TÜRK ANAYASA HUKUKU SİTESİ
YORUM İLKELERİ
Kemal Gözler
Kemal Gözler, “Yorum İlkeleri”, Anayasa Hukukunda Yorum ve Norm Somutlaşması, Ankara, KHP ve TBB Ortak Yayını, 2013, s.15-119.
(Kamu Hukukçuları Platformu ve Türkiye Barolar Birliği tarafından Ankara’da 29 Eylül 2012 Cumartesi günü düzenlenen “Anayasa Hukukunda Yorum ve Norm Somutlaşması” başlıklı toplantıda sunulmuştur.)
Bildiri metnini PDF formatında okumak için burasını tıklayınız.
Bildiri metnini WORD formatında okumak için burasını tıklayınız.
Bildirinin kitapta yayınlanmış halini halini
okumak için izleyen linki tıklayınız:
http://www.anayasa.gen.tr/yorum-ilkeleri-kitaptan.pdf
Kitabın tümü için izleyen linki tıklayınız:
http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/468.pdf
PLÂN:
I. YORUM İLKELERİNİN VARLIK SEBEBİ VE NİTELİĞİ
1. Kuralların Önemi
2. Yorum
3. Yorum İlkelerine Neden İhtiyaç Var?
4. Yorum İlkelerinin Niteliği: Pozitif Temelleri Yoktur; Eşyanın Tabiatından Çıkarlar
5. Yorum İlkeleri Hakimi Bağlar mı?
II. TEMEL İLKELER
1. Sıfat-ı Arızada Aslolan Ademdir (Mecelle, m.9)
2. Sıfat-ı Asliye Kaide, Sıfat-ı Arıza ise İstisnadır
3. Sıfat-ı Asliyenin Değil, Sıfat-ı Arızanın Varlığı İspata Muhtaçtır
III. KAİDE VE İSTİSNA İLE İLGİLİ İLKELER
2. İstisna, Kaideyi Koyan Makam Tarafından Konulabilir
3. Yorum Yoluyla İstisna Üretilemez
4. Kaideler Geniş Yorumlanır
a) Generalis regula generaliter est intelligenda (Bir genel hüküm, genel anlamda anlaşılmalıdır)”
b) Ubi lex non distinguit, nec nos distinguere debemus (Kanunun ayrım yapmadığı yerde, bizim de ayrım yapmamamız gerekir)
5. Exceptiones sunt strictissimae interpretationis (İstisnalar Dar Yorumlanır)
6. İstisnanın İstisnası Geniş Yoruma Tâbi Tutulur
IV. DÜZENLEME ŞEKİLLERİNE İLİŞKİN İLKELER
1. “Expressio unius est exclusio alterius (Bir Şeyi Zikretmek, Diğerini Dışlamaktır)
2. “Unius positio non est alterius exclusio (Bir Şeyin Belirtilmesi, Diğer Şeylerin Hariç Tutulduğu Anlamına Gelmez”
V. YETKİLERLE İLGİLİ İLKELER
1. Anayasal Organların Yetkisiz Olması Asıl, Yetkili Olmaları ise İstisnadır (“Beraet-i Zimmet Asıldır”)
2. Potestas stricte interpretatur (Yetkiler Dar Yorumlanır)
3. Yetki Dar, Hürriyet Geniş Yorumlanır
4. Hürriyet Asıl, Sınırlama İstisnadır
5. Kendiliğinden Yasaklama Olmaz; Yasaklama Konulmalıdır
6. Hürriyet Geniş, Sınırlama Dar Yorumlanır
7. Sayılmış Yetkiler Dar, Bakiye Yetkiler Geniş Yoruma Tâbi Tutulur
8. Delegata potestas non potest delegari (Devredilmiş Yetki Devredilemez)
9. Derativa potestas non potest esse major primitiva (Türemiş Yetki, Aslî Yetkiden Daha Büyük Olamaz)
10. Yetki ve Usûlde Paralellik İlkesi (Unumquodque eodem modo quo colligatum est dissolvitur (Bir Şey Yapıldığı Şekilde Çözülür)
11. Qui potest majus, potest etiam minus (Çoğu Yapmaya Yetkili Olan Azı Yapmaya da Yetkilidir)
VI. HUKUK KURALLARI ARASINDA ÇATIŞMA ÇÖZMEYLE İLGİLİ İLKELER
1. Lex superior derogat legi inferiori (Üst Kanun Alt Kanunları İlga Eder)
2. Lex posterior derogat legi priori (Sonraki Kanun Önceki Kanunları İlga Eder)
3. Lex specialis derogat legi generali (Özel Kanun Genel Kanunları İlga Eder)
4. Abrogata lege abrogante non reviviscit lex abrogata (İlga Eden Kanunu İlga Etmek, İlga Edilmiş Kanuna Tekrar Hayat Vermez)
5. Düzenleyici İşlemler, Bireysel İşlemlerden Daima Üstündür
VII. SON BİR İLKE: KANUNLARIN ANAYASA UYGUNLUĞU KARİNESİ
SONUÇ
Editör: Kemal Gözler
E-Mail: kgozler[at]hotmail.com
Ana Sayfa: www.anayasa.gen.tr
Bu sayfa: www.anayasa.gen.tr/yorum-ilkeleri.htm
Konuluş Tarihi: 29 Ağustos 2012