doğru olarak yazıp, farklılığı belirtmeyenlere 5 puan verilmiştir.

SORU 4: Aşağıda bakanların sorumlulukları hakkında bir paragraf verilmiştir. Bu paragrafta varsa hukukumuz açısından yanlış olan cümle veya cümlelerin altını çiziniz ve paragrafına altındaki noktalı boşluğa yanlış olan cümle veya cümlelerin doğrusunu yazınız veya neden yanlış olduğunu/olduklarını açıklayınız. Yanlışlık yoksa, “yanlış yoktur” yazınız.

Bakanlar, TBMM ye karşı gerek bireysel, gerekse kolektif olarak sorumludurlar. TBMM beğenmediği bir bakanı istediği her zaman görevden alabilir. Başbakan da beğenmediği bir bakanın görevden alınmasını Cumhurbaşkanına teklif edebilir. Bakanların göreviyle ilgili suçlarından dolayı yargılanabilmeleri için meclis soruşturması usulünün uygulanması gerekir. Bu usûl sonucunda yargılanırlarsa Yüce Divan da yargılanırlar. Bakanlar hakkında kişisel nitelikteki suçlarından dolayı normal vatandaş gibi soruşturma açılıp yargılanabilir. Bakanların kişisel nitelikteki eylem ve işlemlerinden dolayı haklarında açılacak hukuk davaları, asliye hukuk mahkemesi gibi yetkili ve görevli adliye mahkemelerinde görülür. Bakanların göreviyle ilgili hukukî sorumluluklarıyla ilgili davalar ise Yüce Divanda görülür.

CEVAP: Bakanlar, TBMM ye karşı gerek bireysel, gerekse kolektif olarak sorumludurlar. TBMM beğenmediği bir bakanı istediği her zaman görevden alabilir. Başbakan da beğenmediği bir bakanın görevden alınmasını Cumhurbaşkanı teklif edebilir. Bakanların göreviyle ilgili suçlarından dolayı yargılanabilmeleri için meclis soruşturması usulünün uygulanması gerekir. Bu usûl sonucunda yargılanırlarsa Yüce Divan da yargılanırlar. Bakanlar hakkında kişisel nitelikteki suçlarından dolayı normal vatandaş gibi soruşturma açılıp yargılanabilir. Bakanların kişisel nitelikteki eylem ve işlemlerinden dolayı haklarında açılacak davalar, asliye hukuk mahkemesi gibi yetkili ve görevli adliye mahkemelerinde görülür. Bakanların göreviyle ilgili hukukî sorumluluklarıyla ilgili davalar ise Yüce Divanda görülür.

YANLIŞ: Bakanlar hakkında kişisel nitelikteki suçlarından dolayı normal vatandaş gibi soruşturma açılıp yargılanabilir. DOĞRUSU: Bakanlar yasama dokunulmazlığından yararlanırlar; bu nitelikteki suçlarından dolayı yargılanabilmeleri için yasama dokunulmazlıklarının kaldırılması gerekir.

YANLIŞ: Bakanların göreviyle ilgili hukukî sorumluluklarıyla ilgili davalar ise Yüce Divanda görülür. DOĞRUSU: Bakanlar Yüce Divanda göreviyle ilgili suçlardan dolayı yargılanabilirler. Yani Yüce Divan cezai sorumluluğun gerçekleştirilme yeridir. Bakanların göreviyle ilgili hukukî sorumluluklarında görevli yargı kolu idari yargıdır (İstisnaen adlî yargı da olabilir)

NOT: Bu soruda sadece bir yanlışı bulanlara (ve doğrusunu yazanlara) da tam puan verilmiştir.

Bazı öğrenciler “TBMM beğenmediği bir bakanı istediği her zaman görevden alabilir” ifadesinin yanlış olduğunu çünkü, “görevden alma”nın Başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından yapıldığını yazmışlardır. “TBMM beğenmediği bir bakanı istediği her zaman görevden alabilir” ifadesi doğru bir ifadedir. Ama teknik olarak burada “görevden alabilir” yerine “güvensizlik oyuyla düşürebilir” diye yazmış olsaydım, daha doğru olacak imiş. Bu ifadeyi kullanmamam bazı öğrencileri yanıltmış. Bu nedenle “TBMM beğenmediği bir bakanı istediği her zaman görevden alabilir” ifadesinin yanlış olduğunu çünkü, “görevden alma”nın Başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından yapıldığını” yazan öğrencilere de 5 puan verilmiştir.

SORU 5: Olağan dönem kanun hükmünde kararnamelerinin konu unsuruna ilişkin gösterdikleri özellik nedir? Kısaca açıklayanız.

CEVAP: Kişi hakları ve ödevler ve siyasi haklar ve ödevler kanun hükmünde kararname ile düzenlenemez. Sosyal haklar ise düzenlenebilir.

NOT: Ayrım yapmadan temel hak ve hürriyetler KHK ile düzenlenemez yazanlara da tam puan verilmiştir.

SORU 6: Şu an itibarıyla Anayasa Mahkemesinin mevcut üyeleri arasında görev süresi bakımından bir farklılık var mıdır? Varsa bu farklılık neden? Bu farklılık neden ve nasıl ortaya çıkmıştır?

CEVAP: Fark vardır. 12 Eylül 2010 tarihli halkoylamasıyla kabul edilen 5982 sayılı Anayasa Değişikliği Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra seçilenlerin görev süresi 12 yıldır. Önce seçilenlerin görev süresi ise 65 yaşını dolduruncaya kadardır (Uyarı: Ömür boyu değildi. Ömür boyu yazanlardan puan kırılmıştır). Fark şöyle ortaya çıkmıştır. 2010 Anayasa değişikliğinden önce bütün üyelerin görev süresi 65 yaşını dolduruncaya kadardı. 2010 değişikliği görev süresini 12 yıla indirmiştir. Ama bunu yaparken o tarihte görevde oylan üyeleri yeni hükmün uygulanmayacağını öngörmüştür.

-Birkaç öğrenci şöyle bir cevap yazmıştır: “Üyelerin görev süresi 12 yıldır ve 65 yaşını dolduruncaya kadar görevde kalırlar. 53 yaşından daha gönç seçilenler 12 yıl görev kalırken, 53 yaşından sonra seçilenler 12 yıldan daha az süre görevde kalırlar”. Bu aslında soru ile alınmak istenen cevap değildir. Ama mantık olarak doğru olduğu için bu tür cevaplara da tam puan verilmiştir:

SORU 7: Kural olarak parlâmento kararları Anayasa Mahkemesinin denetimine tâbi değildir. Ama bu kuralın bazı istisnaları vardır. Bu istisnalar nelerdir? Sayınız.

CEVAP: a) TBMM İçtüzüğü; b) TBMM üyeliğinin düşmesi kararı; c) Yasama dokunulmazlığının kaldırılması kararı.

NOT: Milletvekilliğinin "düşmesi" başka şey, "sona ermesi" başka şeydir. Düşme yerine "sona ermesi" yazanlardan puan kırılmıştır.

SORU 8: Anayasa değişikliklerinin itiraz yoluyla yargısal denetimi mümkün müdür? Açıklayınız.

CEVAP: Mümkün değildir. Çünkü, 1) Anayasa m. 152: “… kanun veya kanun hükmünde kararnamenin hükümlerini Anayasaya aykırı görürse…”

Anayasa, m.148/2: “Kanunun yayımından itibaren on gün geçtikten sonra şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz; defi yoluyla da ileri sürülemez” . Anayasa değişikliklerinin sadece şekil bakımından yargısal denetimi mümkündür. Şekil bozukluğu ise defi yoluyla ileri sürülemez.

NOT: Yukarıdaki iki gerekçeden birinin yazılması yeterlidir. Ancak gerekçesiz “Anayasa değişikliklerinin itiraz yoluyla yargısal denetimi mümkün değildir” şeklindeki cevaplara puan verilmemiştir. Keza yanlış g2erekçeyle verilen cevaba da puan verilmemiştir.

CEVAP: Anayasa Mahkemesi 17 kişiden oluşur (3 puan). Genel kurul mahkeme Başkanının veya başkanın belirleyeceği başkanvekilinin başkanlında en az 12 üye ile toplanır (yani toplam 13 kişi) (4 puan) ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir (3 puan).

NOT: Genel karar yetersayısı, toplantıya katılanların salt çoğunluğudur. Üye tamsayısı salt çoğunluğu değil. “Üye tamsayısı salt çoğunluğu” yazarlara 3 puan verilmemiştir.

SORU 10: Eğer anayasa değişikliği teklifi TBMM’de 370 kabul oyu ile kabul edilmiş ise, Cumhurbaşkanı bu değişiklik teklifi hakkında neler yapabilir? Açıklayınız.

CEVAP: a) Onaylayabilir; b) Halkoylamasına sunabilir; c) TBMM’ye geri gönderebilir.

NOT: Bu üçü birlikte yazılınca puan verilmiştir. Biri eksik kalmış ise 0 puan verilmiştir. Çünkü iki tane yazılınca bu 3/5 çoğunluğa giriyor.

Başarılar dilerim / Kemal Gözler

FAHİŞ HATA ÜZERİNE NOT: "Fahiş hata", öylesine ağır hatalardır ki, öğrencinin o dersin temel kavramlarını bilmediğini, hatta bir hukuk öğrencisinden beklenen minimum bilgi ve genel kültüre sahip olmadığını tartışmasız olarak gösteren apaçık ve fevkalade ağır hatalardır. Fahiş hata durumunda aslında o kağıda diğer cevaplar ne olursa olsun 0 (sıfır) vermek gerekir. Ama bu yola gidilmemiş, fahiş hatalı cevaplarda sadece o cevaba sıfır puan verilmiştir. O cevapta doğru unsurlar olsa bile puan verilmemiştir. Yani fahiş hata, o soruya verilen bütün cevabı geçersiz hale getirmiştir.

Fahiş hata örnekleri (Bu final sınavından alınmış gerçek örneklerdir:

- "KHK, bakanların görevlerine ilişkin çıkardıkları kararnamelerdir". (Bu cevap, bu öğrencinin kitapta yürütme organının düzenleyici işlemleri konusunu bakmamış olduğunu gösterir).

- "İçtüzüğü Bakanlar Kurulu çıkarır". Bu cevap, bu öğrencinin Anayasa hukukunun henüz A sını öğrenemediğine delildir. Bu öğrenci ağzıyla kuş tutsa geçemez.

- "Hükümet muhalefeti düşürebilir". 30 yıldır anayasa hukukuyla uğraşıyorum, hayatımda ilk defa "Muhalefetin düşmesi" diye bir kavram duydum. Bu cevabı yazan öğrenci ya hiç anayasa hukuku okumamış, ya da kafası çok karışık.

SINAV SONUÇLARI

200 kişilik sınıftan 113 kişi geçmiştir (CC ve üstü harf notları almıştır).

FİNAL SINAVI NOT DAĞILIMI (Final not Dağılımı)

Eski Yıllardan Kalan Öğrenciler

Eski kayıt 93 öğrenciden 47 si finalde 50'nin altında almış, sınava girmemiş veya devamsızlıktan kalmıştır. 93 öğrencinin ortalaması 47,3'tür.

Dersi ilk defa alan öğrenciler (2011 kayıtlılar)

İlk kayıt öğrenciler (dikey geçiş harici) 100 öğrenciden 26'si finalde 50'nin altında not almış, girmemiş veya devamsızlıktan kalmıştır. Not ortalaması 55'tir

100

Dikey Geçişten Gelenler

İlk kayıt öğrenciler (dikey geçiş harici) 100 öğrenciden 26'si finalde 50'nin altında not almış, girmemiş veya devamsızlıktan kalmıştır. Not ortalaması 55'tir. Dikey geçişten gelen 12 öğrenciden 7 öğrenci 50'nin altında not almış veya girmemiş veya devamsızlıktan kalmıştır.

SONUÇ: Dersi ilk defa alanlar itibarıyla (dikey geçiş haricinde) bu derste bir başarısızlık yoktur.

; Başarısızlık oranı, önceki yıllardan kalanlar ve dikey geçişten gelen öğrenciler yüzünden artmaktadır.

Bundan şu sonuç çıkıyor:

1) Dersi tekrar tekrar alan öğrencilerin dersi çalışmaları lazım. "Kıdemlenerek" ders geçeceklerini sanmamaları gerekir.

2) Dikey geçişten gelen öğrencilerin devam sorunlarını çözmeleri gerekir. Bu öğrenciler yüzünden dersi ilk defa alan öğrencilerin genel başarı oranı düşmektedir.

Sonuç olarak ben dersimi ilk defa alan öğrencilerin (dikey geçiş öğrencileri hariç) başarı oranından memnunum. Sınavlar benzer şekilde devam edecektir. Eski yıllardan kalanların sayısı erimiyor diye sınavları kolay yapacak değilim. KG.

-------------------

Sol taraftaki üç haneli kutuya numaranızın son üç rakamını sırasıyla yazınız.

Gemlik, 28 Ağustos 2012, AHGE-2012-Büt

U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ

ANAYASA HUKUKU I (Anayasa Hukukunun Genel Esasları) BÜTÜNLEME SINAVI

No:

Adı Soyadı:

SINAV TALİMATI: Tükenmez kalem kullanınız. Cevaplarınızı, bu kağıda soruları izleyen noktalı boşluklara yazınız. Bu sayfanın altına sağınızda, solunuzda, ön ve arkanızda bulunan arkadaşların ismini yazınız. Sınav süresi 50 dakikadır. Her soru 20 puan değerindedir. Anayasa kullanmak yasaktır. Sorulara istenilen ayrıntıda cevap vermeye dikkat ediniz. Bazı soruların cevabı bir iki cümle olabilir. Ama soru metninde “anlatınız”, açıklayınız” gibi soruların cevabı bir iki cümleden ibaret olamaz.

S O R U L A R

SORU 1: 1787 ABD Anayasası, federal devletin yetkilerini saymış (madde I, bölüm 8), sayılmayan diğer yetkileri ise federe vermiştir (Onuncu Değişiklik). Varsayım ki, ABD sisteminde yeni ortaya çıkan bir konuda federal devletin mi, federe devletin mi, yetkili olduğu konusunda tereddüt ortaya çıkmıştır. Bu yeni yetki, hangi devlete ait olur? Neden?

SORU 2: Fransa tarihinde “Konvansiyon” dönemi nedir? Bu dönem niçin anayasa hukuku bakımından önemlidir? Anayasa hukuku açısından bu dönemin, bu dönemdeki anayasal sistemin gösterdiği özellikler nelerdir? Konvansiyon döneminin yaklaşık tarihini, önemli kişi, kurumlarını ve olaylarını da kısaca belirtiniz.

SORU 3: Doğrudan demokrasi, teorik kökeni nedir? Yani doğrudan demokrasi hangi teoriye dayanır? Neden? Bu teoriyi açıklayınız. Bu teori hangi düşünürün hangi düşünceleri üzerine kuruludur? Açıklayınız.

Ön: Arka: Sağ: Sol:

Sayfa 2

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

SORU 4: Anayasa hukukunda “temsil” kavramından temsilcilerin işlemleriyle ilgili bazı sonuçlar çıkarılmıştır. Bu sonuçlar nelerdir. Bunları açıklayınız.

CEVAP: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

SORU 5: Anayasa hukukunda “ratio decidendi” ve “obiter dictum” ne demektir? Bu ayrım niçin yapılmaktadır? Bu ayrımın önemi nedir? Açıklayınız.

Başarılar dilerim / Kemal Gözler

NOT: Sorulara ve cevap anahtarına 24 saat içinde http://www.anayasa.gen.tr/sinavlar-2011-2012.htm den ulaşabilirsiniz.

Sol taraftaki üç haneli kutuya numaranızın son üç rakamını sırasıyla yazınız.

Gemlik, 28 Ağustos 2012, AHGE-2012-Büt

U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ

ANAYASA HUKUKU I (Anayasa Hukukunun Genel Esasları) BÜTÜNLEME SINAVI

No:

Adı Soyadı:

S O R U L A R

SORU 1: 1789 ABD Anayasası, federal devletin yetkilerini saymış (madde I, bölüm 8), sayılmayan diğer yetkileri ise federe vermiştir (Onuncu Değişiklik). Varsayım ki, ABD sisteminde yeni ortaya çıkan bir konuda federal devletin mi, federe devletin mi, yetkili olduğu konusunda tereddüt ortaya çıkmıştır. Bu yeni yetki, hangi devlete ait olur? Neden?

CEVAP: Federe devletlere ait olur. Çünkü sayılmış yetkiler dar, bakiye yetkiler ise geniş yorumlanır. (Bakiye yetki genel hüküm, sayılmış yetkiler istisna niteliğindedir)

SORU 2: Fransa tarihinde “konvansiyon” dönemi nedir? Bu dönem niçin anayasa hukuku bakımından önemlidir? Anayasa hukuku açısından bu dönemin, bu dönemdeki anayasal sistemin gösterdiği özellikler nelerdir? Konvansiyon döneminin yaklaşık tarihini, önemli kişi, kurumlarını ve olaylarını da kısaca belirtiniz.

CEVAP: Fransa’da Konvansiyon Dönemi 1792-1795 yılları arasında görülmüştür. Bu dönem, Meclis hükûmeti sisteminin tarihteki ilk uygulaması olduğu için önemlidir. Yani Konvansiyon rejimi, meclis hükümeti sisteminin ilk örneğidir. Bu dönemde, yasama, yürütme ve hatta yargı kuvvetleri “Konvansiyon (Convention)” isimli bir Meclisinin elinde toplanmıştı. Teorik olarak bu Mecliste toplanan bütün yetkiler de pratikte “Millî Selamet Komitesi (Comité de Salut national XE "Comité de Salut national" )” tarafından kullanılmıştır. Bu dönemde, Millî Selamet Komitesi ilk önce Meclisteki ve dışarıdaki muhalifleri giyotine göndererek yok etmiştir. Daha sonra bu Komite, kendi içindeki muhalifleri de ortadan kaldırmıştır; öyle ki bu Komitenin başkanı Robespierre kendi dışındaki herkesi giyotine göndermiş ve kendi diktatörlüğünü kurmuştur. Neticede Robespierre de giyotine gitmiştir.

CEVAP: Doğrudan demokrasi sistemi, teorik olarak “halk egemenliği teorisi”ne dayanmaktadır. Yukarıda yedinci bölümde (s.169-170) görüldüğü gibi, halk egemenliği teorisi de, Rousseau XE "Rousseau" ’nun “sosyal sözleşme XE "sosyal sözleşme" ” doktrinine ve özellikle orada savunduğu “egemenliğin devredilmezliği (inaliénabilité de la souveraineté)” XE "egemenliğin devredilmezliği" kuramına dayanmaktadır. Rousseau’nun “Sosyal Sözleşme (Contrat social)”de (1762) yazdığına göre, egemenlik halktadır ve başkasına da devredilemez. Çünkü “egemenlik, halk oyunun yürütülmesinden başka bir şey olmadığı için... hiçbir zaman başkasına geçirilemez; ... kolektif bir varlık olan egemen varlığı da ancak yine kendisi temsil edebilir”. Diğer yandan Rousseau’ya göre, egemenlik temsil de edilemez. Ünlü düşünüre göre,

“egemenlik hangi nedenlerden ötürü başkasına devredilemezse, yine aynı nedenden dolayı temsil de edilemez. Egemenlik esasen genel iradeye dayanır; genel irade ise, temsil olunamaz. Genel irade, ya genel iradedir; ya da değildir; ikisinin ortası olamaz. Buna göre, milletvekilleri, milletin temsilcisi (représentants) değildirler ve olamazlar. Olsa olsa geçici işlerinin görevlileri (commissaires) olabilirler; hiçbir kesin karara da varamazlar. Halkın onamadığı her kanun geçersizdir; kanun sayılmaz”.

Görüldüğü gibi halk egemenliği teorisi, temsilî demokrasiyi reddeder; onun yerine doğrudan demokrasiyi savunur.

SORU 4: Anayasa hukukunda “temsil” kavramından temsilcilerin işlemleriyle ilgili bazı sonuçlar çıkarılmıştır. Bu sonuçlar nelerdir. Bunları açıklayınız.

CEVAP: Temsil kavramından başlıca iki sonuç ortaya çıkmaktadır:

a) Temsilcilerin İşlemlerinin Halkın Onayına İhtiyacı Yoktur.- Temsilciler tarafından açıklanan irade, doğrudan milletten çıkan irade gibi olduğuna göre, temsilcilerin iradesi, millî iradeyle aynı hukukî güç ve niteliktedir. Dolayısıyla temsilcilerin yaptığı işlemlerin halk tarafından onaylanmasına gerek yoktur. Temsilcilerin yaptığı bir kanun, millî iradenin ifadesidir. O halde bu kanunun halk tarafından onaylanması hem gereksiz, hem de düşünülemeyecek bir şeydir. Yani temsilî demokrasi, referandum gibi halkın kanun yapılması sürecine katılmasını öngören usûlleri reddeder.

b) Temsilcilerin İşlemleri Bir Başka Makam Tarafından Denetlenemez.- Temsilciler tarafından beyan edilen irade, milletin iradesiyle aynı değer ve güçte bir irade olduğuna göre, temsilcilerin yaptığı bir işlemi denetleyebilecek daha yüksek bir güce sahip bir makam yoktur. Temsilciler tarafından açıklanan millî irade denetlenemez bir iradedir. Çünkü denetlenirse bu irade “egemen” nitelikte olmaktan çıkar. Bu nedenle, temsil teorisi, kanunların anayasaya uygunluğunun denetimi sistemine, yani anayasa yargısına karşıdır.

Buna karşılık, “görevli” veya “memurların” işlemlerinin denetimi mümkündür. Çünkü bunlar milletin iradesini açıklamazlar; sadece onu yerine getirirler. Bunlar üzerinde temsilcilerin denetimi (siyasî denetim) mümkündür. Keza görevli veya memurların işlemlerinin yargısal denetimi de mümkündür. Nihayet, görevli veya memurlar, hiyerarşik bir sistem içine konulup gerek şahısları, gerek işlemleri denetime tâbi tutulabilir.

SORU 5: Anayasa hukukunda “ratio decidendi” ve “obiter dictum” ne demektir? Bu ayrım niçin yapılmaktadır? Bui ayrımın önemi nedir? Açıklayınız.

CEVAP: “Ratio Decidendi - Obiter Dictum” Ayrımı.- Anayasa Mahkemesi kararları değerlendirilirken, tüm mahkeme kararlarında olduğu gibi, kararın ratio decidendi’si ile obiter dictum’u arasında ayrım yapmak gerekir . Anayasa Mahkemesi kararının hukukî dayanağı o kararın ratio decidendi’sini oluşturur. Buna karşılık, Anayasa Mahkemesi kararının gerekçesinde, kararın dayanağını teşkil etmeyen, ama yine de, yeri geldiği, faydalı görüldüğü için yapılan açıklamalar obiter dictum’dur. Bunlar bağlayıcı değil, yol göstericidir. Bunların kararda bulunması gerekli değildir. Bunlar kararda geçmeselerdi bile, kararın sonucu değişmezdi. Obiter dictum’lar ölçü norm oluşturmazlar. Ölçü norm kavramı, Anayasa Mahkemesi kararlarının ratio decidendi’si ile alakalıdır.

Başarılar dilerim / Kemal Gözler

NOT: Sorulara ve cevap anahtarına 24 saat içinde http://www.anayasa.gen.tr/sinavlar-2011-2012.htm den ulaşabilirsiniz.

Copyright

(c) Kemal Gözler. Bu sayfaya izin almadan link verilebilir. Ancak, bu web sayfası, önceden izin almaksızın ne suretle olursa olsun, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, tekrar yayınlanamaz, dağıtılamaz, başka internet sitelerine metin olarak konulamaz.

Bu sorular ve cevap anahtarı özellikle pratik kur kitaplarında, KPSS, meslek sınavları hazırlık kitaplarında kullanılamaz. Bununla birlikte bu sorular, meslektaşlarımız, tarafından kaynağı belirtilmek şartıyla, kendi yapacakları sınavlarda kısmen veya tamamen, aynen veya değiştirilerek kullanılabilir.

5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 3 Mart 2004 tarih ve 4630 sayılı kanunla değişik 71 ve 72’nci maddeleri, bir fikir ve sanat eserini herhangi bir yöntemle çoğaltanları, dağıtanları, satanları, elinde bulunduranları, paraya çevrilmeksizin, 2 (iki) yıldan 4 (dört) yıla kadar hapis cezası veya 50.000 TL'den 150.000 TL'ye kadar ağır para cezasıyla veya zararın ağırlığı dikkate alınarak bunların her ikisiyle birden cezalandırmaktadır.

Alıntılar (İktibas) Konusunda Açıklamalar

Bu çalışmadan yapılacak alıntılarda (iktibaslarda) 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 35’inci maddesinde öngörülen şu şartlara uyulmalıdır: (1) İktibas, bir eserin “bazı cümle ve fıkralarının” bir başka esere alınmasıyla sınırlı olmalıdır (m.35/1). (2) İktibas, maksadın haklı göstereceği bir nispet dahilinde ve münderecatını aydınlatmak maksadıyla yapılmalıdır (m.35/3). (3) İktibas, belli olacak şekilde yapılmalıdır (m.35/5) [Bilimsel yazma kurallarına göre, aynen iktibasların tırnak içinde verilmesi ve iktibasın üç satırdan uzun olması durumunda iktibas edilen satırların girintili paragraf olarak dizilmesi gerekmektedir]. (4) İktibas ister aynen, ister mealen olsun, eserin ve eser sahibinin adı belirtilerek iktibasın kaynağı gösterilmelidir (m.35/5). (5) İktibas edilen kısmın alındığı yer belirtilmelidir (m.35/5).

5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 3 Mart 2004 tarih ve 4630 sayılı kanunla değişik 71’inci maddesinin 4’üncü fıkrası, 35’inci maddeye aykırı olarak “kaynak göstermeyen veya yanlış yahut kifayetsiz veya aldatıcı kaynak” göstererek iktibas yapan kişileri, 2 (iki) yıldan 4 (dört) yıla kadar hapis cezası veya 50.000 TL'den 150.000 TL'ye kadar ağır para cezasıyla veya zararın ağırlığı dikkate alınarak bunların her ikisiyle birden cezalandırmaktadır.

Ayrıca Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulunun 18 Şubat 1981 tarih ve E.1980/1, K.1981/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararına göre kararına göre, “iktibas hususunda kullanılan eser sahibinin ve eserinin adı belirtilse bile eser sahibi, haksız rekabet hükümlerine dayanarak Borçlar Kanununun 49. maddesindeki koşulların gerçekleşmesi halinde manevi tazminat isteyebilir”.

Yukarıdaki şartlara uygun olarak alıntı yapılırken bu çalışmaya şu şekilde atıf yapılması önerilir:

Kemal Gözler, “2010-2011 Öğretim Yılı Sınavları", www.anayasa.gen.tr/sinavlar-2011-2012.htm.