[Ana Sayfa]

HUKUKÇU OLMAYAN HÂKİMLER SORUNU-2
İdarî Yargıda Hukukçu Olmayan Hâkimler
(Kısa Versiyon)

(Bu makalenin uzun versiyonunu okumak için burasını tıklayınız).

Kemal Gözler*

12 Ekim 2019 tarihinde anayasa.gen.tr’de “Hukukçu Olmayan Hukuk Dekanları” başlıklı bir makale yayınladım ve hukukçu olmayan hukuk fakültesi dekanları sorunu konusunda eleştirilerimi dile getirdim.

Türkiye’de sadece bazı hukuk fakültesi dekanları değil, aynı zamanda bazı “hâkimler” de hukukçu değildir. Türkiye’de anayasa yargısında ve idarî yargıda tam anlamıyla bir “hukukçu olmayan hâkimler sorunu” vardır. Anayasa yargısındaki hukukçu olmayan hâkimler sorununu 21 Ekim 2019 tarihinde yayınladığım “Hukukçu Olmayan Hâkimler Sorunu-1” başlıklı makalemde inceledim. Şimdi de, okumaya başladığınız “Hukukçu Olmayan Hâkimler Sorunu-2” başlıklı bu makalemde idarî yargıda hukukçu olmayan hâkimler sorununu inceleyeceğim.

Öncelikle bilmeyenler için belirtelim ki, ülkemizde “idarî yargı”, idare ve vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve Danıştaydan oluşur. Bu mahkemelerde Türk milleti adına yargılama yetkisini kullanan kişiler, “hâkim” sıfatını taşır ve aynen adlî yargı hâkimleri gibi 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununuyla belirlenmiş olan “hâkim statüsü”nde bulunurlar. Keza idarî yargı hâkimleri (Danıştay üyelerinin dörtte biri hariç), aynen adlî yargı hâkimleri gibi Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından atanırlar. İdarî yargı hâkimleri de aynen adlî yargı hâkimleri gibi hukuk fakültesi mezunudurlar.

Dikkat! Okuduğunuz son cümle yanlıştır. Oysa bu son cümle önceki cümlelerin mantıksal uzantısıdır. Şimdi son cümlenin neden yanlış olduğunu görelim.

1. Mevzuat

Türkiye’de idarî yargı hâkimlerinin hukuk fakültesi mezunu olması eskiden beri şart değildir. 24 Şubat 1983 tarih ve 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 8’inci maddesinin birinci fıkrasının “c” bendi, hukuk fakültesi mezunları dışında Adalet Bakanlığının “ihtiyaç durumuna göre belirleyeceği diğer alanlarda” dört yıllık yüksek öğrenim yapmış olanların idarî yargı hâkim adayı olabileceğini hüküm altına almaktadır. Bu bent kabul edildiği 1983 yılından bu yana 22 Aralık 2005 tarih ve 5435 sayılı Kanun, 1 Aralık 2007 tarih ve 5720 sayılı Kanun, 2 Temmuz 2018 tarih ve 703 sayılı KHK ve 17 Ekim 2019 tarih ve 7188 sayılı Kanun ile değişikliğe uğratılmıştır. Biz burada ayrıntılarına girmeden (ayrıntısını merak edenler bu makalenin uzun versiyonuna bakabilirler) şunu belirtelim ki, Türkiye’de, hukuk fakültesi mezunu olmayanların idarî yargı hâkimi olması her zaman mümkün olmuştur; günümüzde de mümkündür.

Geçmişte ve günümüzde Türkiye’de idarî yargıda görev yapan hâkimlerin bir kısmı iktisadî ve idarî bilimler fakültesi, siyasal bilgiler fakültesi, iktisat fakültesi, işletme fakültesi gibi değişik fakültelerden mezundurlar. Ayrıca belirtelim ki, bu fakültelerin kendi içinde pek çok bölümü vardır. Örneğin bu bölümlerden biri ekonometridir.

Ben burada hukuk fakültesi mezunu olmayan kişilerin idarî yargıda hâkim olmasının isabeti konusundaki tartışmalara girmeyeceğim. Arzu edenler bu konudaki tartışmalar için bu makalenin geniş hâline bakabilirler. Ben burada sadece idarî yargıda hukukçu olmayan hakim oranını tespit etmeye çalışacağım. Zira bazen eleştiriden çok olgunun bütün çıplaklığıyla ortaya konulması daha etkilidir.

2. İdarî Yargıda Hukuk Fakültesi Mezunu Olmayan Hâkim Oranı Nedir?

Acaba Türkiye’de idarî yargıda, yani idare ve vergi mahkemelerinde, bölge idare mahkemelerinde ve Danıştayda hukuk fakültesi mezunu olmayan hâkim sayısı kaçtır? Bu sayı, idarî yargıdaki toplam hâkim sayısının yüzde kaçıdır?

Muhtemelen aklınıza idarî yargıda hukuk fakültesi mezunu olmayan hâkim oranının az olduğu, belki yüzde on veya bilemediniz yüzde yirmi civarında olduğu düşüncesi geliyordur. Yanılıyorsunuz. Eğer bu oran böyle makul bir oran olsaydı ben bu makaleyi yazmaya zaten gerek duymazdım.

İdarî yargıda hukuk fakültesi mezunu olmayan hâkim sayısına veya oranına ilişkin yayınlanmış resmî bir istatistik olup olmadığını araştırdım; ama bulamadım. Hâkimler ve Savcılar Kurulunun web sayfasında hâkim sayılarına ve hatta hâkimlerin cinsiyete göre dağılımına ilişkin istatistikler vardır [1]. Ama eğitim durumlarına ilişkin bir istatistik yok. En azından ben böyle bir istatistik bulamadım. Varsa bunu bana bildireceklere şükran borcum büyük olacaktır.

İdarî yargıda hukuk fakültesi mezunu olmayan hâkim oranını öğrenmek için Hâkimler ve Savcılar Kuruluna başvurdum. Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Sekreterliği, 22/10/2019 tarih ve 87047000-903.99/10598 sayılı yazısıyla bana olumlu cevap veremeyeceklerini bildirdi.

Benim başvurumdan bağımsız olarak, Hâkimler ve Savcılar Kurulunun idarî yargıda görev yapan hâkimlerin eğitim durumlarına ilişkin bir istatistik yayınlamasında yarar vardır.

Ortada yayınlanmış bir istatistik olmadığına göre, benim başvurum da Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından olumsuz olarak yanıtlandığına göre, bu bilgiyi edinmek için yapılabilecek tek şey kalıyor: Konuya ilgi gösteren bir milletvekilinin bu hususta Adalet Bakanının cevaplaması dileğiyle TBMM Başkanlığına bir “yazılı soru önergesi” vermesi.

Hâliyle bu konuda resmî bir istatistik olmasa bile, yayınlanmış makaleler olabilir. Onları da araştırdım. Ne var ki idarî yargıda hâkimlerin öğrenim durumlarına ilişkin güncel verileri içeren bir makaleye ulaşamadım. Bu konuda geçmişte yayınlanmış iki makalede verilmiş çok önemli bilgiler vardır. Şimdi onları görelim:

3. 1967’deki Oranlar

Öncelikle hatırlatalım ki, Türkiye’de idare ve vergi mahkemeleri 1982 yılında kurulmuştur. Daha önce bu alanda mahkeme niteliğinde sadece Danıştay vardı. Danıştayın 1967 yılındaki üye yapısını inceleyen Mehmet Alev Coşkun’un “Danıştay Üyeleri Hakkında Bir İnceleme” başlıklı çok önemli bir araştırması vardır [2]. Coşkun Danıştay üyelerinin eğitim durumunu aşağıdaki tabloyla göstermiştir:

Görüldüğü gibi, Mehmet Alev Coşkun’un tespitlerine göre 1967 yılı itibarıyla, Danıştaydaki toplam 73 üyeden 39’u Hukuk Fakültesi, 17’si (Ankara Üniversitesi) Siyasal Bilgiler Fakültesi, 4’ü İktisadî ve Ticarî İlimler Akademisi, 2’si Harp Okulu, 2’si Orman Fakültesi ve 1’i İktisat Fakültesi mezunudur. Sekiz üye de hem Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, hem de Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunudur. Orman Fakültesi mezunu olan 2 üye ve İktisadî ve Ticarî İlimler Akademisi mezunu olan 1 üye aynı zamanda hukuk fakültesi mezunudur. Onlar da hukuk fakültesi mezunlarına dahil edildiğinde hukuk fakültesi mezunu sayısı 50’ye çıkmaktadır. Buna göre 1970 yılında Danıştayda hukuk fakültesi mezunu olan üye oranı yüzde 68,5; hukuk fakültesi mezunu olmayan üye oranı yüzde 31,5 idi [3].

4. 2002’deki Oranlar

Özlem Erdem Karahanoğulları ve Salih Er’in 2003 yılında yayınladıkları “İdari Yargıda Hâkim ve Savcı Adaylarının Eğitimi” başlıklı makalesinin ekinde 1985, 1990 ve 2002 yıllarında Türkiye’de idarî yargıda görev yapan hâkimlerin öğrenim durumlarına ilişkin çok değerli istatistikler vardır [4]. Burada sadece 2002 yılının sayılarını verelim:

Yazarlar 2002 yılında Danıştay üyelerine ilişkin şu listeyi vermektedirler:

Bu listeye göre 2002 yılı itibarıyla, Danıştayda hukuk fakültesi mezunlarının oranı yüzde 83,5; hukuk fakültesi mezunu olmayanların oranı yüzde 16,5’tir [5]. Görüldüğü gibi 2002 yılı itibarıyla hukuk fakültesi mezunu olmayan Danıştay üye sayısı toplam sayının nispeten küçük bir kısmını (85 üyeden 14’ünü) oluşturmaktadır ve bu 14 üyenin 10’u da önemli bir miktarda hukuk eğitimi verilen Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunudur.

2002 yılı itibarıyla dahi Danıştay ile sınırlı kalırsak ortada eleştirilecek bir problem yoktur. Ne var ki, ilk derece mahkemelerinde durum çok farklıdır. Yazarlar ilk derece mahkemelerine ilişkin şu listeyi vermektedirler:

Özlem Erdem Karahanoğulları ve Salih Er’in verdikleri bu listeye göre, 2002 yılı itibarıyla idarî yargı ilk derece mahkemelerinde görev yapan 521 hâkimden sadece 98’i hukuk fakültesi mezunudur. 423 hâkim, hukuk fakültesi mezunu değildir. Hukuk fakültesi mezunu oranı yüzde 18,8; hukuk fakültesi mezunu olmayanların oranı ise yüzde 81,2’dir [6].

Bu oranlar haliyle ürkütücüdür. Hukuk fakültesi mezunları hâkimlerin yanında belki istisnaî miktarda kalmak şartıyla mazur görülebilecek hukukçu olmayan hâkim sayısı Türkiye’de sadece 20 yılda (1982’den 2002’ye) tam tersine çevrilmiştir.

Türkiye’de her istisna kural hâline gelme eğilimindedir. Daha öncede yazdım: Burası Türkiye. Burası istisnaları kural hâline getirmek konusunda büyük bir zeka ve kabiliyete sahip insanların ülkesi! İstisna olmak şartıyla varlığı mazur görülen adamlar gelip asıl adamları kovar!

Türkiye’de yirmi yılda yüzde sekseni hukukçu olmayan hâkimlerden oluşan bir yargı düzeni ortaya çıkmıştır. Hâliyle bu normal bir şey değildir.

5. Günümüzdeki Durum Nedir?

Yukarıda da açıkladığım gibi bu sorunun cevabını ben bilmiyorum. Zannım odur ki, hâli hazırda sadece ilk derece mahkemelerinde değil, Danıştayda dahi günümüzde hukuk fakültesi mezunu olmayan üyeler ezici çoğunluğu ele geçirmişlerdir.

Ortada idarî yargıda hukuk fakültesi mezunu olan ve olmayan hâkim sayısına ilişkin resmî bir veri olmadığına ve keza güncel bilgileri içeren makaleler bulunmadığına göre, şu an için yapabileceğimiz tek şey, “tahmin” yapmaktan ibaret.

Ben tahminde bulunmadan önce, konu hakkında bilgisi olabileceğini düşündüğüm meslektaşlarıma, bu konuda tahminleri olup olmadığını sordum. İçlerinden bir ikisi oranın yüzde 50’den az olabileceğini, bir ikisi oranın 50’den fazla olabileceğini, birisi de oranın yüzde 70 civarında olabileceğini söyledi. Çoğu bir oran telaffuz etmekten çekindi. Haklılar zira, elimizde teyit edilebilir bir bilgi olmadan söylenecek her şeye karşı “söylenti bunlar” cevabı verilecektir.

Benim Türkiye’de idarî yargıda hukuk fakültesi mezunu olmayan hâkim oranına ilişkin tahminim şudur: Bu oran yüzde 50’den az değildir. Tekrar edeyim. Bu sadece bir “tahmin”.

Tahminim dayanağı şudur: Yukarıda gördüğümüz gibi, 2002 yılı itibarıyla idare ve vergi mahkemeleri ve bölge idare mahkemelerinde hukuk fakültesi mezunu olmayan hâkim oranını yüzde 81 olduğunu biliyoruz. 1 Aralık 2007 tarih ve 5720 sayılı Kanunla getirilen yüzde 20’lik kontenjan sınırlamasından sonra ilk derece mahkemelerinde hukuk fakültesi mezunu olmayan hâkim oranının belli bir miktarda düşmüş olması gerekir. Ancak bu düşüşten sonra da oranın yüzde 50’nin altına inmiş olması bana zor görünüyor.

Hâliyle bu konuda doğru bilgiye Hâkimler ve Savcılar Kurulu ve Adalet Bakanlığı sahip. Benim yaptığım tahmin yanlış ise doğru bilgiyi açıklayabilirler ve ben de burada yaptığım hatayı düzeltirim.

Burada bu konuda bilgisi olan herkesi teyit edilebilir bilgiler vererek, bu tartışmaya katkıda bulunmaya çağırıyorum.

6. Mahkemelerin Web Sitelerinde Hâkimlerin İsimleri ve Eğitim Bilgileri Neden Yok?

İdarî yargıda hukuk fakültesi mezunu olmayan hâkim oranını tespit etmek, hiç olmazsa bir fikir edinmek için çeşitli bölge idare mahkemelerinin web sitelerine girerek araştırma yapmaya çalıştım. Hayretle gördüm ki bu web sitelerin bazılarında sadece bölge idare mahkemesi başkanının ismi yazılıdır. Bu sitelerde bırakın daire üyelerinin isimlerini, daire başkanların ismine dahi ulaşılamamaktadır [7]. Bazılarında daire başkan ve üyelerinin isimleri vardır; ama onlarda da başkan ve üyelerin özgeçmişleri yoktur [8]. Bu verilerle sağlıklı bir araştırma yapılamayacağı ortadadır.

Hiç olmazsa idarî yargının üst derece mahkemesi Danıştaydaki durumu tespit edeyim dedim. Danıştayın web sayfasına girip üyelerin isimlerine ve özgeçmişlerine bakmak istedim. Maalesef Danıştayın web sitesinde Danıştay Başkanı, Başsavcısı, iki Başkanvekili ve Genel Sekreteri dışında başka bir üyenin, bırakın özgeçmişine, ismine dahi ulaşılamıyor [9]. Danıştay daire başkanlarının ismi dahi Danıştay web sitesinde bulunmamaktadır. Danıştay web sitesinde bir teşkilât şeması vardır; ama onda da isim yoktur [10].

Türk yargısında hâkimler, isimlerini açıklamaktan korkuyorlar mı? Bu doğru bir şey değildir. Bütün hâkimlerin isimleri ve keza eğitimlerini içeren özgeçmişleri web sayfasında yer almalıdır. Türk milletinin kendi adına yargı yetkisini kullanan hâkimlerin isimlerini ve eğitim durumlarını bilmeye hakkı vardır.

7. Danıştaya Yaptığım Bilgi Edinme Başvurusu ve Buna Danıştayın Cevabı

Ben, hiç olmazsa Danıştay'daki durumu öğrenmek için Danıştaya "bilgi edinme başvurusu" yaptım. Başvurum Danıştay Genel Sekreterliğinin 5/11/2019 tarih ve 83130822/E.1205/6165 sayılı yazısıyla aşağıdaki gerekçeyle reddedilmiştir. Yazının metnini aşağıya aynen kopyalıyorum:

“4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun 7. maddesinde; “Kurum ve kuruluşlar, ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz neticesinde oluşturulabilecek türden bir bilgi veya belge için yapılacak başvurulara olumsuz cevap verebilirler.” hükmüne yer verilmiştir.

Anılan Kanunun 21. maddesinde ise; “Kişinin izin verdiği hâller saklı kalmak üzere, özel hayatın gizliliği kapsamında, açıklanması hâlinde kişinin sağlık bilgileri ile özel ve aile hayatına, şeref ve haysiyetine, meslekî ve ekonomik değerlerine haksız müdahale oluşturacak bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır.” hükmü bulunmaktadır.

Anılan hükümler ularınca, ilgide kayıtlı başvurunuzda yer alan talebinize ilişkin Başkanlığımızca yapılabilecek bir işlem bulunmamaktadır.

Bilgilerinizi rica ederim.

Cevdet Erkan
Danıştay Üyesi
Genel Sekreter

Danıştayın ret kararından iki gerekçe vardır:

Birincisi, istediğim bilginin “ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz neticesinde oluşturulabilecek türden bir bilgi” olmasıdır. Danıştayda Başkan ve başkanvekilleri dahil toplam 124 üye vardır. Demek ki Danıştay için, 124 üyeden kaçının hukuk fakültesi mezunu olduğunu saptamak, “ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz” gerektirecek derecede zor bir iş imiş. Ne diyeyim!

İkinci gerekçe, istediğim bilginin “özel hayatın gizliliği kapsamında, açıklanması hâlinde kişinin sağlık bilgileri ile özel ve aile hayatına, şeref ve haysiyetine, meslekî ve ekonomik değerlerine haksız müdahale oluşturacak” nitelikte bir bilgi olmasıdır. İstediğim bilgi Danıştay’da kaç adet üyenin hukuk fakültesi mezunu olduğundan ibarettir. Ben isim isim Danıştay üyelerinin eğitimleri hakkında bilgi istemedim. Danıştay Başkanlığına sorduğum soru şu idi: “Danıştay üyelerinin kaçı hukuk fakültesi mezunudur? Kaçı hukuk fakültesi dışındaki fakültelerden mezundur?”

“Danıştay’da şu sayıda üye hukuk fakültesi mezunudur; şu sayıda üye de hukuk fakültesi mezunu değildir” demek nasıl oluyor da “özel hayatın gizliliği kapsamında” bir bilgi olacak? Bunu anlayabilmiş değilim. Kişi isminin geçmediği bir bilgi nasıl olacak da “özel hayatın gizliliği kapsamında” bir bilgi olarak görülebilecektir?

Burada ayrıca belirtmek isterim ki, Danıştay üyelerinin isim isim bitirdikleri fakülte hakkında bilgi istenmesi dahi 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun 21’inci maddesindeki istisna kapsamına girmez. Bir kamu görevlisinin mesleğini ifa şartı olarak hangi fakülteden mezun olduğu bilgisi, nasıl olup da “özel hayatın gizliliği kapsamında” bir bilgi olacaktır? Nasıl olacak da bu bilginin “açıklanması halinde kişinin sağlık bilgileri ile özel ve aile hayatına, şeref ve haysiyetine, meslekî ve ekonomik değerlerine haksız müdahale oluşturacak”tır? Bunu da anlayabilmiş değilim.

Danıştayın bilgi edinme talebimin reddi yolundaki işleminin birinci sebebi, idare hukukunda “sebebin yokluğu” denen sakatlıkla malûldür. İkinci sebebi ise idare hukukunda “sebebin hukukî tavsifinde hata” denen sakatlıkla malûldür.

Danıştay Başkanlığının bilgi edinme talebimin reddi konusundaki işlemine karşı itiraz etmedim. Bunun bir yararının olacağını sanmam. Böyle bir başvuru abesle iştigalden başka bir şey değildir. Danıştay idarî yargının en üst mahkemesidir. Danıştay Başkanlığının Danıştay üyelerinin hangi fakülteden mezun olduklarına ilişkin bir bilgiyi “özel hayatın gizliliği kapsamında” bir bilgi olarak gördüğü bir ülkede, bilgi edinme hakkım ihlâl edildi diye itirazda bulunmak beyhude bir çabadan başta bir şey değildir.

Özetle bilgi edinme başvurum sonuçsuz kalmıştır ve eldeki verilerle sağlıklı bir araştırma yapılayamayacağı ortadadır. Ben burada sadece, örnek kabilinden, Danıştayın web sitesinde ismi ve özgeçmişleri yayınlanmış beş hâkim (Danıştay Başkanı, iki Başkanvekili, Danıştay Başsavcısı ve Genel Sekreteri) hakkında bilgi verebiliyorum:

8. Danıştayın Yönetimdeki Hukukçu Olmayan Hâkim Oranı: Yüzde 80

Danıştay Başkanı sayın Zerrin Güngör, hukuk fakültesi mezunu değildir. Kendisi Ankara İktisadî ve Ticarî İlimler Akademisi mezunudur (1976) [11].

Danıştay Başkanvekili Mahmut Vural, hukuk fakültesi mezunu değildir. Kendisi Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunudur (1984) [12].

Diğer Danıştay Başkanvekili Hasan Güzeler de hukuk fakültesi mezunu değildir. Güzeler, Gazi Üniversitesi İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesi mezunudur (1989) [13].

Danıştay Başsavcısı Abdülkadir Atalık, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunudur (1982). İlginçtir, o da Danıştaya hâkimlikten değil, bürokrasiden geçmiştir [14].

Danıştay Genel Sekreteri Cevdet Erkan da hukuk fakültesi mezunu değildir. Kendisi İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunudur (1988) [15].

Görüldüğü gibi Danıştay Başkanı, Danıştay iki başkanvekili ve Danıştay Genel Sekreteri hukukçu değildir; bunlar İktisadî ve Ticarî İlimler Akademisi, SBF ve İİBF mezunudurlar. Danıştay Başsavcısı ise hukukçudur. Buna göre Danıştay yönetiminde hukukçu olmayan hâkim oranının yüzde 80 olduğunu söyleyebiliriz. Hâliyle bu oran beş kişinin içindeki bir orandır ve Danıştayın genelindeki durumu yansıtmaktan uzaktır. Danıştay bütün üyelerinin isimleri ve özgeçmişleri Danıştayın web sitesine konulmuş olsaydı, ben Danıştay geneli hakkında da doğru bir oran verebilirdim.

Ben Danıştayda hukuk fakültesi mezunu olmayan üye sayısının yüzde 70 civarında olduğunu tahmin ettiğimi belirtmekle yetiniyorum.

Tahminin dayanağı şudur: Yukarıda açıkladığımız gibi 2002 yılında Danıştay üyelerinin yüzde 83’ü hukuk fakültesi mezunuydu. Ancak bu üyelerin ezici çoğunluğunun bugün yaş itibarıyla emekli olmuş olmaları gerekiyor. Yerlerine gelen üyeler, 2002 yılında idare ve vergi mahkemeleri ve bölge idare mahkemelerinde görev yapan hakimlerdir. Yukarıda görüldüğü gibi 2002 yılı itibarıyla bu hâkimlerin yüzde 81’i hukuk fakültesi mezunu değildi. Bugün benzer bir oranda hukukçu olmayan üye Danıştay bulunuyor olabilir.

Hâliyle benim Danıştayda hukuk fakültesi mezunu olmayan üye oranı konusunda verdiğim yüzde 70 rakamı sadece bir “tahmin”dir ve doğrusunu Danıştayın kendisi bilir. Danıştay, doğru bilgiyi açıklayarak her zaman benim yanıldığımı gösterebilir.

Burada Danıştay Başkanlığını, Danıştaydaki kaç üyenin hukuk fakültesi mezunu olduğunu ve kaç üyenin ise hukuk fakültesi mezunu olmadığını açıklamaya çağırıyorum.

* * *

Bu makaleyi bitirmeden önce şunu da belirteyim ki, idarî yargıda hukukçu olmayan hâkimler eskiden beri olmuştur. Bu yeni bir şey değildir. Ancak bunun sorun hâline gelmesi, yani hukukçu olmayan üye oranının makul bir miktarı, örneğin yüzde 30’u geçmesi, Türkiye’de 1982’den sonra başlamıştır. İlave edeyim ki, Danıştay üyeleri açısından bu sorun, 2002’den sonra ortaya çıkmıştır. Yukarıda açıklandığı gibi 2002 yılında Danıştay üyelerinin yüzde 81’i hukukçudur.

Sonuç

Güncel istatistiklere sahip olmasak da, Türkiye’de idarî yargıda tam anlamıyla bir “hukukçu olmayan hâkimler sorunu” bulunduğunu söyleyebiliriz.

Ben idarî yargıda bu kadar yüksek oranda hukuk fakültesi mezunu olmayan hâkimin bulunmasından Adalet Bakanlığının ve Hâkimler ve Savcılar Kurulunun da memnun olduğunu sanmıyorum. Nitekim Türkiye’de bunu yanlış bulanlar vardır ki, hukuk fakültesi mezunu olmayanlar için 1 Aralık 2007 tarih ve 5720 sayılı Kanunla yüzde 20’lik bir kontenjan sınırlaması getirilmiştir. Bu sınırlama 2 Temmuz 2018 tarih ve 703 sayılı KHK ile kaldırılmış, ama 17 Ekim 2019 tarih ve 7188 sayılı Kanun ile tekrar getirilmiştir. Kontenjanın en fazla yüzde yirmi olarak belirlenmesi dahi, idarî yargıda hukuk fakültesi mezunu olmayan hâkim oranının çok daha fazla olduğunun bir itirafıdır.

Hukuk fakültesi mezunu olmayanların idarî yargı hâkimi olmasının yüzde yirmilik bir kontenjanla sınırlandırılması hiç yoktan iyidir. Ancak işin doğrusu, hukuk fakültesi mezunu olmayanlara idarî yargı hâkimi olma yolunun tamamen kapatılmasıdır. Prensip olarak yanlış olan bir şey, yüzde 20’ye indirildi diye doğru hâle gelmez. Nitelik olarak yanlış olan bir şeyin niceliğindeki değişiklik onu doğru hale getirmez.

* * *

Bazı istisnalar iyi niyetle getirilmiş olabilir. Belki Danıştayda 124 üyeden birkaçının iktisatçı veya siyasal bilimci olmasında, bazı konularda geniş bir bakış açısına sahip olmak bakımından yarar bile olabilir. Ama Türkiye’de iyi niyetle getirilmiş bir istisna kötüye kullanılmaya açıktır. Türkiye’de cari adeta “istisnaların kötüye kullanılması karinesi” vardır. O nedenle bu istisnaya artık son verilmelidir.

* * *

Son olarak ve altını çizerek belirtmek isterim ki, gerek bu makalede gerekse 21 Ekim 2019 tarihinde yayınladığım “Hukukçu Olmayan Hâkimler Sorunu-1: Hukukçu Olmayan Anayasa Mahkemesi Üyeleri” başlıklı makalemde, söz konusu mahkemelerin bütün hâkimlerinin hukuk fakültesi mezunu olmaları hâlinde, bu mahkemelerde sorunların çözüleceği yolunda bir iddiam yoktur. Vakıa şudur ki, Türkiye’de hukuk fakültesi mezunu hâkimlerin kalitesi de pek parlak değildir. Gerek Anayasa Mahkemesinde, gerek Danıştayda, gerekse idare ve vergi mahkemelerinde İİBF mezunu olan bazı hâkimler, hukuk fakültesi mezunu olan bazı hâkimlerden çok daha kaliteli olabilir. Bu farklı bir konudur.

Biz burada kişileri değil, prensipleri tartışıyoruz. Bir iktisatçının hâkim olması yanlış ise, iktisatçı Ahmet’in, hukukçu Mehmet’ten çok daha çalışkan ve zeki olması, iktisatçı Ahmet’in hâkim olmasını meşrulaştırmaz. Aynı şekilde bir siyasal bilimcinin hâkim olması yanlış ise, siyasal bilimci Mustafa’nın hukukçu Mehmet’e göre daha özgürlükçü kararlar vermesi, siyasal bilimci Mustafa’nın hâkim olmasını haklı hâle getirmez.

Benim hukuk fakültesinde okuduğum “iktisat” dersi nasıl beni “iktisatçı” yapmıyorsa, bir iktisatçının iktisat fakültesinde okuduğu bir “hukuk” dersi de onu “hukukçu” yapmaz. Sorunları kişiler bazında değil, prensipler bazında tartışırsak, polemikten uzak, daha sağduyulu sonuçlara ulaşabiliriz.

24 Ekim 2019

Bu makalenin UZUN VERSİYONUNU okumak için burasını tıklayınız .

DİPNOTLAR

(Geri dönmek için dipnot numarasının üzerine tıklayınız).

---

(c) Kemal Gözler, 2019.

UYARI: Makalemin tam metin olarak başka internet sitelerinde, gazete veya dergilerde yayınlanmasına rızam yoktur. Makalemden ancak miktar olarak yarısını aşmamak ve www.anayasa.gen.tr/idari-yargi-hakimleri.htm adresine link verilmek şartıyla alıntı yapılabilir.

Bu makaleye aşağıdaki şekilde atıf yapılması önerilir: Kemal Gözler, “Hukukçu Olmayan Hâkimler Sorunu-2: İdarî Yargıda Hukukçu Olmayan Hâkimler”, www.anayasa.gen.tr/idari-yargi-hakimleri.htm (Yayın Tarihi: 24.10.2019).

BU MAKALE ŞU MAKALELERİMİN DEVAMIDIR:

1. Kemal Gözler, “Hukukçu Olmayan Hâkimler Sorunu-1: Hukuk Fakültesi Mezunu Olmayan Anayasa Mahkemesi Üyeleri”, www.anayasa.gen.tr/aym-h-o-uyeler.htm (Yayın Tarihi: 21.10.2019).

2.Kemal Gözler, “Hukukçu Olmayan Hukuk Dekanları: Türkiye’de Bazı Hukuk Fakültelerine Hukukçu Olmayan Dekan Atanması Hakkında Eleştiriler”, www.anayasa.gen.tr/dekanlar.htm (Yayın Tarihi: 12.10.2019).

BU MAKALE DAHA SONRA ŞU KİTABIMDA YAYINLANMIŞTIR:
Kemal Gözler, Türkiye Nereye Gidiyor? Akademi ve Hukuk Üzerine Gözlemler ve Eleştiriler (Makalelerim 2019), Bursa, Ekin, 2020, s.253-270.

BU MAKALE İLGİNİZİ ÇEKTİYSE İZLEYEN MAKALELERİM DE İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR:

1. Kemal Gözler, “Anadolu Hukukta Neler Oluyor? Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesinde Bir Hukuk Felsefesi Hocasının Görevine Son Verilmesi ve Hukuk Felsefesi Dersini Vermekle Bir İlahiyat Fakültesi Hocasının Görevlendirilmesi Hakkında Bir Eleştiri", www.anayasa.gen.tr/anadolu-hukuk.htm (Yayın Tarihi: 7 Ekim 2019).

2. Kemal Gözler, “Yalova Üniversitesi SBE Kamu Hukuku Yüksek Lisans Programı Hakkında Eleştiriler”, www.anayasa.gen.tr/yalova-yl.pdf (Yayın Tarihi: 9 Ocak 2014).

3. Kemal Gözler, “Uludağ Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kamil Dilek'e Açık mektup”, www.anayasa.gen.tr/rektore-acik-mektup.htm (Yayın Tarihi: 22 Temmuz 2013).

4. Kemal Gözler, Kemal Gözler, “Uludağ Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kamil Dilek’in Akademik Kurulda Seçim Anketi Yapması Hakkında Eleştiriler”, www.anayasa.gen.tr/ankete-elestiriler.pdf (Yayın Tarihi: 12 Ocak 2014).

---

Copyright ve Sorumluluk

İktibas (Alıntı) Koşulları

Atıf (Kaynak Gösterme) Usulleri

---

Editör: Kemal Gözler

E-Mail:

twitter.com/k_gozler

Ana Sayfa: www.anayasa.gen.tr

Bu Sayfa: www.anayasa.gen.tr/idari-yargi-hakimleri.htm

İlk Yayın Tarihi: 24 Ekim 2019, Saat 10:30

Güncelleme/Düzeltme/Ekleme Tarihi: 24 Kasım 2019 (7 Nolu Başlık Eklenmiştir)

Paylaş