[Ana Sayfa]


Kemal Gözler, Alıntı ve Atıf Usûlleri, Bursa, Ekin, 2023, XLVIII+1662 s.







ARKA KAPAK TANITIM YAZISI




Bilim adamları “devlerin omzundaki cüceler (nani gigantum humeris insidentes)” gibidir. Bir devin omzundaki cüce, devden daha uzağı ve daha çok şeyi görür; ama bu, onun boyunun daha uzun, gözlerinin daha keskin olmasından değil, devin omzunda oturuyor olmasındandır. Devin omzundaki cüce, omzunda taşındığı deve karşı borçludur. Bu borcu, usûlüne uygun olarak ve zamanında ödemelidir. Peki ama nasıl? İşte bu sorunun cevabı bu kitabın konusunu oluşturmaktadır.

Bu kitabın konusu genelde sosyal bilimler, özelde hukuk bilimi alanında alıntı ve atıf usûlleridir.

Bu kitap, esasen lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerine hitap ediyor. Hâliyle bu usûllerin işin daha en başında, yani öğrencilik safhasında öğrenilmesi en doğrusudur.

Bu kitap sadece öğrencilere değil, aynı zamanda öğretim üyelerine hitap ediyor. Türkiye’de kıdemli öğretim üyelerinin dahi bir kısmının alıntı ve atıf usûlleri konusunda bilgileri zayıftır. Keza bu konularda bilgi sahibi olan öğretim üyelerinin bilgileri arasında da bir ortaklık ve standart yoktur. Oysa alıntı ve atıf usûlleri konusunda ortak ve standart usûllere ihtiyaç vardır. Bu kitabın bir amacı da öğretim üyeleri arasında alıntı ve atıf usûlleri konusunda bir standart sağlanmasına katkıda bulunmaktır.

Bu kitap sadece akademisyenlere değil, uygulayıcılara da hitap ediyor. Zira Türkiye’de hukuk uygulamasında alıntı ve atıf usûlleri konusunda tam bir bilgisizlik hüküm sürüyor. Avukatların ezici çoğunluğu yazdıkları dilekçelerde alıntı ve atıf usûlleri kurallarına uymazlar. Uyanların bir kısmı ise bu kuralları tam bilmezler. Hâkim ve savcıların ezici çoğunluğunun da durumu aynıdır. Hâkimler yazdıkları kararlarda yaptıkları alıntıların kaynağını çoğunlukla göstermezler. Gösterenler de eksik ve usûlüne aykırı olarak gösterirler. Oysa nerede alıntı var ise, bu alıntının kaynağı gösterilmelidir. Alıntının bir makalede değil de, dava dilekçesinde veya bir mahkeme kararında yapılması, o alıntıda kaynak gösterme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.




KİTABIN BÖLÜMLERİ

İçindekiler

Önsöz

Giriş

BİRİNCİ KISIM: ALINTI USÛLLERİ

Bölüm 1: Alıntı Kavramı

Bölüm 2: Mealen Alıntı

Bölüm 3: Genel Olarak Aynen Alıntı

Bölüm 4: Aynen Alıntılarda Tırnak Kuralı

Bölüm 5: Aynen Alıntı Türleri: Kısa ve Uzun Alıntılar

Bölüm 6: Aynen Alıntılarda Vurgular

Bölüm 7: Aynen Alıntıların Sunulması

Bölüm 8: Aynen Alıntılarda Çıkarmalar

Bölüm 9: Aynen Alıntılarda Düzeltme ve Eklemeler

Bölüm 10: Aynen Alıntılarda Uyum ve Harf Dönüşümü

Bölüm 11: Yabancı Dilden Aynen Alıntılar

Bölüm 12: Aynen Alıntılarla İlgili Diğer Konular

Bölüm 13: Alıntı Şartları

Bölüm 14: Kaynak Gösterme Şartları

Bölüm 15: Mevzuat ve İçtihattan Alıntılar

Bölüm 16: Yargı Kararlarında Alıntı Yapma Sorunu

Bölüm 17: Örnekleriyle Usûlsüz Alıntı Türleri

Bölüm 18: Transit Atıfla Yapılmış Alıntılar

Bölüm 19: Çeviri Yoluyla Yapılmış Usûlsüz Alıntılar

Bölüm 20: Usûlsüz Alıntının İspatı

Bölüm 21: Usûlsüz Alıntı Savunmaları

Bölüm 22: Usûlsüz Alıntıyla Mücadele

İKİNCİ KISIM: ATIF USÛLLERİ

BİRİNCİ ALT-KISIM: MEVZUATA ATIF USÛLLERİ

Bölüm 23: Kanunlara Atıf Usûlleri

Bölüm 24: Kanun Dışındaki Mevzuata Atıf Usûlleri

İKİNCİ ALT-KISIM: MAHKEME KARARLARINA ATIF USÛLLERİ

Bölüm 25: Mah. Kararlarına Atıfta Genel ve Ortak Usûller

Bölüm 26: Türk Mahkeme Kararlarına Atıf Usûlleri

Bölüm 27: Yabancı Mahkeme Kararlarına Atıf Usûlleri

Bölüm 28: Uluslararası Mahkeme Kararlarına Atıf Usûlleri

ÜÇÜNCÜ ALT-KISIM: DOKTRİNE ATIF USÛLLERİ

Birinci Ayrım: Yazar-Yıl Sistemi

Bölüm 29: Yazar-Yıl Sistemi

İkinci Ayrım: Dipnot Sistemi

Bölüm 30: Dipnot Sisteminde Kitaplara Atıf Usûlleri

Bölüm 31: Dipnot Sisteminde Makalelere Atıf Usûlleri

Bölüm 32: Dipnot Sisteminde Diğer Eserlere Atıf Usûlleri

Bölüm 33: Dipnot Sisteminde Kısa Künye Atıf Usûlleri

Bölüm 34: Dipnot Sisteminde Naklen Atıf Usûlleri

Üçüncü Ayrım: Ortak Unsurlar (Temel Künye Bilgileri)

Bölüm 35: Yazar Adı

Bölüm 36: Kitabın Başlığı

Bölüm 37: Çeviren

Bölüm 38: Yayın Yeri

Bölüm 39: Yayınevi

Bölüm 40: Baskı Sayısı

Bölüm 41: Yayın Yılı

Bölüm 42: Cilt Numarası

Bölüm 43: Sayfa Numarası

EKLER

EK-1: Alıntı ve Atıf Usûllerinde Kullanılan Semboller (“Seçki”nin Sonuna Doğrudur)

EK-2: İngilizce ve Fransızca Kitaplarda Alıntı ve Atıf Usûlleriyle İlgili Kullanılan Bazı Kısaltmalar ve Bazı Latince Terimler (“Seçki”nin Sonundadır)

EK-3: Türkçe-İngilizce Alıntı ve Atıf Usûlleri Terimleri Sözlüğü (“Seçki”nin Sonundadır)

EK-4: İngilizce-Türkçe Alıntı ve Atıf Usûlleri Terimleri Sözlüğü (“Seçki”nin Sonundadır)

EK-5: Alıntı ve Atıf Kuralları (Kurallardan Bir “Seçki”)

DİZİN (“Seçki”nin En Sonundadır)



ONLİNE SATIN ALMA:
wwww.ekinkitap.com

SEÇKİ

Kitabın kapakları, içindekileri, dizini ve örnek olarak çeşitli sayfalarından seçilen 265 sayfa uzunluğunda bir “SEÇKİ”yi okumak için burasını tıklayınız

ÖRNEK SORULAR

Bu kitapta incelenen, kendisine cevap aranan sorulardan örnekler için burasını tıklayınız (Toplam 548 adet örnek soru vardır).



ÖNSÖZ




2013 yılında “usûlsüz alıntı” sorunuyla ilgili üç kitap yayınladım. Bu kitapları yayınladıktan sonra benim kitaplarımdan usûlsüz alıntı yaptığını iddia ettiğim yazarlara karşı çeşitli davalar açtım; savcılıklara da şikayette bulundum. Usûlsüz alıntı yaptığını iddia ettiğim yazarlara hakaret ettiğim iddiasıyla bana karşı yapılan şikayetler ve açılan davalar da oldu. Gerek benim açtığım davalarda, gerekse bana karşı yapılan şikâyet ve açılan davalarda hâkimlerin, savcıların, avukatların çoğunluğunun bilimsel yazma usûlleri hakkında en temel bilgilerden dahi mahrum olduklarını hayretle gördüm. Neredeyse her zaman hâkimlere, savcılara ve avukatlara “alıntı” nedir, “atıf” nedir, “mealen alıntı” nedir, “aynen alıntı” nedir gibi bilimsel yazma usûllerinin en basit, tabir caiz ise en ilkel kurallarını anlatmaya çalıştım. Türkiye’de ortalama bir hukukçu “aynen alıntı” ile “mealen alıntı” arasındaki farkı bilmiyor. Uygulamadaki hukukçuların ezici çoğunluğu aynen alıntının kaynağının gösterilmesinin yeterli olduğu sanıyor. Bunlar, aynen alıntıların tırnak içinde verilmesi ve bu alıntılar üç satırdan uzun iseler girintili paragraf biçiminde dizilmesi gerektiği kuralından habersizler. Mealen alıntıların ise kaynağının gösterilmesine gerek olmadığını düşünen hukukçular var. “İktibas” ile “intihal” kelimesini karıştıran hâkim ve savcılar gördüm. Keza “iktibas” yerine “iltibas” kelimesini kullanan hâkimlere de rastladım.

Aslında bunlar pek de şaşırtıcı değil. Çünkü ülkemizde hukuk fakültelerinde lisans eğitiminde bilimsel yazma, alıntı ve atıf usûlleri konusunda bir ders yok [1]. Hukuk fakültesi öğrencileri bilimsel yazma usûlleri konusunda minimum kurallardan habersiz olarak mezun oluyorlar. O nedenle hâkim ve savcılara “burada mealen alıntı var, atıf yapılması lazımdı” veya “burada aynen alıntı var, alıntının kaynağı gösterilmiş olsa bile alıntı tırnak içinde verilmeliydi” dendiğinde insanın yüzüne “mealen alıntı” veya “aynen alıntı” terimlerini ilk defa duymuş gibi boş boş bakmaları boşuna değildir.

* * *

Bir kamu hukuku yüksek lisans programında ders veren bir meslektaşım anlattı: Derste öğrencinin kendisine sunduğu on sayfalık ödevin yarısı, dipnotlarıyla birlikte bir yazarın makalesinden, diğer yarısı da yine dipnotlarıyla birlikte diğer bir yazarın makalesinden alınmış. Öğrenci ödevin sonunda “Kaynaklar” kısmında aldığı iki makalenin künyesini vermiş.

Acaba öğrenci hakkında intihal nedeniyle disiplin soruşturması açılmalı mıydı? Acaba ortada “intihal” var mıydı?

Bence ortada bir “intihal” değil, “cehalet” vardı. Bu yüksek lisans öğrencisi çok büyük ihtimalle iyi niyetliydi. İntihal yapmak gibi bir niyeti yoktu. Zaten bir makaleden 4-5 sayfa uzunluğunda cümle cümle alıntı yaptıktan sonra da ödevinin sonunda yaptığı alıntının kaynağını belirtmişti. Hukuk fakültesi mezunu bu öğrencinin suçu, bir makaleden 4-5 sayfa uzunluğunda aynen alıntı yaparak bir ödev hazırlanamayacağını bilmemesiydi. Aslında bu öğrencinin durumu şaşırtıcı değildir. Hukuk fakültesi mezunlarının çok büyük bir kısmı, alıntı ve atıf usûllerini bilmiyor. Çünkü hukuk fakültelerinde bu konuda bir ders almıyorlar.

* * *

Hukuk fakültesi mezunu olup, yüksek lisans eğitimine başlayan öğrencilerin bilimsel yazma, alıntı ve atıf usûlleri konusunda bilgileri, maalesef, belki yadırgayanlar olacaktır; ama, ilkokul, ortaokul ve liseden kalmadır. Ben 1970’lerin ikinci yarısındaki kendi ortaokul öğrenciliğimi hatırlıyorum. Öğretmen bir ödev verir, hepimiz okulun kütüphanesine (daha doğrusu adı “kütüphane” olan odaya) gider, kütüphanedeki tek ansiklopedi olan Meydan-Larousse ansiklopedisinde ilgili maddeyi bulur, bu maddeyi, çizgisiz dosya kağıdına, dolma kalemle, özene bezene ve kelimesi kelimesine aktarır, sonuna da “Kaynak: Meydan-Larousse, bilmem ne maddesi” (veya cilt ve sayfa numarası yazardık). Ancak ödevin başına hazırlayan olarak kendi ismimizi, sınıfımızı ve numaramızı yazmayı da ihmal etmezdik. Lisede de bundan daha başka bir şey görmedik [2]. Aradan 40 küsur yıl geçmiş olsa da, muhtemelen değişen pek bir şey yok. Hukuk fakültelerine gelen öğrencilerin çoğunluğunun bilimsel araştırma ve yazma usûlleri konusunda bundan daha fazla bildikleri bir şey yok. Hukuk fakültesine liseden bu şekilde gelen öğrenciler bilimsel yazma usûlleri konusunda yine tek bir şey öğrenmeden mezun oluyorlar.

Hukuk fakültelerinin lisans programlarına acilen “hukukta bilimsel yazma, alıntı ve atıf usûlleri” dersinin konulması gerekir.

* * *

Türkiye’de pek çok üniversitenin kamu hukuku veya özel hukuk yüksek lisans ve doktora programlarında “hukukta metot” veya “hukuk metodolojisi” isimli derslerin olduğu görülmektedir. Ne var ki bu derslerde öğrencilere ne öğretildiği bir muammadır. Bir kere “hukukta metot” veya “hukuk metodolojisi” derslerinin doğru konusu, öğrencilere bilimsel yazma ve atıf usûllerinin öğretilmesi değil, hukukta doğru akıl yürütmenin yol ve ilkelerinin öğretilmesinden ibarettir. Hukuk metodolojisi dersinde “dipnot nasıl yazılır” konusunda bilgi verilmez, ama “hukukta argümantasyon nedir”, “gerekçe nedir” gibi konular incelenir. Dolayısıyla hukukta metot dersleri, “çorba” hâline getirilmedikçe, bu derslerde alıntı ve atıf usûlleri öğretilemez.

Türkiye’de yüksek lisans ve doktora seviyesinde hukukta metot derslerinden farklı bir “bilimsel yazma, alıntı ve atıf usûlleri” konulu bir dersin konulmasında yarar vardır.

Şüphesiz ülkemizde bazı üniversitelerin kamu ve özel hukuk yüksek lisans ve doktora programlarında, olması gerektiği gibi, hukukta bilimsel araştırma, yazma, alıntı ve atıf usûlleri konusunda dersler vardır. Ancak bu derslerde benim görebildiğim kadarıyla, hukuk öğrencilerine mahsus, kullanılabilecek bir ders kitabı Türkiye’de yoktur [3].

Oysa pek çok yabancı ülkede hukuk eğitiminde lisans seviyesinden doktora seviyesine kadar hukuk öğrencilerine bilimsel araştırma ve yazma usûlleri, alıntı ve atıf kuralları öğretilir. Bu konuda batı ülkelerinde hem dersler, hem de herkesçe bilinen ve kullanılan ders kitapları veya manual’lar vardır. ABD’deki bütün hukuk öğrencileri daha öğrenimlerinin başında The Bluebook’taki alıntı ve atıf kurallarını öğrenirler ve hazırladıkları tüm ödevlerde bu kurallara uyarlar. ABD’de öğrencilere The Bluebook’taki alıntı ve atıf kurallarını öğreten dersler de vardır.

* * *

2013 yılında yayınladığım usûlsüz alıntı sorunuyla ilgili üç kitaptan sonra özellikle yüksek lisans ve doktora öğrencilerinden alıntı ve atıf usûlleri konusunda somut sorular soran pek çok e-posta aldım. Bunların arasında alıntıladığı paragrafı bana gönderip “bu paragrafın kaynağını nasıl göstereceğim” diye soran doktora öğrencileri dahi oldu! Bu soruların hepsi iyi niyetli genç meslektaşlarımdan gelen sorulardı. Aslında bu genç meslektaşlarımın bu soruları sormalarının sebebi farkında olmadan usûlsüz alıntı yapıyor olmaktan korkmalarıydı. Bu soruları soran genç meslektaşlarımın hepsinin dürüst insanlar olduğu hemen anlaşılıyordu. Zaten onları bu soruları sormaya iten şey kendilerinin dürüstlükleriydi. Ama maalesef sorulan bu sorular, bu genç meslektaşlarımızın alıntı ve atıf usûlleri konusunda bilgilerinin oldukça sınırlı olduğunu, bazı noktalardaki bilgilerinden de tereddüt ettiklerini göstermekteydi.

Bu nedenle ben, gerek lisans, gerek yüksek lisans, gerekse doktora düzeyinde olsun bütün hukuk öğrencilerine yönelik alıntı ve atıf usûllerini öğreten bir kaynak kitap yazmaya karar verdim.

* * *

Maalesef bu kitabın yazılması ve yayınlanması çok uzun zaman aldı. Bu kitabı, geçen 2022 yılı Ocak ayında yayınladığım Bilimsel Yazma ve Yayınlama başlıklı kitabımla birlikte, 2013 yılında yazmaya başladım. Ama araya her yıl başka işler girdi ve bu kitabın yazılmasını hep ertelemek zorunda kaldım. Bu kitap hep ikinci plâna itilen kitap oldu. Neticede kitabı on yıl sonra bitirmek nasip oldu.

Kitabın yazılmasının uzun bir zaman almasının yol açtığı pek çok olumsuz sonuç oldu. Aylar sonra kitaba dönünce nerede kaldığımı, ne yazacağımı hatırlamakta güçlük çektim. Hatta bazı yerleri kısmen tekrar yazdığımı daha sonra fark ettim. Kitapta bu nedenle maalesef bazı tekrarlar ve karışıklıklar oldu. Bunları elden geldiğince gidermeye çalıştım. Ama hâlâ bazı tekrarların ve karışıklıkların bulunması ihtimal dahilindedir.

İyi bir kitap bir çırpıda, araya başka işler girmeden yazılan bir kitaptır. Bu şekilde yazılan kitaplar içerik olarak tutarlıdır ve rahat okunurlar. Pek çok kitabımı bu şekilde yazdım. 2800 sayfalık iki ciltli İdare Hukuku kitabımı araya başka işler girmeden bir yılda yazdım. Maalesef elinizde tuttuğunuz bu kitabı bu şekilde yazamadım [4].

Bu kitap bir çırpıda yazılmadığı için plânı da biraz karışıktır. 2013 yılından beri ana plânı pek çok defa revize ettim. Belki ilk plânım daha tutarlı ve akıcıydı. Ama zamanla yazdığım bölümleri bu ilk plân dâhilinde vermek mümkün olmadı ve plânı bu amaçla değiştirmek ve genişletmek zorunda kaldım. Bu da pek muhtemelen plânın iç tutarlılığını zayıflattı. Vakıa, netice itibarıyla, bu kitabın içeriği plânına göre değil, plânı içeriğine göre oluştu. İşin doğrusu bu değil. Ama bu kitapta bu iş böyle oldu.

İyi veya kötü, dağınık veya toplu, tutarlı veya tutarsız, kusurlarıyla da olsa, çok gecikerek de olsa, bu kitabı bitirebildiğim için çok mutluyum.

* * *

Bu kitabın yazılması ve yayınlanması sürecinde bana yardımcı olan kişiler oldu. Bunların başında sevgili eşim Ürküş Gözler gelmektedir. Bölümlerin ilk okuyucusu ve eleştiricisi o oldu. Bölümlerin ilk düzeltmesini o yaptı. Dizini de büyük ölçüde birlikte yaptık. Kendisine teşekkür ediyorum.

Bu kitabın ikinci okuma işini gönüllü olarak yeni bir arkadaşımız üstlendi: Melih Çiçekci. Bütün bölümleri, baştan sona büyük bir dikkatle okudu ve düzeltti. Kendisine teşekkür ediyorum.

Hâliyle kitaptaki hataların ve kusurların sorumluluğu sadece bana aittir.

18 Nisan 2023, K.G

DİPNOTLAR (Giriş'in)
[1] Benzer dersler iktisadî ve idarî bilimler fakülteleri gibi bazı fakültelerimizde vardır ve olmasında da büyük yarar vardır.
[2] O zamanlar bilgisayar olmadığı (ve hatta okullarda fotokopi makinesi da olmadığı için) bizzat kütüphaneye gidip, ödevi elle yazmak gerekirdi. Şimdi muhtemelen ortaokul ve liselerdeki ödevler internetten kopyala yapıştır metoduyla yapılıyor. Bari eski zamanlarda ödevi yazanlar, intihal yapıyor olsalar da hiç olmazsa, aktardıkları metinleri okuyorlar ve aktardıkları cümleleri kendi elleriyle yazıyorlardı. Muhtemelen şimdi öğrenciler ne yazdıklarını okumadan intihal yapıyorlar.
[3] Yaşar Karayalçın’ın Hukukda Öğretim-Kaynaklar-Metod isimli meşhur ve değerli kitabı da, bu kitapta nadiren alıntı ve atıf usûllerine ilişkin bilgiler olsa da, esasen bir “hukuk metodolojisi” kitabıdır. Bkz. Yaşar Karayalçın, Hukukda Öğretim-Kaynaklar-Metod (Problem Çözme), Ankara, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1. Baskı, 1977; 2. Baskı, 1981; 4. Baskı, 1984; 7. Baskı (Aynur Yongalık ile), 2008.
Diğer yandan belirtelim ki, Ertuğrul Uzun’un Eugene Volokh’tan çevirdiği Akademik Metinler Nasıl Yazılır? Hukukçular İçin Bir Rehber (İstanbul, Tekin Yayınları, 2. Baskı, 2019) başlıklı değerli kitap da benim anladığım anlamda bir bilimsel yazma, alıntı ve atıf usûlleri kitabı değildir. Bu kitapta hukukta bilimsel araştırmanın ve yazmanın içerik kuralları öğretilmektedir.
[4] Keza 2008 yılından bu yana, hukukun genel ilkelerini incelediğim Hukukun Genel Teorisi başlıklı bir kitap da yazıyorum. Bu kitabı da yazma işini 15 yıldır bir türlü tamamlayamadım.


ONLİNE SATIN ALMA
wwww.ekinkitap.com

YAYIN BİLGİLERİ

Kitabın Boyutları: 16,5 cm x 23,5 cm
Kapak: Sert kapak (Sıvama Cilt)
Sayfa Sayısı: XLVIII+1662 s.
Kağıt: 70 gr. 1. Hamur
Baskı Tarihi: Nisan 2023
Baskı Sayısı: 1. Baskı
ISBN: 978-625-6460-07-2

Sipariş Adresi:
Ekin Yayın ve Dağıtım
Şehreküstü Mahallesi, Cumhuriyet Caddesi,
Durak Sokak No 2, Osmangazi - BURSA,
Tel: (0224) 223 04 37; 220 16 72; 223 04 37; Fax: (0224) 223 04 37;
E-Mail: info@ekinyayinevi.com
Online Satış: Ekin Yayınevi
Ekin Yayınevi: Kemal Gözler Kitapları
www.ekinkitap.com

BU KİTAP HAKKINDA YAYINLANAN BİR ELEŞTİRİ YAZISI:
Coşkun Can Aktan, "Kemal Gözler’in ‘Alıntı ve Atıf Usûlleri’ Eserine Takdir ve Tenkit" (12 Ocak 2024).

COPYRIGHT

Copyright ve Sorumluluk
İktibas (Alıntı) Koşulları
Atıf (Kaynak Gösterme) Usulleri

KÜNYE

Editör: Kemal Gözler
E-Mail:
Lüfen bana e-posta göndermeden önce şu açıklamaları okuyunuz.
twitter.com/k_gozler
Ana Sayfa: www.anayasa.gen.tr
Bu Sayfa: www.anayasa.gen.tr/aau.htm
Bu Sayfanın Yayın Tarihi: 26 Mayıs 2023
Paylaş