[Ana Sayfa]
ENGİN YILDIRIM’IN MUHALEFET ŞERHİ NEREDE?
Cem Tecimer
Cem Tecimer
3 Ocak 2023 tarihli ve 32062 sayılı Resmî Gazete’de bir Anayasa Mahkemesi kararı yayınlandı [1]. Karar, Anayasa Mahkemesi’nin resmî internet sitesinde de yayınlandı. 2021/90 esas sayılı, 2022/108 karar sayılı ve 28 Eylül 2022 tarihli bu kararı Mahkeme, “79 numaralı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”nin bazı maddelerine karşı açılan iptal davası neticesinde verdi.
Karardan anlaşıldığı üzere, Mahkeme üyelerinden Engin Yıldırım, bazı hususlarda karşı oy kullanmış. Kararın “VII. Hüküm” başlıklı kısmının B.1.a, B.2.a ve C.1 paragraflarında, Engin Yıldırım’ın karşı oy kullandığı açıkça zikredilmiş. Diğer üyelerin bazıları da çeşitli konularda karşı oy kullanmışlar.
Kararı ilginç kılan husus ise şu: karşı oy kullandığı belirtilen üyelerin hepsinin karşı oyları Mahkeme kararının sonuna eklenmişken [2], Engin Yıldırım’ın karşı oyu kararda yer almıyor. Meraklısına da şu soruyu sormak ve bununla alakalı bazı ihtimalleri değerlendirmek kalıyor: Engin Yıldırım’ın muhalefet şerhi nerede? Bu soruya iki ihtimal üzerinden cevap verilebilir.
1. İhtimallerden ilki ve akla en yatkın olanı, Engin Yıldırım’ın bir karşı oy metni kaleme aldığı ancak bunun bir hata neticesinde Resmî Gazete’de yayınlanmadığıdır. Resmî Gazete’de geçtiğimiz haftalarda birkaç defa yayınlanan ve hatta siyasi münakaşalara da sebep olan düzeltmeler nazara alındığında [3], bu ihtimali ciddiyetle değerlendirmek gerekir. Anayasa Mahkemesi’nin iç işleyişine dair yönetmelikten anlaşıldığı kadarıyla, Mahkeme’nin Yazı İşleri Bürosu, başka vazifelerinin yanında, “[i]mzası tamamlanan gerekçeli kararların yayımlanmak üzere Resmî Gazete'ye gönderilmesi” [4] ile de görevli. Hata bu birimin faaliyetinden kaynaklanmış olabilir. Belirtmek gerekir ki, bu metnin kaleme alındığı sırada (8 Ocak 2023 günü), Resmî Gazete’de henüz bir düzeltmeye rastlanmış değildir.
2. İhtimallerden ikinci ve hukuken daha ilginç olanı ise Mahkeme İç Tüzüğü’nün 57. maddesinde öngörülen ihtimalin gerçekleşmiş olmasıdır. Mahkeme genel kurulunun işleyişine dair hükümler ihtiva eden bu İç Tüzük maddesinin ilgili kısmı şöyle diyor: “Heyete katılan üyeler, birlikte veya ayrı ayrı varsa karşı oy yazısı veya farklı ya da ek gerekçesini, Genel Kurulca karara son şeklinin verilmesinden itibaren on gün içinde Başkanlığa verdikleri takdirde, bunlar karara eklenir. Karşı oy, farklı ya da ek gerekçelerin bu süre içinde Başkanlığa ulaştırılmaması hâlinde karar, bunlar eklenmeksizin yayımlanır” [5]. Buradan hareketle, Genel Kurulca karara son şekli verildikten itibaren on gün içinde, Engin Yıldırım’ın karşı oyunu yazıp ilgili Mahkeme birimine ulaştıramaması neticesinde kararın, Engin Yıldırım’ın karşı oyu olmaksızın yayınlanmış olması ihtimali de akıllara geliyor.
Tekrar belirteyim ki, bu iki ihtimalden ilki, yani Engin Yıldırım’ın karşı oyunun bir hata neticesinde yayınlanmamış oluşu akla daha yatkın. Nitekim bu gibi hatalar, mevzuatın öngördüğü hâllerdendir. Mesela Mahkeme İç Tüzüğü’nün baskı yanlışları ve maddi hatalara ilişkin bir hükmünde, “[b]askı yanlışlıkları ve maddi hatalar Başkanlığın yazısı üzerine, Resmî Gazete’nin ilk çıkacak sayısında düzeltilir” [6] denerek bu gibi hataların olabileceği ve dahası nasıl düzeltileceği hükme bağlanmıştır. Eğer hâl böyle ise, gerekli tashih metninin en kısa sürede Resmî Gazete’de ve Mahkeme’nin internet sitesinde yayınlanması umulur.
İkinci ve daha teorik ihtimal, yani Engin Yıldırım’ın on gün içinde karşı oyunu yazıp Mahkemenin ilgili birimine ulaştıramadığı ve bu sebeple kararın Yıldırım’ın karşı oyu olmaksızın yayınlandığı ihtimal, ilginç bir soruya kapı aralıyor: Anayasa Mahkemesi’nin kuruluşuna ve işleyişine dair kanun ilgili yerinde “Mahkeme kararları gerekçeli olarak yazılır. İptal kararları gerekçesi yazılmadan açıklanamaz” [7] ve “[k]ararlar, inceleme veya yargılamaya katılan başkan ve üyeler tarafından imzalanır. Muhalif kalanlar, kararda muhalefet nedenlerini İçtüzükte belirtilecek süre içinde yazılı olarak teslim ederler. Kararlar ilgililere bu şekliyle tebliğ olunur” [8] hükümlerini amir. Bu hükümlerin birlikte okunmasından en az iki netice çıkıyor: Evvela, Mahkeme kararları ibaresi, en azından kuruluş kanununda, muhalefet şerhlerini de kapsar şekilde anlaşılmalıdır. İkinci olarak da, anılan kanun, Mahkeme İç Tüzüğü’ne, muhalefet şerhlerinin teslim edilmesi icap eden süreyi tayin etmek yetkisini vermiştir. İç Tüzük ise, yukarıda bahsedildiği üzere, bu süreyi on gün olarak tayin etmekle kalmamış, bu süreye uyulmadığı takdirde kararın geciken muhalefet şerhi olmadan yayınlanacağı hususunu da düzenlemiştir. İç Tüzük’ün bu ilave düzenlemesinin, Mahkeme’nin kuruluş kanununa aykırı bir düzenleme olup olmadığı tartışılabilir. Zira bu ilave İç Tüzük hükmü (md. 57(6)), gerekçesiz yahut en azından muhalefet şerhleri tam olmayan ve bu sebeple eksik gerekçeli kararların yayınlanmasına imkân tanıyor. İç Tüzük’ün bu düzenlemesinin kanuna uygunluğu bir yana, meselenin gerekçeli karar hakkını doğrudan ilgilendiren bir husus olduğu düşünüldüğünde, mahkeme kararlarında gerekçe mecburiyeti bakımından anayasaya uygunluk (bilhassa Anayasa md. 141(3)) değerlendirmesi de pekala yapılabilir.
Son tahlilde, ister bir hatanın ister ise İç Tüzük’te öngörülen prosedürün bir neticesi yahut da başka bir ihtimalin sonucu olsun, Engin Yıldırım’ın muhalefet şerhi nerede diye sormak en başta Engin Yıldırım’ın, sonra da Mahkeme’nin, davayı açan milletvekillerinin ve bütün vatandaşların hakkıdır.
(Yayın Tarihi: 9 Ocak 2023)DİPNOTLAR
(Geri dönmek için dipnot numarasının üzerine tıklayınız).
[1] “Yayım” kelimesini, var olan terminolojiye anlamlı bir katkı sunmadığı ve dahası kavram kargaşasına sebep olduğu için bilhassa kullanmıyorum.
[2] Engin Yıldırım’dan başka, kararın “VII.Hüküm” başlıklı kısmının A.2, B.1.a, B.2.a ve C.1 paragraflarından anlaşıldığı üzere, şu üyeler de muhalefet şerhi düşmüşler (metinde zikrediliş sırasına göre): Muammer Topal, Rıdvan Güleç, Recai Akyel, Yıldız Seferinoğlu, Selahaddin Menteş, Basri Bağcı, İrfan Fidan, Zühtü Arslan, Hasan Tahsin Gökcan, M. Emin Kuz ve Yusuf Şevki Hakyemez. Bu on bir üyenin on birinin de karşı oylar altında isimlerini görmek mümkün. Engin Yıldırım’ın ismine ise rastlanmıyor.
[3] Mesela bkz. “Erdoğan yanlış üniversiteye rektör atadı: Resmi Gazete düzeltme geçti,”
Cumhuriyet, 24 Aralık 2022,
www.cumhuriyet.com.tr/...2015007 (erişim tarihi: 8 Ocak 2023). Geçen seneden daha eski tarihli bir başka örnek için bkz. “Resmi Gazete'deki hata düzeltme yayımlattırdı: CHP'li Özdemir'den sert tepki,”
Cumhuriyet, 8 Nisan 2022,
www.cumhuriyet.com.tr/...-1923700 (erişim tarihi: 8 Ocak 2023).
[4] Anayasa Mahkemesi Hizmet Birimlerinin Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları Hakkında
Yönetmelik, md. 14(1)(m).
[6] Aynı yer, md. 58(4).
[8] Aynı yer, md. 66(7).
BU YAZIYA AŞAĞIDAKİ ŞEKİLDE ATIF YAPILMASI ÖNERİLİR:
Cem Tecimer, “Engin Yıldırım’ın Muhalefet Şerhi Nerede?”, www.anayasa.gen.tr/tecimer-1.htm (Yayın Tarihi: 9 Ocak 2023). (c) Cem Tecimer, 2023. Bu Sayfa: www.anayasa.gen.tr/tecimer-1.htm Bu Sayfanın Yayın Tarihi: 9 Ocak 2023, Saat 18:30
Ana Sayfa: www.anayasa.gen.tr Ana Sayfa Editör: Kemal Gözler Ana Sayfa Editörü Adresi:
