Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kararları

Kemal Gözler, İdare Hukuku, Bursa Ekin Kitabevi Yayınları, 2003, Cilt I, s.3-9'dan alınmadır (www.anayasa.gen.tr/ayim.htm. 15 Mayıs 2004).

ana Sayfa: www.anayasa.gen.tr

Askerî Yüksek İdare Mahkemesİ

Askerî Yüksek İdare Mahkemesinin kararları Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Dergisinde yayınlanmaktadır. Bu dergi, AYİMD şeklinde kısaltılmaktadır. Bu derginin en son 2002 yılında 17’nci ayısı yayınlanmıştır. Askerî Yüksek İdare Mahkemesinin kararlarına bu http://www.msb.gov.tr/prgs/ayim/Ayim_kararlar.asp adresinden ulaşılabilir. Ancak bu site fevkalâde ağır işlemektedir. Askerî Yüksek İdare Mahkemesi kararlarına atıf usûlü örneğin şöyledir:

Askerî Yüksek İdare Mahkemesi İkinci Dairesi, 28 Mart 2001 Tarih ve E.2000/583, K.2001/253 , Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Dergisi, Sayı 16, s.260-266.

Kanımızca Askerî Yüksek İdare Mahkemesi kararlarının da davacıların isimleriyle zikredilmesi uygun olur. Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Dergisinin en son 12’nci sayısında davacı adlarının verildiği veya karar metninden anlaşıldığı bazı kararlar vardır. Örnek olarak bu kararlar şu şekilde zikredilebilir:

Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Daireler Kurulu, 3 Temmuz 1997 Tarih ve E.1997/84, K.1997/62 Sayılı Sadık Liman Kararı, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Dergisi, Sayı 12, s.105-113.

Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Daireler Kurulu, 11 Aralık 1997 Tarih ve E.1997/10, K.1997/132 Sayılı Ertan Urunga Kararı, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Dergisi, Sayı 12, s.117-134.

Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Daireler Kurulu, 11 Aralık 1997 Tarih ve E.1997/70, K.1997/132 Sayılı Sema Akgül Kararı, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Dergisi, Sayı 12, s.142-143.

Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Dergisinde yayınlanan kararlarda da, birkaç istisna dışında, davacıların isimleri verilmemektedir. Yukarıda bu konuda Danıştaya yönelttiğimiz eleştireler Askerî Yüksek İdare Mahkemesine de yöneltilebilir.

III. Askerî Yüksek İdare MahkemesİNİN (AYİM)

(Kemal Gözler, İdare Hukukuna Giriş, Bursa, Ekin, 2005, s.308-309'dan alınmıştır. )

Askerî idarî yargı tek derecelidir. Yani, bu yargı kolunda ilk ve yüksek derece mahkemesi olarak tek mahkeme yer alır; o da Askerî Yüksek İdare Mahkemesi (AYİM)dir. AYİM, 1971 yılında, 1961 Anayasanın 140’ıncı maddesinin değiştirilmesiyle kurulmuştur. AYİM'in kuruluş ve görevleri 4 Temmuz 1972 tarih ve 1602 sayılı Kanunla düzenlenmiştir.

Görevleri.- Anayasamızın 157’nci maddesine göre “Askerî Yüksek İdare Mahkemesi, Askerî olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askerî hizmete ilişkin idarî işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimini yapan ilk ve son derece mahkemesidir”. AYİM'in görev alanı biraz aşağıda ayrıca göreceğiz (bkz. s.316-317).

Üyelerin Seçimi.- AYİM'in üyelerinin bir kısmı askerî hâkim, bir kısmı ise kurmay subaydır. Anayasanın 157’nci maddesine göre “Askerî Yüksek İdare Mahkemesinin askerî hâkim sınıfından olan üyeleri, mahkemenin bu sınıftan olan başkan ve üyelerinin tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oy ile birinci sınıf askerî hâkimler arasından her boş yer için gösterilecek üç aday içinden; hâkim sınıfından olmayan üyeleri, rütbe ve nitelikleri kanunda gösterilen subaylar arasından, Genelkurmay Başkanlığınca her boş yer için gösterilecek üç aday içinden Cumhurbaşkanınca seçilir”. Seçilen üyeler Başkanlar Kurulu kararı ile dairelere ayrılır.

Oluşumu.- AYİM'de iki daire, bir Daireler Kurulu ve bir Genel Kurul bulunur.

Daireler.- Askerî Yüksek İdare Mahkemesi iki daireden oluşur. İhtiyaç hâlinde üçüncü bir dairenin kurulması da imkân dahilindedir (halihazırda üç daire vardır). Her daire bir başkan ve altı üyeden kurulur. Üyelerden dördü askeri hâkim, diğer iki üye ise kurmay subaydır. Dairelerde çoğunluk askerî hakim sınıfından olmak üzere görüşme sayısı beştir; kararlarını çoğunlukla verir (AYİM Kanunu, m.14).

Daireler Kurulu.- Daireler Kurulu, Başkanın yönetiminde daire başkanları ile her dairenin kendi üyeleri arasında bir yıl süre için seçeceği biri askerî hâkim, biri de bu sınıftan olmayan üyelerden oluşur. Kurulda kararlar oy çokluğuyla verilir (m.16). Daireler Kurulu, daire kararlarının bir temyiz mercii değildir. Bu Kurulun görevleri Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Kanununun 26’ncı maddesinde sayılmıştır. Bu maddeye göre (a) birden fazla dairenin görevine taalluk eden davalar, (b) Askerî Yüksek İdare Mahkemesinin daireleri arasında çıkan görev ve yetki uyuşmazlıkları, (c) Bakanlar Kurulu kararlarına karşı açılan davalar, (d) Danıştaydan alınan düşünceler üzerine uygulanan eylem ve işlemleri hakkında açılan davalar, (e) Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Başkanının veya Başsavcının yahut dairelerin prensibe taalluk eden hususlarda Daireler Kurulunun görüşülmesini uygun gördükleri davalar Daireler Kurulunda görüşülüp karar bağlanır.

Askerî Yüksek İdare Mahkemesi daire ve Daireler Kurulu kararları temyiz edilemez. Bunlara karşı sadece karar düzeltme yoluna girilebilir.

Genel Kurul.- Genel Kurul, AYİM Başkanı, Başsavcı, Daire Başkanları ve üyelerin tamamından kurulur. Genel Kurul, üye tamsayısının beşte dördü ile toplanır. Karar oyçokluğuyla verilir. Oylarda eşitlik hâlinde Başkanın bulunduğu tarafın oyu geçerli sayılır (m.19). Genel Kurulun görevleri Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Kanununun 29’uncu maddesinde sayılmıştır. Bu görevler esas itibarıyla idarî nitelikte olmakla birlikte, bu kurulun yargısal nitelikte bir görevi de vardır. Bu görev içtihatları birleştirme görevidir (AYİM Kanunu, m.29/d).

[1]. Gözübüyük, Yönetsel Yargı, op. cit., s.48-57; Gözübüyük ve Tan, op. cit., c.II, s.78-91; Süheyla Şenlen Sunay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ve Görev Kriterleri, İstanbul, Beta, 1996.

"TÜRK ANAYASA HUKUKU SİTESİ"nin ana sayfası ve sitenin içindeki herhangi bir sayfa, önceden izin almaksızın ne suretle olursa olsun, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, tekrar yayınlanamaz, dağıtılamaz, başka internet sitelerine konulamaz. İzin için kgozler@hotmail.com adresine başvurunuz. 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 21.2.2001 tarih ve 4630 sayılı kanunla değişik 71 ve 72’nci maddeleri, bir fikir ve sanat eserini herhangi bir yöntemle çoğaltanları, dağıtanları, satanları, elinde bulunduranları, paraya çevrilmeksizin, 2 (iki) yıldan 4 (dört) yıla kadar hapis veya 50 (elli) milyar liradan 150 (yüzelli) milyar liraya kadar ağır para cezasıyla veya zararın ağırlığı dikkate alınarak her ikisiyle birlikte cezalandırmaktadır.

TÜRK ANAYASA HUKUKU SİTESİ'nin anasayfasına ( www.anayasa.gen.tr ) ve sitenin içindeki herhangi bir sayfaya izin almadan link verilebilir. Ancak linkin Türk Anayasa Hukuku Sitesine verilen bir link olduğu ve özellikle link yoluyla açılan sayfanın linkin bulunduğu sitenin değil, Türk Anayasa Hukuku Sitesine ait bir sayfa olduğu açıkça anlaşılmalıdır. Bunun için linkin yanına Türk Anayasa Hukuku Sitesine ( www.anayasa.gen.tr ) link verildiğinin belirtilmesi uygun olur.

TÜRK ANAYASA HUKUKU SİTESİnden ve sitenin içindeki herhangi bir sayfadan yapılacak alıntılarda (iktibaslarda) 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 35’inci maddesinde öngörülen şu şartlara uyulmalıdır:

(1) İktibas, bir eserin “bazı cümle ve fıkralarının” bir başka esere alınmasıyla sınırlı olmalıdır (m.35/1).

(2) İktibas, maksadın haklı göstereceği bir nispet dahilinde ve münderecatını aydınlatmak maksadıyla yapılmalıdır (m.35/3).

(3) İktibas, belli olacak şekilde yapılmalıdır (m.35/5) [Bilimsel yazma kurallarına göre, aynen iktibasların tırnak içinde verilmesi ve iktibasın üç satırdan uzun olması durumunda iktibas edilen satırların girintili paragraf olarak dizilmesi gerekmektedir].

(4) İktibas ister aynen, ister mealen olsun, eserin ve eser sahibinin adı belirtilerek iktibasın kaynağı gösterilmelidir (m.35/5).

5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 3.3.2004 tarih ve 5101 sayılı Kanunla değişik 71’inci maddesinin 4’üncü fıkrası, 35’inci maddeye aykırı olarak “kaynak göstermeyen veya yanlış yahut kifayetsiz veya aldatıcı kaynak” göstererek iktibas yapan kişileri, 2 (iki) yıldan 4 (dört) yıla kadar hapis veya 50 (elli) milyar liradan 150 (yüzelli) milyar liraya kadar ağır para cezasıyla veya zararın ağırlığı dikkate alınarak her ikisiyle birlikte cezalandırmaktadır.

Ayrıca Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulunun 18 Şubat 1981 tarih ve E.1980/1, K.1981/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararına göre kararına göre, “iktibas hususunda kullanılan eser sahibinin ve eserinin adı belirtilse bile eser sahibi, haksız rekabet hükümlerine dayanarak Borçlar Kanununun 49. maddesindeki koşulların gerçekleşmesi halinde manevi tazminat isteyebilir”.